Listeriose (cirkeldraaien)
Listeria is een typische omgevingsbacterie die in een droge ondergrond slechts enkele dagen kan overleven. Ze komt voornamelijk in de wintermaanden voor.
Vooral bij schapen en in mindere mate bij geiten komt listeriose (listeria) voor. De ziekte kent drie verschijningsvormen: hersenvliesontsteking, abortus en sepsis (bloedvergiftiging). Vooral schapen zijn erg gevoelig, gevoeliger dan geiten en runderen. Er kan tot 30 procent sterfte optreden, als gevolg van hersenvliesontsteking. Sepsis komt vooral voor onder lammeren.
Jonge dieren zijn bevattelijker omdat ze nog niet zoveel weerstand hebben opgebouwd.
De ziektekiem dringt vooral binnen via wondjes in de bek of langs het tandvlees naar de tandwortel en bereikt via de zenuwbanen de hersenen.
Bij de sepsisvorm kan de bacterie via het maagdarmkanaal, door de darmwand te dringen, in de bloedbaan terecht komen.
De incubatietijdis 1 dag.
Symptomen
De besmette geiten:
- ze stoppen met eten;
- hebben een verhoogde lichaamstemperatuur;
- draaien cirkels, steeds in dezelfde richting
- zijn lusteloos;
- soms hoort men een hartverscheurend geblaat;
- binnen enkele uren treden uitvalsverschijnselen aan de kop op: laten ooglid, mondhoek en oor hangen (eenzijdige aangezichtsverlamming), houden de kop scheef en laten tong uit de bek hangen;
- na enige tijd gaan ze liggen met de kop in de flank gekeerd.
Ze sterven binnen de 48 uur. Ook kan een besmetting met de bacterie leiden tot abortus.
Oorzaak
Listeriose wordt veroorzaakt door Listeria monocytogenes, een saprofytaire (in aarde en grondwater levende) bacterie. De belangrijkste bronnen van besmetting zijn de bodem, dieren en voedingsmiddelen. Bij herkauwers is de besmettingsbron vaak besmet kuilvoer. De bacterie Listeria monocytogenes gedijt goed in natte kuil met een hoge pH (>5) en in beschimmelde producten. Ook kort afgegraasde weides kunnen problemen veroorzaken. De schapen en geiten krijgen dan meer grond binnen. Net als bij hooi waarin veel grond zit door de aanwezigheid van molshopen.
Behandeling
Snelle behandeling met antibiotica is van levensbelang. Daarnaast zijn pijnstillers en ontstekingsremmers aanbevolen.
Zoönose
Listeriose is een zoönose. Risicogroepen, met name zwangere vrouwen, dienen risicovolle producten te vermijden. Dat wil zeggen geen rauwe melk drinken, geen zachte kazen gemaakt van rauwe melk, geen pâté, filet américain en geen rauwe of gerookte vis eten. Verder moet men groente en fruit goed wassen. Verhitting doodt de bacterie. Daarom moet alle voeding, zeker kant-en-klare maaltijden, goed verhit worden. Verder is algemene hygiëne (handen wassen en drogen vóór het bereiden van voedsel, na wc-bezoek, na contact met dieren, na werken in de tuin) van belang.
Voorkomen
Onjuist inkuilen van voeder voorkomen, bij een te lage zuurte graad groeit de bacterie zeer goed. Dieren die drager zijn van de ziekten en dus de bacterie met de mest uitscheiden en het voedsel bezoedelen, best uit het koppel verwijderen.
(22/01/2015)