Prison Break

Prison Break

เขียนโดย ขุนอัสดร

หนังชุดสุดฮอตของอเมริกันชื่อ Prison Break สร้างติดต่อกันมาถึงสี่ปีและปี ค.ศ. 2009 ก็ปิดฉากลงด้วยความเสียใจและความเสียดาย มันเป็นหนังแนวไล่ล่า หักเหลี่ยมเฉือนคม มีให้เห็นทุกบททุกตอน อันเป็นแนวถนัดของฮอลลีวู้ดและเป็นที่ชื่นชอบของคนดูสัญชาติไทย โดยเฉพาะสมาชิกเคเบิ้ลทีวีหรือแผ่นดีวีดี คงจะไม่มีใครที่ปฏิเสธว่า ซีรีย์ Prison Break ไม่เคยได้ยินชื่อหรือดูมาก่อน ยกเว้นคนที่ดูฟรีทีวีเมืองไทยที่ไม่มีโอกาสดูตั้งแต่ภาคแรกจนถึงสุดท้าย เนื่องจากสถานีทีวีของไทยหวั่นเกรงจะไม่ผ่านกระบวนการเซ็นเซอร์ของราชการเกี่ยวกับการนำเสนอและเนื้อหาของเรื่องนี้และรัฐบาลมีแนวคิดเคร่งครัดในการคัดเลือกหนังชุดเสนอทางทีวีที่ค่อนข้างอ่อนไหวทางอารมณ์ของผู้พิจารณา จึงไม่มีใครเสี่ยงนำเสนอแก่คนดูฟรีทีวี หนังสนุกเรื่องนี้จึงไม่เคยผ่านตาของคนไทยส่วนใหญ่ และส่งผลให้นักสร้างละครไทยขาดการพัฒนาความคิดหรือวิธีนำเสนอนอกกรอบที่เคยทำสืบทอดกันมา

Prison Break หนังซีรีย์สัญชาติอเมริกาสร้างต่อเนื่องกันมาสี่ปีเต็มด้วยวิธีนำเสนอ การถ่ายทำ ตัดต่อ แปลกตา เนื้อหาของเรื่องโดดเด่นเมื่อเทียบกับหนังชุดที่นักสร้างหนังทีวีอเมริกันนิยมผลิตมาก ส่วนใหญ่จะเห็นหนังแนวสืบสวนที่เขาสร้างได้อย่างมีมิติและเร้าใจ หนังเรื่องนี้กลับใช้เรื่องคุกเป็นพื้นเรื่อง การหนีของนักโทษเพื่อให้พ้นสถานที่จองจำด้วยแผนลึกล้ำเป็นเสน่ห์ของการเดินเรื่องทุกภาค การตีแผ่ด้านมืดของตำรวจหรือราชการที่ใช้คนบางจำพวกเป็นหมากเพื่อประโยชน์ส่วนตนโดยไม่คำนึงถึงหลักมนุษยธรรม เพียงแค่หมากตัวนั้นเป็นนักโทษในคุก ตัวละครเด่นมีสองตัว คือ ลินคอห์น กับ สกอฟิลด์ สองพี่น้องที่มีความรักและไว้วางใจกันอย่างยิ่งยวด ความสามารถของทั้งสองแตกต่างกันแต่ประสานกันได้อย่างยอดเยี่ยมเมื่อสกอฟิลด์มีไอคิวสูงพิเศษ มีมาดคนเคร่งเรียนส่วนลินคอห์นมีทักษะสูงในการทำงาน ไม่มีปัญหาใดที่เขาแก้ไขไม่ได้

คุกหรือเรือนจำในภาษาทางการเป็นเรื่องราวที่ชาวบ้านทั่วไปอยากรู้ อยากเห็น แต่ไม่ค่อยมีใครนำเสนอแบบเจาะลึกทั้งในแบบสารคดีหรือภาพยนตร์บ่อยนัก โดยเฉพาะหนังทีวี เรายังจำภาพยนตร์เรื่อง The Rock ซึ่งเป็นหนังแนวแหกคุกอัลคาทราซในอดีตของนักโทษสมองใส อันเป็นที่ติดตรึงตาของผู้ชมนานหลายปีมาแล้วทั้งเนื้อหาและบางภาพยังติดตาตรึงใจกันอยู่ Prison Break นำเสนอแนวแหกคุกโดยใช้แผนการซับซ้อนและความไว้วางใจระหว่างนักโทษซึ่งเป็นที่รู้กันดีว่า ความเชื่อถือเป็นเรื่องหายากในพวกนักโทษ หนังเสนอหลายมุมของคุกทั้งที่มีมาตรฐานหรือคุณภาพต่ำล้วนมีในสหรัฐได้ เจ้าหน้าที่คุกดีหรือเลวอยู่ร่วมปะปนกัน ตำรวจเลวยัดเยียดข้อหาให้ผู้บริสุทธิ์ส่งเข้าคุก การทำมาหากินในคุกของนักโทษ ความเป็นอยู่อย่างหวาดระแวงของนักโทษใหม่ ขาใหญ่ในคุก นักเลงประจำคุกซึ่งมีผู้คุมหนุนหลัง การเอาตัวรอดของนักโทษหลากแบบ สิ่งที่ได้จากหนังคุกเรื่องนี้ คือ การลงโทษให้จำคุกนั้นเป็นจุดเริ่มต้นของชีวิตใหม่ที่อาจเลวร้ายยิ่งกว่าความผิดที่กระทำไว้ เจ้าของร่างกายมิอาจควบคุมชีวิตในคุกได้อีกต่อไป ทุกอย่างจะอยู่ในสายตาของผู้คุม นักโทษขาใหญ่ การดำรงชีพในคุกเพื่อให้มีลมหายใจจนถึงวันพ้นโทษต้องใช้ศิลปะขั้นสูง โดยเฉพาะเมื่อไม่ต้องการทำผิดกฎคุก ละเมิดจิตสำนึกของมนุษย์ เป็นที่ทราบกันดีว่า หลายคนที่พ้นโทษจากคุกอาจเลื่อนขั้นเป็นอาชญากรมืออาชีพที่ชำนาญงานและมีจิตใจโหดเหี้ยมยิ่งขึ้น อันสืบเนื่องจากการต้องเอาตัวรอดเมื่ออยากมีชีวิตต่อไป

ผู้สร้างปูพื้นเรื่องให้ตัวละครอย่างน่าเชื่อถือ คือ ลินคอห์น เป็นพี่ชายที่เรียนไม่สูง รับปากพ่อใกล้ตายว่าจะดูแลน้องชายให้ดีที่สุดและรู้เบื้องหลังของพ่อว่า เป็นนักฆ่าประจำองค์กรลับที่ต้องการถอนตัวจึงถูกตามไล่ฆ่าทั้งครอบครัว เขาจึงแยกทางกับ สกอร์ฟิลด์ โดยส่งไปอยู่ที่หอพักชั้นดีเพื่อให้น้องชายมีชีวิตธรรมดาและเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัย ขณะที่เขากู้เงินและทำงานใช้หนี้แก่หัวหน้านักเลงเพื่อส่งเสียให้น้องชายซึ่งมีไอคิวสูงพิเศษได้เรียนจบมหาวิทยาลัย ต่อมาองค์กรลับพบลินคอห์นก่อน จึงวางแผนใส่ร้ายป้ายสีเขาส่งเข้าคุก สกอร์ฟิลด์ทราบความจริงว่า พี่ชายอยู่ในคุกเพราะถูกใส่ร้าย เขาหยุดการเรียนและหาทางช่วยพี่ชายออกจากคุกด้วยวิธีของเขาเอง ความฉลาดของสกอฟิลด์ ความรอบรู้และจิตใจเข้มแข็งของลินคอห์น เพิ่มเติมด้วยความไว้วางใจกันระหว่างสองพี่น้อง ซูเคร เพื่อนนักโทษที่ลินคอห์นเคยช่วยเหลือในคุกกลายเป็นเพื่อนรักอันเป็นสไตล์ที่หลายคนอยากคบหาเพื่อนแบบนี้ที่ซื่อสัตย์ มีน้ำใจ ไว้วางใจได้ มีความภักดีโดยปราศจากคำถามใด เขามอบมิตรไมตรีทั้งหัวใจให้ลินคอห์นในฐานะเพื่อนผู้มีพระคุณและสกอฟิลด์ในฐานะน้องชายของเพื่อนที่เขารัก การแหกคุกที่แข็งแรงของทุกภาคจึงเริ่มต้นขึ้นอย่างสนุกสนาน เร้าใจทุกตอน ให้ต้องติดตามต่อเนื่องด้วยการเขียนบทที่ซับซ้อน รู้จักซ่อนปมหรือคำเฉลยเพื่อสร้างความสงสัยและอยากรู้ของคนดูด้วยเนื้อบทและวิธีตัดต่อภาพ อันเป็นเสน่ห์ของหนังเรื่องนี้

แต่ละภาคของหนังจะไปตามคุกต่างๆที่มีระบบป้องกันการหลบหนีหลากหลาย ทุกคุกที่สองพี่น้องถูกยัดเยียดให้ไปอยู่ถูกแหกสำเร็จทั้งหมด หนังเรื่องนี้บอกให้รู้ว่า มนุษย์เป็นสัตว์ฉลาดที่สุดในโลก หากไม่ยินยอมให้กักขัง ย่อมไม่มีผู้ใดเก็บเขาไว้ได้ คุกที่มนุษย์สร้างขึ้นจึงขังนักโทษไว้ได้เพราะนักโทษยอมชดใช้ความผิดที่เขาก่อไว้ การแหกคุกของนักโทษจึงเกิดขึ้นได้ด้วยความไม่ยินยอมพร้อมใจจะรับโทษ จึงเป็นหน้าที่ของรัฐที่ต้องสร้างระบบยุติธรรมซึ่งใช้ลงโทษอย่างเป็นธรรมและสร้างจิตสำนึกแก่นักโทษว่า ทำผิดต้องชดใช้โทษ นี่คือกฎสังคม

สิ่งที่ได้จากการดูหนังซีรีย์เรื่องนี้และน่าประทับใจยิ่ง คือ ผู้สร้างถ่ายทอดและนำเสนอจิตวิญญาณของคนได้ลึกซึ้งและตีแผ่ด้านมืดด้านดีได้สมจริงมาก มนุษย์ย่อมมีโลภ โกรธ หลง ติดตัวเสมอ สุดแต่ผู้ใดรู้จักควบคุมไว้ในขอบเขตอันควร คนตายเท่านั้นจึงไม่มีสิ่งเหล่านั้น ความรักความไว้วางใจระหว่างพี่น้อง จิตกตัญญูต่อผู้เลี้ยงดู ลินคอห์น เป็นพี่ชายเสียสละไม่เรียนหนังสือ ทำงานใช้หนี้ที่กู้ไปส่งน้องเรียน ต่อมารู้ว่าเขามิใช่พี่ชายแท้ๆของสกอร์ฟิลด์ แม้แต่แม่ที่เขารักมาตลอดชีวิตและเชื่อว่าเป็นแม่แท้ๆยังพยายามฆ่าเขาเพื่อให้ตัดขาดกับน้องชาย เขายืนยันความรักที่มั่นคงต่อสกอร์ฟิลด์เสมอ แม้แต่วินาทีที่ต้องเลือกระหว่างการยอมเป็นนักฆ่าขององค์กรลับแลกกับการผ่าตัดช่วยชีวิตน้องชายที่ใกล้ตาย เขายอมเป็นนักฆ่าเพื่อรักษาชีวิตน้องชายไว้ทั้งที่เกลียดชังองค์กรนี้มาก ขณะที่สกอร์ฟิลด์ยอมสละชีวิตนักศึกษาอนาคตไกลแล้วคิดแผนให้ต้องเป็นนักโทษเพื่อเข้าไปช่วยลินคอห์นในคุกด้วยความรักและเชื่อใจพี่ชาย แม้วันที่เขาทราบว่า ลินคอห์นมิใช่พี่ชายแท้ๆ เขาตอบด้วยคำพูดที่น่าซึ้งใจมากว่า ลินคอห์นเป็นพี่ชายคนเดียวในชีวิตของเขา นี่คือความจริงที่เขายอมรับมาตลอดชีวิตและไม่มีวันเปลี่ยนแปลงเด็ดขาด เขาเสี่ยงชีวิตช่วยพี่ชายจากเงื้อมมือมัจจุราชที่เป็นแม่แท้ๆเมื่อต้องเลือกระหว่างแม่กับลินคอห์น เขาเลือกพี่ชายที่เลี้ยงดูเขาด้วยความยากลำบากและเสียสละเพื่อเขามาตลอดชีวิตของลินคอห์น แต่ละภาคที่มีบทต้องเลือกระหว่างชีวิตพี่ชายกับอันตรายต่างๆที่เกิดขึ้นหรือตัวละครใด สกอร์ฟิลด์เลือกลินคอห์นเสมอ ส่วนลินคอห์นเลือกน้องชายก่อนแม้ว่าต้องแลกด้วยชีวิต สองพี่น้องจึงเป็นตัวละครที่คนเขียนบทให้มีชีวิตและความรู้สึกที่แสดงออกด้านความอ่อนโยนและความเข้มแข็งได้อย่างแนบเนียนและซาบซึ้งใจยิ่ง

ความไม่ไว้วางใจระหว่างนักโทษด้วยกันและการใช้ชีวิตในคุกเป็นความจริงที่นำเสนอต่อคนดูเพื่อเตือนว่า ชีวิตในคุกอาจหนุนด้านมืดของเขาให้เข้มข้นขึ้นและมิใช่คนเดิมที่ครอบครัวเคยรู้จักมาก่อน แม้พวกเขาอาจใช้ชีวิตในคุกเพียงไม่กี่เดือนก็ตาม ประสบการณ์และนักโทษช่วยพัฒนาเขาให้เลื่อนระดับชั้นการทำผิดสูงขึ้นได้อย่างรวดเร็ว อีกประการหนึ่งซึ่งทำให้ฉุกใจคิดได้ว่า การแหกคุกมิใช่ต้องการแผนล้ำเลิศ แต่อาศัยความร่วมมือและไว้วางใจกันของนักโทษซึ่งมีให้กันน้อยมากในคุก หากวันใดที่พวกเขาสร้างความเชื่อใจกันได้ ความร่วมมือย่อมเกิดตามมา เจตนาที่จะแหกคุกตรงกัน วันนั้นคือ วันคุกแตก ดังเช่นที่หนังซีรีย์เรื่องนี้นำเสนอไว้ แผนแหกคุกที่สกอร์ฟิลด์คิดค้นขึ้นมีความซับซ้อนตามลักษณะของคนมีไอคิวพิเศษโดยมีพี่ชายและเพื่อนนักโทษที่อาจเริ่มต้นด้วยความหวาดระแวงใจ แต่กาลเวลาสร้างสายใยให้พวกเขาเห็นธาตุแท้ของกัน บางคนกลายเป็นเพื่อนแท้กับสองพี่น้องเพราะร่วมกันแหกคุกนี่เอง

เนื้อหาในหนัง Prison Break อาจนำเสนอเกินจริงก็เพื่อความสนุกสนาน บันเทิงใจ ของคนดูเป็นหลัก แต่สาระที่แฝงไว้จักเป็นด้านจิตสำนึก อารมณ์ ของมนุษย์ที่หลายคนอาจเมินมองหรือละเลยไป มันถูกตีแผ่ในหนังได้อย่างแนบเนียน อีกทั้งบอกเตือนว่า คนฉลาด คนเจ้าเล่ห์แสนกล คนมีมายา ย่อมพ่ายแพ้ต่อความสามัคคีและไว้วางใจของมนุษย์ธรรมดาได้เสมอ จึงไม่ควรดูแคลนมนุษย์ด้วยกัน วันใดที่พวกเขาจับมือร่วมใจกันได้ โลกทั้งใบ อำนาจทั้งมวล ก็หยุดยั้งพวกเขายาก แม้แต่คุกอัลคาทราซในอเมริกาซึ่งเชื่อว่าแหกยากที่สุดในอดีตยังต้องพ่ายแพ้แก่นักโทษกลุ่มหนึ่ง คุกเกาะตะรุเตาอยู่กลางทะเลก็มีนักโทษหนีสำเร็จมาแล้ว การแหกคุกสำเร็จล้วนมาจากแผนชั้นเยี่ยมและความร่วมใจของนักโทษ รัฐบาลควรเรียนรู้ความสำเร็จของนักโทษเพื่อปรับปรุงคุกให้แน่นหนาและได้มาตรฐานสากล เพื่อมิให้นักโทษคิดหลบหนีและช่วยป้องกันอันตรายให้สังคมได้ รวมทั้งสร้างจิตสำนึกที่ดีแก่นักโทษ การแหกคุกอย่างในหนังเรื่องนี้ย่อมไม่เกิดขึ้นจริงได้ หลายคนอาจสนใจตามหาดูหนังซีรีย์เรื่อง Prison Break ซึ่งมี 4 ภาค ตอนนี้ยังมีจำหน่ายอยู่ น่าเสียดายที่ไม่มีการพากย์ไทยเพื่อให้คนไทยรับอรรถรสของเรื่องได้ลึกซึ้งขึ้น และไม่มีใครกล้านำเสนอทางทีวีด้วยข้ออ้างสารพัดเหตุผลที่ดูแคลนสติปัญญาของคนไทยอย่างมากว่าน่าจะแยกแยะชีวิตจริงกับบทหนังไม่ได้ ทำให้คนไทยส่วนใหญ่ไม่ได้ดูหนังสนุกเรื่องนี้อย่างแน่นอนตราบใดที่ทัศนคติของรัฐยังมองคนไทยอย่างนี้ โชคดีเล็กน้อยที่เคเบิ้ลทีวีหรือแผ่นดีวีดีมีโอกาสเสนอให้สมาชิกได้ชมหนังดีเรื่องนี้ซึ่งมีคุณภาพทั้งเนื้อหา วิธีนำเสนอ นักแสดง การพิถีพิถันของผู้สร้าง การเขียนบทชั้นยอด หากนักสร้างหนังหรือละครไทยติดตามดูหนังเรื่องนี้อาจใช้พัฒนาแนวคิดสร้างสรรค์ของเขาให้แปลกแหวกแนวหรือช่วยเปิดโลกทัศน์ที่อาจกระตุ้นให้เขาเสนอผลงานแนวสากลให้คนไทยได้ชื่นชมฝีมือกันบ้าง ดังเช่นที่ อาจารย์ภัทราวดี ศรีไตรรัตน์ เคยปฏิรูปละครไทยจากการต้องบอกบทเสียงดังให้นักแสดง กลายเป็นนักแสดงต้องรับผิดชอบต่องานของตนเพิ่มขึ้นเพื่ออรรถรสในละครและเพื่อความสบายหูของคนดู งานสร้างที่พิถีพิถันและกระชับมากขึ้นอันเป็นไปตามหลักสากลของงานผลิตละครหรือหนังสไตล์ฮอลลีวู้ดซึ่งคนไทยก็ชื่นชอบมาจนกระทั่งวันนี้

**************************