Azelerazioa

Gehienetan higikariak ez dira beti abiadura berean higitzen, hau da, ibilbidean zehar abiadura aldatzen da. Higidura horiek aztertzeko beste magnitude bat zehaztu behar dugu: azelerazioa.

Higikari baten abiadura konstantea (higidura uniformea) o aldakorra (higidura aldakorra edo azeleratua) izan daiteke denborarekiko. Azelerazioa abiaduraren aldaketa denbora unitateko neurtzen duen magnitude bektoriala da. Abiadura bektorearen norabidea eta noranzkoa du; beraz, abiaduraren aldaketa dagoenean derrigorrez azelerazioa egon behar da.

UNITATEAK: m/s² ; cm/s² ; km/h²

Azelerazio motak

Bi azelerazio mota desberdintzen dira:

BATEZ-BESTEKO AZELERAZIOA: abiaduraren aldaketa totala denborekiko

ALDIUNEKO AZELERAZIOA: azelerazioa une bakoitzean

Berdinak izango dira azelerazioa konstantea denean (higidura uniformeki azeleratua).

Azelerazioaren zeinua

Δv > 0 bada --> a > 0 azelerazio positiboa --> higidura azeleratua

Δv < 0 bada --> a < 0 azelerazio negatiboa --> higidura desazeleratua

Δv = 0 bada --> a = 0 azelerazio nulua --> higidura uniformea

Azelerazioaren osagaiak

Azelerazioak abiadura bektorea denbora-unitate batean zenbat aldatzen den neurtzen du. Abiaduraren bektorearen modulua eta norabidea alda daiteke; beraz, azelerazioak bi osagai ditu:

Abiadura bektorearen modulua aldatzen denean AZELERAZIO TANGENTZIALA agertzen da. Norabidea ibilbidearekiko tangentea da eta noranzkoa higikariaren aurrerapenarena.
Abiadura bektorearen norabidea aldatzen denean AZELERAZIO NORMALA edo ZENTRIPETA agertzen da. Norabidea abiadura bektorearekiko elkartzuta da eta noranzkoa kurbaturaren zentroruntz (O puntua), R ibilbidearen kurbatura erradioa delarik.

Tangentziala: bektorea eta modulua

Normala: bektorea eta modulua

Partikula mugikor baten aldiuneko azelerazioa bi osagai hauen batura bektoriala da:

Bi osagaiak elkartzunak direnez gero Pitagoras-en teorema aplikatu daiteke kalkuluak egiterakoan.

Higidura motaren arabera

Higidura motaren arabera, abiaduraren aldaketa moduluarekiko edo noranzkoarekiko izan daiteke:

Higidura zuzen uniformean ez dago abiaduraren moduluaren ezta noranzkoaren aldaketarik; beraz, v= ktea eta a=0.

Higidura lerromakur uniformean modulua konstantea da baina noranzkoa ez; beraz, azelerazioa dago. Higidura zirkularrek azelerazioa normala dute, nahiz eta abiaduraren modulua aldatu ez; izan ere, abiadura bektorearen norabidea etengabe aldatzen da.

Higidura aldakorra denean (zuzena edo lerromakurra) beti dago azelerazioa. Higidura zuzenean abiaduraren modulua aldatzen da; beraz, azelerazio tangentziala dago. Eta higidura lerromakurrean abiaduraren modulua eta norabidea aldatzen dira; beraz, azelerazio tangentziala eta normala daude.

Lotura interesgarriak

Google Sites

Report abuse