Thày Giảng An Rê Phú Yên

THÀY GIẢNG AN RÊ PHÚ YÊN

Vào truyện:

Anrê Phú Yên (sinh khoảng năm 1625, mất khoảng năm 1644) là một tín hữu Công giáo, được coi là vị tử đạo tiên khởi tại Việt Nam, và được Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II tuyên chân phước vào ngày 5 tháng 3 năm 2000.

Ngài cũng được xem là một trong những vị quan thầy của các giáo lý viên và giới trẻ Công giáo Việt Nam.

Hiện vẫn chưa biết ngài tên thật là gì, nhưng 2 chi tiết được xác nhận theo tên thánh của ngài là Anrê và nơi sinh là Phú Yên. Tên này sử dụng rất phổ biến trong những ngày tưởng niệm. Khi được rửa tội năm 1641 (lên 15 tuổi, cùng than mẫu) do chính tay cha Đắc Lộ ( Alexandre de Rhodes, vị có công hàng đầu khai phóng Chữ Quốc ngữ Việt Nam ), ngài được đặt tên thánh là Anrê, và từ đó không sử dụng tên cũ nữa, mọi người cứ gọi theo tên thánh là Anrê.

Lúc đó than sinh ngài đã qua đời. Mẹ đỡ đầu của ngài là Quận chúa Maria Mađalêna Ngọc Liên, vợ Trấn thủ Trấn Biên Nguyễn Phúc Vinh.

Lớn lên ngài tham gia vào tổ chức truyền giáo ‘Thày giảng’ của linh mục Đắc Lộ với vai trò là giáo lý viên. [Ngay từ năm 1642, ngài đã được đưa ra Hội An để huấn luyện, trở thành học viên xuất sắc nhất, mặc dù còn trẻ.]

Ngày 31 tháng 7 năm 1643, cùng với một số đồng bạn, ngài khấn lời tận hiến đi phục vụ Giáo hội suốt đời, tức là đi phụ giúp các linh mục truyền giáo và cổ vũ giáo dân. Sau đó cùng các bạn lien tục đi truyền giáo ở các tỉnh Thuận Hóa, Quảng Trị, Quảng Nam.

Việc truyền đạo gặp rất nhiều khó khăn do quan niệm của các quan lại ảnh hưởng Tam giáo , cho rằng đạo Công giáo là ‘bàng môn tả đạo’, cần phải bị diệt trừ. Ngày 25 tháng 7 năm 1644, trong khi truyền đạo ở Quảng Nam, ngài bị quan binh sở tại bắt giữ và tống giam vào ngục.

Khi đưa ra công đường, quan viên sở tại nhiều lần khuyên ngài bỏ đạo để bảo toàn tính mạng, tuy nhiên ngài đã từ chối, cương quyết xưng mình là Kitô hữu và là thầy giảng, và sẵn sàng hy sinh mạng sống để trung thành với Chúa Kitô.

Ngày 26 tháng 7 năm 1644, ngài bị tuyên án tử. Ngay chiều hôm đó, bị giải qua các phố ở Kẻ Chàm, Quảng Nam. Tương truyền, ngài bị đâm nhiều nhát giáo xuyên cạnh sườn rồi bị chém đầu sau đó.

Cuộc đời đặc biệt:

Ngày 15 tháng 8 năm 1644, thi hài của thày An Rê được linh mục Đắc Lộ mang đến Macao, và được an táng tại nhà thờ Thánh Phaolô ở đó. Riêng thủ cấp của thày thì được linh mục mang theo bên mình cho đến khi được cất giữ tại nhà Bề trên Tổng quyền Dòng Tên ở Rôma.

Máu của Ngài đã đổ ra trên mảnh đất Phước Kiều (thuộc Quảng Nam) nên hiện nay có Đền ‘Thánh Anre Phú Yên’ thuộc Giáo xứ Phước Kiều, Giáo phận Đà Nẵng.

Nói lại về công lao truyền giáo nhiệt thành của ngài, cha Đắc Lộ nói một số nhân chứng đã gặp thầy tại nhà của cha Đắc Lộ, hoặc chứng kiến cách thức thầy phục vụ cộng đoàn ở Hội An : đều ca ngợi thày là người nhiệt thành và hăng say, khi giảng dạy về đức tin cũng như khi chủ sự các giờ kinh cộng đoàn. Nhiều người xác định thày siêng năng lãnh nhận bí tích Hòa giải và Thánh Thể.

Cha Đắc Lộ khi nghe biết chuyện thày bị bắt, đã đến gặp viên quan trấn phụ trách để tìm cách thương thảo, nhưng quan trấn khẳng định quyết tâm thi hành lệnh nhà chúa. Ông yêu cầu cha trở về Macao và báo trước sẽ trừng phạt nặng nề các tín hữu dám theo đạo mới. Thế nên cha Đắc Lộ chỉ còn cách lén lút đi vào nhà giam để thăm thầy Anrê. Cha xin ở lại một đêm với thày nhưng không được phép.

Sau khi bị điệu đến quan, bị tố cáo là giáo dân và là thày giảng, thày Anrê bị nhốt chung với thày già Anrê. Cả hai thức suốt đêm mà họ coi như đêm cuối cùng của cuộc đời, cả hai yên ủi nhau với niềm tin tường ngày mai cả hai sẽ về thiên quốc[3]. Theo cha Đắc Lộ : "Thật không thể giải thích được niềm vui của hai tù nhân này lớn lao dường nào khi thấy mình được liên kết với nhau, được vinh dự mang gánh nặng của Thập Giá vì niềm tin nơi Chúa Kitô : những lời chúc tụng của họ liên tục dâng lên Thiên Chúa vì ân huệ ấy, trong cuộc nói chuyện đầy thương mến, họ khích lệ và nhắn nhủ nhau sẵn sàng cho trận chiến tương lai"

Sáng hôm sau, quan truyền đưa hai thày giảng Anrê ra tòa để kết án. Hai vị bị áp tải qua các đường phố, cổ mang gông, băng qua chợ Kẻ Chàm, đến dinh quan trấn. Cha Đắc Lộ và một vài thương gia Bồ Đào Nha tới gặp quan để tìm cách can thiệp. Nhưng quan chỉ chấp nhận tha cho thày già Anrê và kết án chàng thanh niên 19 tuổi cố chấp, dám dõng dạc thưa với quan : “Ước chi tôi có được ngàn mạng sống để hiến dâng tất cả cho Thiên Chúa hầu đền đáp ơn Người”.

Khi nghe bản án tử hình, thầy Anrê tỏ ra thanh thản và vui mừng vì được chịu khổ đau vì Chúa Kitô. Thày khích lệ những người đến thăm. Thày xin họ cầu nguyện cho mình được ơn trung thành với Chúa, và nói lên ước nguyện được dâng hiến mạng sống trong tình yêu trọn vẹn, hầu đáp trả tình yêu thương vô biên của Chúa, Đấng đã hiến mạng sống vì loài người... Lời thầy lập lại nhiều lần nhất là: "Chúng ta hãy lấy tình yêu để đáp lại tình yêu của Chúa chúng ta, hãy lấy mạng sống đáp lại mạng sống".

Cuộc tử đạo hào hùng:

Cuộc hành quyết thầy Anrê được thi hành bằng mấy nhát giáo đâm thấu cạnh sườn bên trái. Thày Anrê vẫn nhìn về phía cha Đắc Lộ như âu yếm nói lời vĩnh biệt, nhưng cha nhắc thày ngước nhìn lên trời nơi thày sắp tới và có Chúa Giêsu đón thày. Thày ngước mắt lên cao và không nhìn xuống nữa. Cuối cùng, khi một người lính dùng đao chém đầu, thầy vẫn lớn tiếng kêu lên danh thánh Giêsu. Hôm ấy là ngày 26 tháng 7 năm 1644.

Cho tới hơi thở cuối cùng, Thầy Anrê đã chứng tỏ lòng kiên trung chấp nhận dâng hiến tế cuộc sống vì lòng tin yêu Chúa Kitô. Cha Đắc Lộ, sau khi chứng kiến tất cả diễn tiến cuộc hành quyết, đã xin được lãnh thi hài của Thầy Anrê. Ít ngày sau ngài đưa thi thể thày đưa xuống tàu mang sang Macao ngày 15 tháng 8 năm 1644. Các tu sĩ dòng Tên tại đây đã đón rước linh cữu thày và an táng tại đây. Riêng thủ cấp của vị chứng nhân đức tin được cha Đắc Lộ đưa về tận Rôma. Dựa vào các tài liệu của cha viết về cái chết của Thày Anrê, ngay cuối năm 1644, tòa thánh đã bắt đầu khởi sự án phong chân phước cho thày.

Với các tín hữu Việt Nam, thầy Giảng Anrê Phú Yên chính là vị tử đạo đầu tiên của Đàng Trong, là mẫu gương ngời sáng của một người con Chúa trung thành sống đời kitô hữu. Họ tin tưởng xin thầy chuyển cầu cho họ nơi tòa Chúa để được sức mạnh can đảm sống phù hợp với đức tin và trung thành với ơn gọi Kitô.

Các giám mục Việt Nam khi đi dự Công Đồng Vatican II, đã xin Đức Phaolô VI mở lại án phong chân phước cho thầy Giảng Anrê. Các vị nhấn mạnh tấm gương của thầy Anrê, qua thái độ bình thản và cương quyết chấp nhận tử đạo, là một trợ lực mạnh mẽ cho những ai giống như thầy, đang chịu đau khổ để bảo vệ đức tin và trung thành với Chúa Kitô và với Giáo hội.

Giữa năm đại thánh 2000, vào ngày 5 tháng 3, Đức Gioan Phaolô II đã suy tôn Thày Anrê Phú Yên lên bậc chân phước.

Mong sao một ngày rất gần ngài sẽ được phong hiển thánh.

Lạy Chúa,

xin cho các giáo lý viên và các bạn trẻ,

ở bất cứ hoàn cảnh nào,

dù nơi bị cấm cách hay trong xã hội tân tiến với nhiều quyến rũ,

Biết noi gương Chân Phước Thầy Giảng Anrê Phú Yên,

hăng say loan truyền Tin Mừng Tình Yêu và Hòa Giải

cùng trung kiên theo Chúa Giêsu,

sẵn sàng hiến mạng sống đáp trả lại tình yêu của Ngài. Amen.