हिंदी गढ़वाली

  • ओडू—सीमा चिन्ह

  • बिटू- खेत का किनारा

  • बौलू – खेत में सिंचाई के लिए बनाये गयी छोटी गूल

  • गुल – छोटी नहर

  • उक्खड- बिना सिंचाई वाली जमीन

  • सिमार – दलदली

  • कटील – पथरीली

  • सेरा - सिंचाई वाली जमीन

  • खिलु= खेत

  • पुंगडा- खेत

  • कटलू – एक खेत का प्रकार

  • गथवाडा= गथ के खेत

  • मुंगरयाड़ा= मक्का के खेत

  • सटयाड़ा = चावल के खेत

  • गेंवाडा - गेहूं के खेत

  • झंग्र्यडा – झंगोरे के खेत

  • कोदाडा- कोदे के खेत

  • फड़ईन्कू – फसल काटने के बाद नयी फसल बोने के लिए पहली बार चलाया जाए वाला हल

  • जोल- पाटा

  • मया – जन्दरा

  • हलसुंगु – हल

  • ह्ल्या- हलवाहा

  • जुआ – बैलो को हल में जोड़ने के लिए उनके काँधे पर रखा जाने वाला यंत्र

  • नसडू- हल का निचला हिस्सा जिसमे लोहे का फल (फाला ) लगा होता है

  • फालु - लोहे का फल

  • दंदालू - कोदे की फसल में से घास फूस के हटाने के लिए पांच मुह वाला कृषि यंत्र

  • आडा- खेत में उग आये कांटे वाले पौधे जिन्हें फसल के लिए खेत तेयार करते समय काट कर जला देते हैं

  • बिज्वाड – पौध तैयार करना

  • अंगरा- अंकुर

  • नेल्नु – खर पतवार हटाना

  • साब्लू – लोहे का सब्बल

  • दाथ्डू – दरांती

  • थमालू – बड़ी दरांती

  • कुटलु – छोटी कुदाल

  • फौलु- फावड़ा

  • गैंती- गैंती , कुदाल

एक शब्द है. it's unique.

  • धौ" पेट भर जाना -

  • सटगो मतलब चलो

  • "बल" और "ठैरा" - पहाड़ी तकियाकलाम की तरह लगते है !

  • अड़ाट- भयभीत पशुओं की चिल्लाहटककड़

  • ाट- लगातार की जाने वाली व्यर्थ

  • की बड़बड़ाहटकण्

  • ााट- कराहने की आवाजकवारोळी-

  • बहुत सारे कौओं की एकसाथ

  • कांव-कांव करने की आवाजकिकलाट-

  • जोर-जोर से बोलने पर

  • होने वाला शोरकिड़

  • कताळ- आकाश में बिजली

  • कड़कने की आवाजकिबलाट-

  • शोर, हल्लाकिराट-

  • शिशु के जोर-जोर से रोने की

  • आवाजकिल्कताळ-

  • जोर की चीख.

  • खकड़ाट- किसी वस्तु को घसीटने का

  • शब्द.

  • खबड़ाट- दरवाजे या बर्तनों वेफ बजने

  • की ध्वनि.

  • खमणांट- बर्तनों वेफ टकराने की ध्वनि.

  • खलाट- तेजी से चलने वाली साँस कीआवाज.


  • Index (n) पोथी क आखिरें वर्णक्रम मा दियीं श्ब्दुं सूची

  • Indicate (v.): अंगुलि न दिखाण , दिखाण , कै बात क लक्छ्न/ लक्षण हूण, सैन करण

  • Indication: (n) सैन , ल्क्छ्न/ लक्सण

  • Indigestion (n): अपच , बदहजमी

  • Indignant (adj) : बुरु मनणऔ वजे से रोस

  • Indigo(adj) :नीलू

  • Indirect (adj): ट्याड़ो बांगो , ज्वा चीज /बात सीधी नि ह्वाऊ

  • Individual (n) : एक मनिख/मनख्याणि

  • Individual (adj) एक चीज या मनिखौ कुणि

  • Individually (adv) :एक एक कौरिक , हरेक

  • Indoor (adv) : कुड़ो भितर करे जाण वाळ कम/ काज

  • Indoors (adv): कुडो भितर

  • Inedible (adj): नि खाण लैक

  • Ineffective (adj): निसफल्या

  • Inefficient ( adj) सिमसिमू , सिमसिमी, जु ठीक से काम नि कार साकू

  • Injure (v): घौ लगण /लगाण

  • Injury (n) : घौ

  • Injustice (n): नाइन्साफी , अन्याय

  • Ink (n) : स्याई , स्ये

  • Inland (adj) :समोदर से फारै/ दूरै धरती

  • In-Laws (n): अपुण, भाईक बैणिक - ससुराड़ी/ससुरालौ तर्फां रिश्ता

  • Inner (adj) : भितरौ, भितर तर्फां

  • Innermost (adj): बीच भितर

  • Innocent (adj): बेगुनाअ

  • Innoculate (v): टीका लगान

  • Insane (adj); बौल्या, जु रौळ मा ह्वाऊ , पूरो लाटो

  • Inscription (n) : ढुंग /पटाळ मा कोरिक लिख्युं

  • Insect(n): कीड़ो , कीड

  • Insecure (adj) : असुरकच्छा

  • Insert( v); भितर घाळण /कुच्याण /ड़ळण , फंसाण

  • Inside (n); भितर

  • Inside (adj) : भितराँ

  • Inside (adv, prep) : भितराँ

  • Insignificant :(adj): हीण, कम महत्व वळउ , जैक कम जरोरात ह्वाऊ

  • Insist (v): हठ करण ,

  • Inspect (v):ध्यान से जंचण, परखण

  • Inspector (n):इस्पेक्टर

  • Inspiration(n): प्रेरणा

  • Install (v) कै चीज तैं सै जगा पर बिठाण/धरण/लगाण या कै आदिम तैं कै पद पर बैठाण

  • Instance (n):उदारण

  • Instant (adj): चौड़ हूण वाळ , इकदम हूण वाल,

  • Instead (adv): कै मनिख या चीजौ बदल मा

  • Instinct (n):सैज परविर्ति (सहज प्रवृति )

  • Instruct(v):कै तैं हिदैत/ आर्डर दीण

  • Instruction (n):हिदैत

  • Instructor (n):सिखाण वाळ,

Apparition

भूत , परेत

Appeal

अपील , दुबर विचारौ कुण प्रार्थना

Appear

समिण आण , दिखेण , मालूमात हूण

Appearance

आकार , दिखण -दर्शनम

appease

मनाण , गुस्सा थमथथ्याण

Appellant

अपील करदार

Appellate

अपीलौ मुताबिक़

Appellation

नाम , ओहदौ नाम

Append

जुड़न

Appendage

जुड्युं हिस्सा

Appendix

सौबसे आखिरौं जुड्युं हिस्सा

Appertain

कै निर्णय सेसंबंध रखण

Appetite

भूक , अरमान

Appetizer

खाणक

Applaud

बड़ेै करणो ताळी , जोर से (आवाज )

Applause

बड़ैं

Apple

सेब

Appliances

औजार

Applicable

ठीक ठाक

Application

अमल , अर्जी

Apply

दवा/मलाण लगाण , अर्जी दीण , लागू करण

Appoint

टैम फिक्स करण , कै तै लगाण


Appointment

मिलणो समौ , चाकरी पाती /आज्ञा

Apportion

ठीक से अलग करण /हूण , टुकड़ा करण , बंटण

Apposite

बिलकुल ठीक

Appraise

देखि भाळि अंक्याण /अंथाज लगाण , दाम /कामौ


Part -12


Alliance to Aloe Alliance

सैरी , मेल , नातो /नात , संबंध

Alliterate

अनुप्रास ानकारो प्रयोग करण

Alliteration

अनुप्रास अलंकार

Alliterative

अनुप्रास अलंकार संबंधी

Allocate

काम बंटण , हिस्सा दीण , बाँठि लगाण

Allocation

बंटवर

Allopathy

एलोपैथी

Allot

बंटण , बांठि दीण , हिस्सा दीण , बांट करण

Allotment

बांठक , बांठौ , बांठ

Allow

मंजूरी दीण , मंजूर करण

Allowable

मंजुरी लैक

Allowance

ध्याड़ी , मजूरी , भत्ता

Alloy

द्वी धातु गळाण से बणयुं तिसर धातु जन कांसा

Allude

सैन कौरि चितळ करण

Allure

लळसाण

Allusion

सैन /निर्देश

Allusive

सैन /संकेत

Ally (Vt )

धड्वै , मेल करण

ally (न )

धड्वै /समर्थक


Almanac

पंचांग

Almighty

सबसे बड़ो तागतबर , भगवान

Almond

बदाम

Almoner

दानदाता , दानी

Alimony

भीक दीणै जगा

Almost

बिकुल नजिक , करीबन करीबन

Alms

देवालय म / मंदिर म बळी , भीक

Alms House

बळी चढ़ाणो /दीणो जगा

Aloe

रामबांस


English –Garhwali Dictionary – 7


अंग्रेजी -गढ़वाली शब्दकोश -7


Acn to Adep


Acne


मुखौ कील , मुखक फ्वाड़ा


Aconite


एक विषैलू खौड़


Acorn


बंजगोळी


Acoustic


सुणन सबंधी


Acoustics


आवाजौ विज्ञान , आवाज शास्त्र


Acquaint


परिचै कराण , एक हैंक तैं जणन -पछ्यण


Acquaintance


जाण -पछ्याण , परिचै , जाण -पछ्याणक


Acquainted


जण्यां -पछ्यण्यां


Acquiesce


हामी भरण , राजी हूण , हाँ भरण , हाँ बुलण


Acquiescence


रजामंदी , रजाबंदी


Acquiescent


हामी


Acquire


कब्जा करण , कब्जाम लीण , पाण


Acquirement


ब्यूंतौ गुण , ब्यूंत , हुनर , कमायुं


Acquisition


कब्जा , मालताल , कमायुं धन


Acquit


अपराध से मुक्ति दीण , अपराध से छुटकारा दीण /पाण


Acre


एकड़ (जमीन )


Acreage


रकबा


Acrid


कड़ो , कड़ु , चरचरू


Acridity


कड़वाट , कड़ाट चरचरूपन


Acrimonious


भौति कड़ु। चरचरू , झिंगर्यूं , झिंगरी , अणमण


Acrimony


बुलण -ब्यवारम रूखु /रूखो , अणमणो


Acrobat


डोर /डुडड़ /रस्सा म चलण वळ (बादी =बादी ), लांग खिलण वळ


Across


आर पार , इख बिटेन उख तलक , अचाणचक भेंट हूण


Act


काज , काम , कारगुजारी , नियम। ब्यूंत (विधि ), स्वांगै सोळी (नाट्य अंक ), काज करण , स्वांग करण (नाटक करण )


Acting


स्वांगम (नाटक ) पाठ खिलण


Actor


स्वांगम पाठ खिलण वळ


Action


काम , काज , जुद्धम भिड़ंत , मुकदमा


Actionable


अभियोग/भगार लगाण लैक , दावा करण लैक


Active


बरबरु , बरबरो , चरबरु , चरबरो , कामगति , कामम हथबंटै वळ , कै काजम लग्युं


Actress


स्वांग /फिलम मा पाठ खिलण वळि


Actual


असली , सैइ , सै , बिलकुल ठीक


Actually


असलम , सै


Actuate


हुसक्याण , उकसाण , चाल बढाण


Actuation


हुसक्याण , तेजी


Acumen


मगज़ौ तेज तर्रार , सयाणो , सयाणा


Acute


पैनू , कैरी , कैरो , पैनो , तेज


Adage


पुरण -कवावत, आण , पुरण कैपणि बोल (पुराणी कहावत )


Adamant


जैक दिमाग बदलण कठण हूंद , जैको विचार बदलण कठण होंद , कडकड़ो मनिख/कड़कड़ी मनख्याणि , बकुळ जिकुड़ै /जिकुड़ौ


Adamant


बज्जर , ढुंग , कड़कड़ो , करुड़ , हीरा जन कठोर


Adapt


गिजण , ढबण


Adaptable


मिल्तार , मिलत्वर्या , ढब


Adaptation


ढबणौ/गिजणो काज


Add


, जुड़ण , जोड़ करण , जोड़ (आज्ञासूचक ) , मिलाण


Addendum


कै किताब या लेख म पैथराक जुड्युं लेख


Adder


चितकबरण्या काळो बिषैला नाग


Addict


कु-लत , कु-ढब


Addicted


कु -लती , कु-ढब्युं , कुढबि


Addiction


खराब आदत , बुरु ढब /लत , कुलत , कुढब


Addition


जोड़ , मिलाणौ काम


Additional


मिलायुं , हौरि , हैंको


Additive


हैंकि , हौरि चीज (मिलाण या करणौ बाबत )


Addle


सड़्युं अंडा


Addle


सड़ाण


Address


भाषण दीण , पता , निसाणदेई , घड़्याण (सुचण ) अर फिर पवाण (शुरुवात ) लगाण


Adduce


दृष्टांत दीण , उदारण या दृष्टांत देकि सिद्ध करण


Adept


दिमागबाज , भौत बड़ो सयाणा , ब्यूंतबाज , बड़ो गियानी


English –Garhwali Dictionary – 6


Accr to Acm


Accredit


जुम्मेवारी दीण , नाम दीण , प्रमाणित करण


Accretion


बाढ़ , बढयूं (आधा ढ़ पढ़ें )


Accumulate


(पदार्थ -धन )जमा हूण , ढेर लगण , थुपड़ लगण


Accumulation


थुपड़ , थुपड़ी , ढेर , जमा


Accuracy


टुप -टप , पूरो ठीक


Accurate


सै , पूरो ठीक


Accursed


अभागी , निर्भागी , अभागण , निररभागण


Accusable


भगार लैक , भगार लगाण लैक


Accuse


भगार लगाण


Accused


दोषी , जै फर भगार लगीं ह्वाऊ


Accuser


भगार लगाण वळ


Accustom


गिजण , ढबण


Accustomed


गिज्यूं , ढब्युं


Ace


इक्का , सिरमौर


Acerbity


कसैला , गुस्सैल


Acetic


सिरका


Acetify


सिरका बणाण , खटु करण


Ache ,


डा , डाउ , डा हूण


Achieve


उद्देश्य पूर करण/हूण, जितण , काज सुफल हूण /करण


Achievement


जीत ,


Achiever


जितण वळ , पूर करण वळ


Achromatic


बेरंगी ,


Acid


अम्ल तेज़ाब


Acidify


खटु करण


Acidity


अमलाण , खटाण , खटुपन


Acknowledge


हामी भरण , बात मनण , सै मनण , रसीद दीण


Acknowledgement


कुछ पाणै हामी , , रसीद


Acme


सबसे अगनै , सबसे अच्छू , सिरमौर


English -Garhwali Dictionary part - 5


From ACc to Acco


Accede


बात मनण , मनण , शामिल हूण


Accelerate


चाल बढाण


Acceleration


बढ़ीं चाल


Accent


भौण , बुलणो सलीका


Accentuate


भौण


Accentuation


भौण


Accept


मनण , मानण , संग्यूण , अंग्यूण


Acceptable


मनीं , मन्यूं , लियूं , लियीं , ठीक ठाक


Acceptance


मनीं , मन्यूं , लियूं , लियीं


Acceptation


श्ब्दूं अर्थ


Access


पौंच , पौंछ , भितर आण /जाण /छिरण , आण -जाण


Accessible


सरल , सौंग , सौंगु , पौंच जोग , पौंछण जोग


Accession


रज्जौ गद्दी म बैठण


Accessorial


छुट पद वळै हथ बँटै करंदेर , हथबँटै करण वळ


Accident


अपघात , अचाण चकौ बुरी घटना


Accidental


अपघात , अपघातौ


Accipitaral


बाज जन दूर तक दिखण वळ , बिहंगम दृष्टि वळ , फटफटाक दिखण वळ (हुस्यार )


Acclaim


जै जै कर करण


Acclamation


जोर जोरै जै जैकार


Acclimatize


नै आब हव्वा मा ढब्याण


Acclivity


उभार , उभारि कुण , उच्चै तरफां


Accommodate


सैरी करण , जगा दीण , गिजण , ढबण


Accommodation


जगा , रौणै जगा


Accompaniment


साज - बाजा की संगत


Accompany ,


दगुड़ करण , दगुड़दीण , दगड़म गाण , संगत करण


Accomplice


अपराध मा दगड्या


Accomplish


पूर करण


Accomplishment


गुणसंपन , उपलब्धि


Accord


मेल करण , मेल हूण , हामी भरण


Accordance


मेल , इकजनिपन


Accordingly


वै हिसाबन , वै ये हिसाब से


Accost


भिंट्याणम रामा रूमी करण


Accouchement


स्विकड़


Accounts


खाता , गणन , ल्याखा -ज्वाखा दीण , हिसाब किताब दीण


Accountable


जुम्मेबार


Accountant


मुनीम , अकाउंटैंट


Accouter


खास झुल्ला पैरण , झरफर करण


Accoutered


झरफर म


English –Garhwali Dictionary

Compiled by Bhishma Kukreti

Aback (adv)

पैथरां , पिछ्ल्वाड़ी , बौड़िक , खौंळेक

Abandon

सद्यनि कुण छुड़न

Abandonment

छुड्युं

Abandoned

छुड़ीं , पातर , धुर्या

Abase

बेज्जती करण

Abasement

बेज्जती

Abash

(कै तैं ) शरम म डळण , घबरै दीण , अळजाट म फंसाण , चकमा दीण

Abask

चटकताळी घाम

Abate

भौत कम करण , घटाण

Abatement

कमी

Abbess

माई , भकतण

Abbot

महंत , मैंत

Abbey

मैन्तुं कूड़ / मैं तुं रौणै जगा/ वास

Abdicate

राजगद्दी छुड़ण , अपड़ काम नि कौर सकण

Abdication

राजगद्दी छुड़नो काम

Abdomen

लद्वड़ , लदोड़ , लद्वड़ि

Abdominal

लद्वड़ौ , लद्वड़क

Abduct

कै तैं भगैक , लुठिक , पुळेक लिजाण

Abduction

जोर जबरदस्ती से भगाण

Abed

खटला

Aberrant गलत काम

Aberration

कुकरम

Abet

कै तैं बुरु कामक बान हुस्क्याण

Abetment

Abeyance

थुड़ा देरौ कुण रुक्यूं काम

Abhor

घिणाण

Abhorrence

घीण

Abhorrent

घिणौण्या

Abide

बुल्युं मनण , अपण बात पर टिक्यूं रौण , बात मनण

Abiding

अडिग

Able

कामौ , कामगति , ब्योंतदार

Ability

कामौ , ब्यूंतदार

Abject

निकम्मु , निकम्मो , निखत्तु , नीच , निकड़गु

Abjection

गरीब , हूंच , हूंचपन

Abjuration

सौं घौटिक कै विचार छुड्यूं विचार

Abjure

सौं घौटिक कै विचार छुड़ण

Ablation

चीर फाड़िक रोगिलो अंग कटण

Ablative

संस्कृत /हिंदी को अपादान कारक

Ablaze

अग्यो , जळदो

A blush

शरमान्द

Ablution

पूजा से पैल नयाण

Abnegate

परेज करण , लत छुड़ण

Abnormal

बेनियम , अनगढ़

Aboard

रेल /बस /जाज म बैठण /जाण

Abode

रौणौ ड्यार

A boil

उबळदो , उबळ यांद (दैं )

Abolish

रीति रिवाज या नियम खतम करण

Abominable

बुरु , भद्दो , घीण लैक

Abomination

जां से घीण लगद

Aboriginal

जंगळी लोक

Abort

तूण

Abortion

तूण

Abortive

तुयुं नौनु /तुयीं नौनी

Abound

भौत /बिंदी हूण , बिजां , बेजां

About

चौतरफां , बाराम

above

ऐंच , मथि , अळग , कैसे उच्चु /जादा /बिंडी

Above all

सबसे उच्चु /बिंडी /मथि

Above Board

पवित्तर , साफ़ , भलु मनिख

Abrade

रग्वड़ण , करचोड़ण

Abrasion

रगोड़ , रग्वड़नै क्रिया

Abrasive

औजार , रग्वड़ण वाळ

Abreast

अगल -बगल , यीं तरफ -वीं तरफ

Abridge

लेख सणि कम शब्दुं से छ्वटु करण


Abridgement

सार निकळण , संक्षिप्त करण

Abroad

उन्ना देस , भैर दसुन्द

Abrogate

कै रिवाज /नियम खतम करण

Abrupt

चड़म , अचाणचक , फटाकन

Abruptness

जगता सगती गुण

Abscess

फ्वाड़ा

Abscond

कैक डौरन चम्पत /गैब हूण

Absence

गैरहाजिर , गैराजिर

Absent

गैराजिर

Absentee

गैराजिर (व्यक्ति )

Absinthe

हौर रँगौ शराब

Absolute

पूरो , अणतोल , अतोल

Absolutist

इकराजौ धड्वै

Absolve

पाप से मुक्ति दिलाण

Absorb

चुसण , उबाण

Abstain

परेज करण

Abstainer

परेजी

Abstract

सारांश , सार , सिद्धांत , निचोड़

Abstraction

निचोड़ गडणो काम

Absurd

बेतुको

Absurdity

लाटापन , बेतुक

Abundance

भौती

Abundant

भौत

Abuse

गाळी दीण , लाब काब बखण

Abuse

गाळी

Abusive

गाळी वळ (युक्त )

Abut

हद्द , मिल्युं

Abysmal

अथाअ

Acacia

बबूलो डाळ

Academic

अकैडमिक