Có những thất bại vinh quang hơn chiến thắng.
MONTAIGNE
Thoạt qua dường như thất bại và chiến thắng là hai phạm trù đối lập như hai mặt của một đồng xu, phạm trù này cần có phạm trù kia để cả hai cùng có nghĩa. Nhưng điều này không phải luôn luôn đúng. Có những thất bại không song hành cùng chiến thắng, và ngược lại. Và có những thất bại chính là chiến thắng, và ngược lại. Biết phân biệt các loại thất bại này rất quan trọng để tránh nguy cơ thấy cuộc đời mình thất bại quá nhiều, một điều hiếm khi là sự thật.
Khi bò đực húc nhau giữa mùa động dục, nồng độ hóc-môn testosterone sẽ giảm đi ở những con thua cuộc, và sẽ tăng cao ở những con thắng trận. Sự đối xứng này đảm bảo rằng hậu cung dành riêng phần kẻ đắc thắng. Không rõ tâm lý con người có phụ thuộc vào các tuyến nội tiết như loài bò hay không. Nhưng chắc chắn rằng người bị thất bại sẽ phải chịu đựng một sự sa sút tinh thần tương ứng. Antoine de Saint-Exupéry nói hộ tâm trạng của họ như sau: "Thất bại là một cảm giác mệt mỏi, rời rạc, chán nản, và trên hết là trống rỗng".
Mọi thất bại đều có thể cảm thấy như Saint-Exupéry mô tả, ngoại trừ khi những thất bại vẻ vang. Một nhân vật của Sophocles nói: "Thà rằng thua trong danh dự còn hơn thắng bằng gian trá". Bao nhiêu tâm hồn từng phải nếm mùi nỗi thất vọng sâu cay khi chiến thắng vuột khỏi tay lúc đã gần kề. Nỗ lực nhưng lại thất bại còn khó chấp nhận hơn là thà rằng đừng cố gắng làm chi. Nhưng ít ra ta cũng từng là một trong những ứng viên của chiến thắng, và ta sẽ hiểu rằng có nhiều loại chiến thắng, mà loại có sức giáo dục nhất chính là những chiến thắng đã nắm được lại trượt khỏi tay. Chính điều mà ta mong mỏi thiết tha tô vẽ cho phẩm chất của ta, và không phải chỉ có chiến thắng mà chính nỗ lực giành chiến thắng làm cho phẩm chất của ta cao cả.
Trong một vở kịch khác của Sophocles, một nhân vật nhận định rằng khi anh đầu hàng những người bạn, anh đã giành được chiến thắng. Ý tưởng về những thất bại tốt đẹp, qua đó bạn học hỏi, hoặc cho đi, hoặc vun xới cho những điều tốt đẹp hơn nảy nở, là một ý tưởng quan trọng. Spinoza viết rằng không phải vũ khí mà chỉ có sự độ lượng và tình yêu mới khuất phục được tâm hồn. Khuất phục trước tình yêu và sự độ lượng chính là một chiến thắng lớn, bởi vì đó là cách phản ứng phù hợp đối với những gì tốt đẹp nhất. Tương tự, công nhận một lý lẽ là đúng đắn và phục tùng nó, hoặc thấu hiểu chính nghĩa trong lý tưởng của người khác và nghiêng mình trước chính nghĩa đó, là những thất bại vẻ vang.
Thất bại luôn là một cơ hội, cho dù những lý tưởng thật sự tốt đẹp vẫn thường bị nghiền nát bởi những lý tưởng tệ hại. Trong trường hợp này, mùi vị của sự thất bại rất khó nuốt. Bệnh tật, mất mát, thảm họa chiến tranh hoặc kinh tế: các tình huống may rủi này là một quá trình tự nhiên của vũ trụ, và thật bất công khi chúng hủy hoại các cơ hội bằng những cú đòn không thể đảo nghịch, chúng gây ra những thất bại phủ định mọi nỗ lực. Nhưng không gì xảy ra mà không mang lại một bài học, hoặc không mở ra những con đường khác dẫn vào tương lai. Thật khó mà nhận ra những bài học và con đường này ngay vào thời điểm thất bại. Khi đó cần nhất là sự nhẫn nại. T.H. Huxley thường nói với các sinh viên y khoa dưới sự hướng dẫn của ông rằng "lợi ích thực tiễn lớn nhất thường đến từ những thất bại" (và đây là một nghề mà, theo nghĩa đen, chôn cất những "thất bại" của nó); và ông nói đúng. Chỉ cần có dũng khí, hoặc một ý thức tốt, để thấy rằng những bài học đáng giá nhất thường là những bài học khó khăn nhất; và phần lớn thất bại thật ra là những bài học như thế. Những thất bại kiểu này nhắc nhở rằng ta chỉ thật sự thất bại khi để cho thất bại chiến thắng.
Phản Chiếu dịch.