ศึกสองนางพญา

ศึกสองนางพญา

เขียนโดย ขุนอัสดร

หนังชุด ละครชุด สุดแต่จะเรียกขานต่างชื่อกัน ความหมายของมันคือ การแสดงหรือถ่ายทอดเนื้อหาของเรื่องต่อเนื่องหลายตอนจนกระทั่งจบเรื่อง จึงแตกต่างจากหนังใหญ่ที่จะฉายครั้งเดียวก็จบเรื่องแล้ว ภาษาอังกฤษเรียกหนังประเภทนี้ว่า series ซึ่งฮิตมากสำหรับประเทศแถบตะวันตกและเมืองไทยนำเข้ามาฉายทางทีวีหลายเรื่อง อาทิเช่น ซีรีย์ชุด CSI Las Vegas , New York , Miami แต่ละชุดมีมากกว่า 4 ภาค ซีรีย์ชุด Cold Case ซึ่งสร้างมาถึง 4 ภาค ซีรีย์ชุด Prison Break มี 4 ภาค เป็นต้น หนังชุดหรือหนังซีรีย์นี้เริ่มฮิตในไทยจากการนำเข้าหนังชุดฮ่องกงฉายในทีวีไทยและเป็นแรงกระตุ้นให้ละครไทยพัฒนาตัวเองแบบก้าวกระโดดเมื่อคนไทยชื่นชอบวิธีนำเสนอของผู้สร้าง การแสดงของนักแสดงระดับอาชีพที่เข้าถึงจิตวิญญาณตัวละครในบท เนื้อหาละครที่เข้มข้นหลากหลายและใกล้เคียงสังคมของคนดู

หนังชุดประเภทหนึ่งซึ่งเป็นที่นิยมดูของคนไทยและช่วยให้คนไทยเข้าใจประวัติศาสตร์ประเทศจีนด้วยการซึมซับเนื้อหา ตัวละคร อันเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์นับพันปี มันช่วยให้คนไทยเข้าใจความเป็นมาของชาติจีนได้อย่างแนบเนียนผ่านเนื้อหาในละครและการถ่ายทอดของนักแสดง ไทยจัดประเภทนี้ว่า หนังชุดหรือละครย้อนยุค เมืองไทยแทบหาดูละครสะท้อนประวัติศาสตร์ชาติไทยน้อยมาก ทั้งที่ละครจะช่วยให้คนไทยจดจำวีรบุรุษของคนไทยได้ง่ายและยาวนานเหมือนเช่นที่คนไทยจำวีรชนคนกล้าของจีน อาทิเช่น หวงเฟยหง ปึงซีเง็ก จางซันฟง ไซซี และอื่นๆ พวกเขาล้วนอยู่ในประวัติศาสตร์ของประเทศจีน ครั้งนี้จะบอกเล่าเกี่ยวกับหนังชุดฮ่องกงซึ่งใช้บุคคลและเนื้อหาในประวัติศาสตร์ราชวงศ์หมิงช่วงสุดท้ายเป็นพื้นเรื่องแล้วมีการต่อเติมตัวละครและบทเสริมเพื่อให้หนังชุดมีความสมบูรณ์และสนุกสนานสมกับเป็นหนังชุดที่ให้ความบันเทิงเป็นหลัก แต่คนดูได้ซึมซับวิถีชีวิตและบทเรียนในอดีตไปด้วย

ศึกสองนางพญา เนื้อหาแสดงให้เห็นจุดด้อยอันเป็นที่มาของหายนภัยที่ราชวงศ์หมิงต้องล่มสลาย ความทุกข์ยากจากการกดขี่ ข่มเหง ประชาชน ของข้าหลวง ฮ่องเต้ไร้อำนาจ ไร้ความสามารถ และเห็นแก่ความสุขส่วนตัว การขาดภาวะผู้นำแท้จริง การไม่รักษาคนดี คนมีคุณภาพเพื่อช่วยดูแลบ้านเมืองแทนพระองค์ ข้าหลวงที่ภักดีขาดแคลน บ้านเมืองจึงสั่นคลอนอย่างหนัก เมื่อความอดทนของประชาชนสิ้นสุดจึงกลายเป็นการรวมตัวเป็นกองโจรเพื่อล้มล้างราชวงศ์หมิงด้วยความหวังว่าจะมีผู้นำคนใหม่ที่ดีกว่าฮ่องเต้ แม้จะไม่สมหวังเพราะการเสพสุขของฮ่องเต้องค์ใหม่ทำให้ลืมความทุกข์ยากในอดีตและมุ่งรักษาฐานอำนาจไว้ กองทัพจึงอ่อนแอลงหลังจากได้สถาปนาตนเป็นฮ่องเต้แล้ว ชาวบ้านก็ยังทุกข์ยากเช่นเดิม ในที่สุดกองทัพจากนอกด่านซึ่งเป็นคนป่าเก่งด้านการรบจึงฉวยโอกาสบุกเข้าทำลายล้างอำนาจเก่าทั้งมวลออกไปจากพระราชวังหลวงแล้วก่อตั้งราชวงศ์ของตนขึ้นนามว่า ราชวงศ์ชิง ซึ่งสืบทอดมาอีกหลายร้อยปี

ตัวละครที่นำมาใช้เดินเรื่องนี้ คือ ฮ่องเต้เฉินเจิน มีพระธิดา 2 พระองค์ คือ องค์หญิงฉางผิง สมองปราดเปรื่อง แต่สุขภาพอ่อนแอ กับ องค์หญิงอีกคน(จำชื่อไม่ได้) ชอบเรื่องการใช้กระบี่และเป็นจอมยุทธ แม้ทั้งสองจะมีบุคลิกแตกต่างกัน แต่นำความสามารถมาใช้ประคองบ้านเมืองที่พระบิดาอ่อนแอ ไม่สนใจงานบ้านเมือง จนกระทั่งปล่อยให้ เฉาฮั่วฉุน มหาขันทีเข้าครอบงำและใช้อิทธิพลทำลายล้างข้าหลวงผู้ภักดีทั้งตายหรือหนีหายไป โดยฮ่องเต้ไม่ฉุกใจคิดว่าเป็นเครื่องมือให้คนรับใช้ ความรัก ความเสียสละที่พระธิดาทำเพื่อรักษาราชบัลลังก์ไว้มิอาจต้านทานอิทธิพลของขันทีเฒ่าได้ เมื่อจอมยุทธและบัณฑิตกลุ่มหนึ่งวางแผนสังหารขันทีเฒ่าด้วยหวังปลดปล่อยฮ่องเต้เป็นอิสระเพื่อช่วยคลายทุกข์ให้ปวงประชา องค์หญิงทั้งสองจึงคอยช่วยเหลือพวกเขา กอปรกับกองทัพนอกด่านของพวกชิงและกองทัพประชาชนรุกประชิดวังหลวงเป็นชนวนเร่งให้แผนสังหารต้องกระทำโดยเร็ว องค์หญิงฉางผิงหวังว่า การสังหารขันทีเฒ่าจะช่วยฟื้นฟูจิตใจและความภักดีที่ชาวบ้านมีต่อพระบิดาได้

แม้การสังหารขันทีเฒ่าจะสำเร็จพร้อมกับการสูญเสียข้าหลวงผู้ภักดีอีกหลายคน แต่ความทุกข์ยากของชาวบ้านมีสะสมกันยาวนานจากการละเลยบริหารบ้านเมืองเยี่ยงฮ่องเต้ที่ดี มันจึงสายเกินกว่าจะเยียวยาความเกลียดชังของชาวบ้านได้ทันกาล ในที่สุดกองทัพประชาชนบุกเข้าวังหลวงเพื่อลงโทษฮ่องเต้ซึ่งไม่ใส่ใจความเป็นอยู่ของชาวบ้านและไม่เคยให้ความเป็นธรรมแก่ปวงประชา ฮ่องเต้เฉินเจินตระหนักใจแล้วว่า ราชวงศ์หมิงต้องล่มสลายในยุคของพระองค์ จึงตัดสินใจสังหารสมาชิกในครอบครัวทั้งหมดด้วยดาบเพื่อมิให้ผู้ใดหมิ่นเกียรติของพระองค์ในฐานะผู้แพ้ได้ โดยไม่ฟังคำขอร้องขององค์หญิงฉางผิง พระธิดาไม่เต็มใจถูกสังหาร ดาบฟันแขนของนางขาดไปหนึ่งข้างจนสลบไป ต่อมาข้ารับใช้พานางหนีออกจากวังหลวง แล้วได้พบน้องชายที่รอดชีวิตจากข้ารับใช้ช่วยเหลือไว้ จึงตัดสินใจซ่อนน้องชายไว้ในที่ปลอดภัย ส่วนนางฟื้นฟูร่างกายใหม่เพื่อหวังพลิกฟื้นราชวงศ์หมิงอีกครั้ง แต่ก็รับรู้ในที่สุดว่า เวลาของราชวงศ์หมิงสิ้นสุดอย่างแท้จริงแล้วด้วยความฟอนเฟะสะสมของฮ่องเต้ในอดีตและพระบิดา เมื่อราชวงศ์วงศ์ชิงครองวังหลวงด้วยความเข้มแข็ง นางถูกจับได้ พวกเขาอยากใช้นางเป็นตัวเชื่อมผู้ปกครองใหม่กับชาวฮั่นด้วยการแต่งตั้งให้เป็นองค์หญิงของชิงด้วย นางมิอาจยอมรับตำแหน่งนี้และไม่ต้องการทรยศต่อสายเลือดฮ่องเต้หมิง จึงฆ่าตัวตายด้วยการดื่มยาพิษเพื่อรักษาเกียรติขององค์หญิงฉางผิง แห่งราชวงศ์หมิงไว้

สิ่งที่น่าประทับใจจากหนังชุดที่มีประวัติศาสตร์เป็นพื้นเรื่อง คือ ความทุกข์ยากของประชาชนยามเกิดสงครามแย่งชิงอำนาจกัน ความอ่อนแอ ไร้ความสามารถ ของฮ่องเต้ การขาดภาวะผู้นำที่เก่งกาจและรู้เท่าทันข้าหลวงทุจริตของฮ่องเต้ การสืบทอดทางสายเลือดทำให้ขาดการพัฒนาตัวเองเพื่อรักษาความภักดีของปวงประชาไว้ แต่กลับเสพสุขและเรียกร้องจากประชาชนฝ่ายเดียว การขาดข้าหลวงภักดีและมีความสามารถในการปกป้องบ้านเมือง ข้ารับใช้ขั้นต่ำสุดอย่างขันทีในวังหลวงสร้างอิทธิพลได้ด้วยความโง่เขลาของฮ่องเต้ซึ่งกลับกลายเป็นคนถูกครอบงำและเครื่องมือทำลายบัลลังก์และความภักดีของชาวบ้าน การเรียนรู้ต้นเหตุให้ราชวงศ์หมิงล่มสลายซึ่งไม่แตกต่างจากราชวงศ์อื่นของจีนหรือราชวงศ์ของต่างประเทศล้วนมาจากการเสพสุขไม่รู้จักขอบเขตและกดขี่ประชาชน ขาดจิตสำนึกในฐานะฮ่องเต้ที่ต้องดูแลบ้านเมืองให้สงบ ปวงประชาอยู่เย็นเป็นสุข ไม่ควบคุมข้าหลวงหรือคนรับใช้ให้ทำงานตามหน้าที่ด้วยจิตสุจริตและรักปวงประชาเยี่ยงลูกหลานหรือพี่น้อง ยามบ้านเมืองแตกสลายนั้นไม่ว่าจะเป็นฮ่องเต้ เชื้อพระวงศ์ ประชาชน ล้วนต้องพบความทุกข์ยากเยี่ยงเดียวกัน คือ บ้านแตกสาแหรกขาด ความหวาดกลัว ความขาดไร้ซึ่งอาหารหรือบ้าน การหลบลี้หนีภัยสงครามเพื่อเอาชีวิตรอด และประวัติศาสตร์ยืนยันว่า ฮ่องเต้มีเลือดเนื้อ ลมหายใจ เยี่ยงเดียวกับประชาชน ย่อมมีวันดับชีพหรือตายได้ มิใช่เทพเจ้าอย่างที่พยายามสร้างภาพให้ชาวบ้านเชื่อถือ เมื่อชาวบ้านมีโอกาสทำผิดพลาด ผิดหลงได้ ฮ่องเต้ย่อมหลงพลาดได้เช่นเดียวกัน

เนื้อหาและบทบาทตัวละครซึ่งหลายตัวมีชีวิตจริงในประวัติศาสตร์จีน เรามาดูกันว่าตามประวัติศาสตร์แล้วตัวละครเหล่านั้นเป็นอย่างไรกัน ขอเริ่มต้นที่ ฮ่องเต้เฉินเจิน ถือเป็นกษัตริย์องค์สุดท้ายของราชวงศ์หมิงที่ฆ่าครอบครัวแล้วหนีไปพร้อมกับขันทีคนสนิท จากนั้นก็ผูกคอตายในป่าด้านหลังวังหลวงด้วยความอับอายที่ราชวงศ์หมิงต้องสิ้นสุดในมือของพระองค์ ปัจจุบันนี้จีนยังรักษาต้นไม้ที่พระองค์แขวนคอตายไว้และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดฮิตแห่งหนึ่งของปักกิ่ง คนต่อมา คือ องค์หญิงฉางผิง พระธิดาของฮ่องเต้เฉินเจินซึ่งกล่าวกันว่ามีความงามเป็นเลิศ แต่สุขภาพอ่อนแอ นางรอดชีวิตจากการสังหารของบิดาและเสียแขนไปข้างหนึ่ง แล้วไปบวชชีหนีภัยสงคราม จากนั้นก็ไม่มีการบันทึกถึงนางอีก นอกจากนั้นยังเล่าลือกันว่า น้องชายหรือราชโอรสของฮ่องเต้หมิงถูกพาหนีทางเรือไปนอกประเทศจีน ขันที เฉาฮั่วฉุน เป็นตัวแทนความชั่วร้ายที่ชายไร้เพศสร้างตราบาปแก่วาระสุดท้ายของราชวงศ์หมิงที่สืบทอดยาวนาน แม่ทัพฮั่นนามว่า อู๋ซันกุ้ย เปิดประตูเมืองให้กองทัพชิงเข้ายึดแผ่นดินฮั่นมีตัวตนจริง ต่อมาฮ่องเต้ใหม่ก็หวาดระแวงเขาที่เคยทรยศเจ้านายมาก่อน จึงหาเหตุประหารเขาในท้ายที่สุด ส่วนบรรดาจอมยุทธหรือบัณฑิตที่โลดแล่นในหนังเรื่องนี้เป็นตัวแทนของประชาชนในเวลานั้นที่มองฮ่องเต้ซึ่งเป็นต้นเหตุความทุกข์ยากและวิธีแก้ปัญหาของประชาชนด้วยการโค่นล้มเพื่อหาผู้มีความสามารถสูงกว่าขึ้นแทนตำแหน่งนั้น มันเป็นสัจธรรมที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์หลายพันปีและยังเห็นกันได้ในยุคใหม่ แค่เปลี่ยนรูปแบบเป็นการเลือกตั้งหรือปฏิวัติเท่านั้น

ข้อคิดที่ได้จากหนังชุด ศึกสองนางพญา คือ ผู้นำที่สืบทอดทางสายเลือดนั้นอาจไม่ได้ผู้นำที่ดีหรือมีความสามารถที่จะปกครองดูแลประชาชนได้ ส่วนใหญ่จะมาตามลำดับพ่อไปลูกหรือหลานและจากการแก่งแย่งชิงดีกันโดยไม่ได้ดูที่ความสามารถของผู้นำ แต่เป็นเรื่องพวกพ้องที่หนุนหลัง แล้วตามด้วยการตอบแทนหนี้โดยเรียกร้องจากประชาชนให้หาเงินทองหรือความสุขส่งมอบแก่ข้าหลวงหรือฮ่องเต้ผ่านทางเงินภาษีและรีดนาทาเร้นสารพัดวิธีเพื่อสนองความเห็นแก่ตัวของผู้นำ ความไม่เป็นธรรมลุกลามทั่วแผ่นดิน ฮ่องเต้กับขันทีไม่ทำหน้าที่ของตนอย่างสุจริตใจ คนดีไม่อาจแสดงความสามารถหรือต้องตายเมื่อพบผู้นำโง่เขลา หากคิดถึงวิธีปกครองแบบประชาธิปไตยที่กำลังใช้ในเมืองไทยทำให้มองเห็นข้อดีของระบบนี้มาก คือ ประชาชนมีโอกาสเลือกผู้นำที่มีความสามารถได้เองและถอดถอนเขาเมื่อใดก็ได้ ไม่ต้องทนทุกข์ทรมานกับคนไร้ความสามารถนานนักเพราะไล่ออกได้ด้วยการเสนอชื่อถอดถอนหรือไม่เลือกเขาอีกครั้ง ขณะที่การสืบทอดตำแหน่งฮ่องเต้โดยสายเลือดไม่ว่าจะมาตามขั้นตอนปกติหรือแย่งกัน ถ้าเขาไร้ความสามารถหรือขาดภาวะผู้นำที่ดี ประชาชนต้องทนทุกข์ทรมานจนกว่าเขาจะตายหรือฆ่าแย่งกันเองโดยชาวบ้านไม่มีส่วนคัดเลือกหรือเห็นชอบ แต่ต้องเป็นคนรับภาระหาความสุขให้ฮ่องเต้และราชวงศ์ฝ่ายเดียว ณ ยุคนี้จึงถือได้ว่า ระบอบประชาธิปไตยสมบูรณ์มีข้อดีมากกว่าระบอบฮ่องเต้เป็นใหญ่และสืบทอดทางสายเลือด

สิ่งที่ต้องเอ่ยถึงด้วย คือ นักแสดงใน ศึกสองนางพญา ที่ถ่ายทอดอารมณ์ผ่านบทบาทได้อย่างยอดเยี่ยม ทำให้คนดูซาบซึ้งใจกับความรัก ความเสียสละของตัวละคร เกลียดชังพวกทำร้ายบ้านเมือง ลุ้นระทึกใจกับการทำงานเพื่อรักษาบ้านเมืองหรือบัลลังก์โดยมีชีวิตเป็นเดิมพัน ความทุกข์ยากของประชาชน โดยมีนักแสดงมากฝีมือ อาทิเช่น หมีเซียะ เป็นองค์หญิง ฉางผิง หวี อัน อัน เป็นองค์หญิงน้องที่ฝักใฝ่วิทยายุทธและหลงรักเดวิดเจียงมาก แต่เขารักพี่สาวของเธอ ต่อมาจึงฆ่าตัวตายเมื่อถูกปฏิเสธความรัก เดวิด เจียง เป็น จอมยุทธที่ร่วมสังหารขันทีเฉาฮั่วฉุนและผู้ช่วยทำงานให้องค์หญิงด้วยความรัก หลิวสงเหยิน เป็นราชบุตรเขยของฮ่องเต้เฉินเจินและชายอันเป็นที่รักของฉางผิงซึ่งยอมฆ่าตัวตายเพื่อรักษาเกียรติในฐานะสมาชิกของราชวงศ์หมิง หลายสิบปีผ่านมาแล้วก็ยังไม่มีผู้สร้างคนใดนำเรื่องนี้มาผลิตอีกครั้งเพราะศึกสองนางพญา เวอร์ชั่นนี้ทำไว้อย่างสมบูรณ์ทั้งเนื้อหา การเขียนบท และรวมนักแสดงชั้นยอดแห่งยุคนั้นไว้ครบถ้วน อีกทั้งเพลงประกอบมากมายก็ไพเราะยิ่ง มันเป็นการผลิตที่พิถีพิถันและสมบูรณ์อย่างที่สุดแล้ว จึงทำให้คนไทยประทับใจกับหนังชุด “ศึกสองนางพญา”และจดจำประวัติศาสตร์ช่วงสุดท้ายของราชวงศ์หมิงได้ ถ้าสนใจอยากชมก็ตามหาซื้อแผ่นวีซีดีไปดูได้

หากผู้สร้างไทยนำเนื้อหาในประวัติศาสตร์ไทยบางช่วงมาขยายความให้เป็นหนังชุด น่าจะช่วยให้คนไทยรู้ประวัติศาสตร์ง่ายขึ้นและจดจำได้นาน เหมือนที่คนไทยรู้จักช่วงสุดท้ายของราชวงศ์หมิง ฮ่องเต้หรือองค์หญิงในยุคนั้น แต่คนไทยกลับไม่เคยจำได้ว่า กษัตริย์ไทยยุคพระเจ้าปราสาททองหรือพระนารายน์นั้นล้วนมาจากการแย่งชิงอำนาจของอาหลาน มิใช่มาตามลำดับชั้นปกติ สุดท้ายราชวงศ์ของพวกเขาล่มสลายอย่างไร เหตุการณ์น่าสนใจในบางช่วงยุคอยุธยาหรือรัตนโกสินทร์ไม่แตกต่างจากที่เกิดขึ้นกับราชวงศ์จีนนัก แต่คนไทยจำไม่ได้หรือไม่รู้ว่ามีกษัตริย์ไทยพระนามนั้นด้วย หนังชุดที่มีประวัติศาสตร์เป็นพื้นเรื่องจึงเป็นหนทางหนึ่งที่ช่วยให้คนไทยรู้จักรากเหง้าของตัวเองและจดจำได้ง่ายขึ้น มิฉะนั้น คงต้องเสียใจที่คนไทยรู้จักและเข้าใจลำดับประวัติศาสตร์ของจีนได้ดีกว่าของไทย

********************************