1. HUMANISMO. Corrente cultural que se difundiu no século XV por Europa. Revolucionou o xeito de pensar xa que pretendía unir a herdanza clásica o interese polos descubrimentos científicos e os valores cristiáns. Unha das ideas centrais deste pensamento foi o antropocentrimo fronte o teocentrismo medieval.

2. COMPÁS. Aparello consistente nunha superficie circular onde están representados os puntos cardinais, cunha agulla imantada que indica a dirección norte.

3. ASTROLABIO. Instrumento de navegación que serve para orientarse, medindo a altura dos astros e deducir a hora e a latitude. Foi inventado por Hiparco no século II a.C.Tivo gran importancia na época dos grandes descubrimentos xeográficos sendo substituído actualmente polo teolodito e o sextante.

4. PORTOLANOS. Carta náutica que describe minuciosamente as características dun porto e a costa das súas proximidades.

5. TRATADO DE ALCAÇOBAS. Acordo entre os Reis Católicos e Alfonso V de Portugal. Neste documento recoñecíase a Castela a posesión das Canarias prohibíndolle navegar ao sur do Cabo Bojador, e a Portugal se lle concedía o dominio sobre as Azores, Madeira e todo o “descubierto y por descubrir” o sur do mencionado cabo.

6. MALOS USOS. Excesos ou abusos señoriais sobre os vasalos cataláns. A Sentenza Arbitral de Guadalupe aboliu algúns destes abusos dos señores feudais. Entre estes malos usos temos, por exemplo, a confiscación dun terzo dos bens dun campesiño se morría sen facer testamento por parte do Señor; tamén recibía unha terceira parte da herdanza si o campesiño non tiña descendencia; os campesiños tiñan que pagar si querían abandonar a terra etc.

7. IMPERIO AZTECA. Civilización que se desenvolveu no val de México tendo como capital a cidade de Tenochtitlán. A relixión azteca era politeísta e realizaban sacrificios humanos. Na súa cultura material destacan na construcción de pirámides que tiñan como función o culto aos deuses e a submisión ao emperador. O territorio azteca foi conquistado por Hernán Cortés que tomou como prisioneiro a Moctezuma, o seu emperador.

8. PERSPECTIVA AÉREA / ATMOSFÉRICA. Tipo de perspectiva que intenta representar a atmosfera que envolve aos obxectos debuxando aos do fondo máis desvaidamente con obxecto de producir unha impresión moi real de distancia.

9. PERSPECTIVA LINEAL. Tipo de perspectiva na que as liñas das figuras son converxentes cara ao fondo, cada vez máis pequenas a medida que se desexa presentalas afastadas do espectador. Diminúen de acordo con as chamadas liñas de fuga que converxen cara ao punto de fuga.

10. SFUMATO.Técnica pictórica renacentista creada por Leonardo dá Vinci. Utilizada na pintura ao óleo que consiste en dar aos obxectos representados contornos vagos, difuminados, borrosos, cos que se conseguen crear atmosfera utilizando para iso as veladuras (delgadas capas de cor).

BIOGRAFÍAS

1. ERASMO DE ROTTERDAM. Pensador humanista nado en Rotterdam. En 1492 ordenouse sacerdote, aínda que amosaba o seu noxo polas malas prácticas e os erros das autoridades eclesiásticas, e pediu unha dispensa papal para vivir como un laico. Opúxose ao pensamento medieval, ao que cría cheo de ignorancia e superstición, e defendeu a liberdade de ler, reflexionar e investigar para coñecer a verdade.

2. GUTENBERG. Inventor alemán que  a mediados do século XV creou a imprenta, grazas a ela, as obras dos humanistas e autores clásicos alcanzaron maior difusión, debido a que coa imprenta podíase realizar copias dos libros máis rapidamente.

3. TOMÁS MORO. Político e humanista inglés que imaxinou unha sociedade ideal sen desigualdades sociais. A súa vida coincidiu coa Reforma protestante pero Moro mantívose fiel a doutrina católica inda que desexaba un retorno a Igrexa primitiva. Foi encarcerado e executado como traidor.

4. MAQUIAVELO. Político e escritor italiano nado en 1469 que propuxo un modelo de príncipe no que a razón de Estado xustificaba todos os seus actos.

5. COPÉRNICO. Astrónomo polaco considerado o fundador da astronomía moderna que propuxo a teoría heliocéntrica, é dicir, que a Terra xiraba arredor do sol, en oposición o tradicional sistema tolemaico, no  que os movementos de todos os corpos celestes tiñan como centro noso planeta. 

6. VASCO NÚÑEZ DE BALBOA. Conquistador español, nado en Extremadura en 1475 e que atravesoy o istmo de Panamá e descrubiu o Océano Pacífico.

7. MIGUEL ANGELO BUONARROTI. Escultor , pintor e arquitecto florentino .Pertence ao Cinquecento italiano (S.XVI). As súas obras son colosais e maxestuosas, caracterizadas polo perfecto estudio anatómico e pescuda da beleza ideal. Entre as súas obras máis importantes: David, Moisés e a Piedade do Vaticano e a Bóveda da Capela Sixtina.

8. LEONARDO DA VINCI. Foi un verdadeiro humanista (pintor, anatomista, arquitecto, científico, escultor,  inventor,…) florentino. Pertence ao Cinquecento italiano (S.XVI). Foi o primeiro  en utilizar técnicas como o Sfumato , o claroscuro e a perspectiva aérea. Entre as súas obras destacan A Gioconda (o retrato máis famoso do Renacemento) e  A Virxe das Rocas .

9. RAFAEL DE SANZIO. Pintor e arquitecto nado en Urbino. Pertence ao Cinquecento italiano (S.XVI). A súa obra caracterizase pola delicadeza do seu pincel e a perfección do seu debuxo.Xunto con Buonarroti e Da vinci, forman o grupo dos grandes xenios do Renacemento italiano. En Roma traballou para o Papa pintando uns dos frescos máis coñecidos, A Escola de Atenas, tamén e coñecido polas súas Madonnas e os seus anxos.

10. JUAN DE HERRERA. Arquitecto español. Figura típica do Renacemento, interesouse por todas as ramas do saber e manifestou sempre un espírito aventureiro e un gran afán de novidades. Tras a morte de Juan Bautista  de Toledo dirixirá as obras de O Escorial.

1. Que territorio da actual España foi o último en incorporarse?

• Granada

• Portugal

• Melilla

• Cataluña

2. Que tipo de monarquía crearon os Reis Católicos para unir os diferentes reinos peninsulares? Explica en que consistía.

3. En que direccións centraron os monarcas a súa política exterior?

4. Que reino da coroa española, ocupouse da conquista de América?

5. Explica como conseguiron vos Reis Católicos a unidade relixiosa nos seus reinos.

6. Que repercusións tivo o predominio gandeiro sobre a economía castelá? Que era a Mesta? Cal era o destino da maior parte da lá castelá?

7. Que eran os aranceis? Que funcións tiñan? Existen hoxe en día? Coñeces algún exemplo actual?

1. En cantos reinos estaba dividida a Península Ibérica na Idade Media?

• En dous.

• En cinco.

• En seis.

2. Que supuxo para os reinos peninsulares o matrimonio entre Fernando de Aragón e Isabel de Castela?

• Pasar a ser gobernados polo reino de Aragón. 

• Pasar a ser gobernados polo reino de Castela. 

• Pasar a ser gobernados por un novo modelo dinástico de monarquía dual.

3. En que traballaron conxuntamente os Reis Católicos?

• Na loita armada contra os Hasburgo.

• Na unificación política, económica e cultural dos seus reinos.

• En política exterior e en materia relixiosa e militar.

4. Como foi a unión entre os reinos de Castela e Aragón?

• Foi unha unión dinástica. 

• Foi unha unión relixiosa. 

• Fue unha unión territorial.

5. Para que utilizaron as alianzas matrimoniais os Reis Católicos?

• Para illar Francia e fortalecer a súa presenza en Europa. 

• Para conseguir socios na súa expansión polo Atlántico. 

• Para obter diñeiro e investilo na conquista de América.

A. moitos dos sabios de Grecia antiga crían que a terra era:

• plana

• ovalada

• redonda

B. Toscanelli, un científico florentino do século XV, defendía a idea de que existía…

• un novo continente ao oeste de Europa e ao leste de Asia.

• un novo océano entre o leste de Asia e o oeste de Europa.

• un paso de terra firme entre Europa (oeste) e Asia (este).

C. Os portugueses difundiron a idea de que un pouco máis ao oeste das Azores era probable atopar:

• illas asiáticas

• terra firme

• un novo oceáno.

D. Os antigos gregos crían que a circunferencia da Terra tiña uns…

• 29000 km de lonxitude.

• 38000 km

• 40000 km

F. Colón cría que a distancia entre as Illas Canarias e Cipango era duns…

• 45000 km

• 20000 km

• 40000 km

G. Colón morreu sen saber que chegara a…

• África

• América

• Asia

H. Os primeiros en chegaren a terras americanas foron…

• os lapóns

• os mongois

• os viquingos

Define conceptos clave: morgado, converso, mourisco, pactismo, bérber, azteca, astrolabio, portolano, carabela, vicerrei, Mesta.