CAE (caprine-artritis-encephalitis)
Caprine arthritis encephalitis (CAE) is een besmettelijke hersen- en gewrichtsaandoening bij geiten, veroorzaakt door een virus. Het is een koppelziekte. Meerdere dieren zijn vaak besmet met het virus. Tien tot dertig procent van de besmette dieren krijgt op den duur klachten. Dat kan variëren van hersenontsteking bij lammeren, gewrichtsontsteking bij oudere geiten, uierontsteking, longontsteking. De meest voorkomende besmettingsroute is via de moedermelk.
De ziekte is verwant aan Zwoegerziekte bij schapen.
Jonge lammeren kunnen via de mond geïnfecteerd worden met biest of melk. Besmetting met CAE is ook mogelijk via andere secreties en uitwerpselen, vooral bij langdurig en intensief contact. Dekinfecties zijn weliswaar niet uit te sluiten, maar lijken geen grote rol te spelen.
De ziekte is diersoortspecifiek. Schapen krijgen geen CAE maar kunnen het virus wel doorgeven. Na een infectie duurt het maanden en soms jaren voor er antistoffen tegen het virus in het bloed aanwezig zijn. De eerste ziekteverschijnselen verschijnen nog later.
Er is geen behandeling of vaccin tegen CAE. Met biest uitgescheiden anti-CAE antistoffen geven geen bescherming tegen CAE. De ziekte kent drie vormen : hersenontsteking, chronische gewrichtsontsteking en chronische bindweefselontsteking.
Symptomen
De eerste verschijnselen zijn vermagering en een dorre vacht. Vervolgens ontstaat er gewrichtsontsteking (meest opvallend zijn de voorknieen en de hakken). Bij dieren jonger dan 1 jaar met CAE treden nogal eens verlammingsverschijnselen op aan de achterhand ten gevolge van aantasting van het centraal zenuwstelsel. Bij volwassen dieren kan de uier verharden en opdrogen. Ook kan er in bepaalde gevallen longontsteking optreden.
CAE komt voor bij geiten van alle leeftijden. Wel is de aard van het ziektebeeld onder andere afhankelijk van de leeftijd. De hersenontsteking komt vooral voor bij lammeren op een leeftijd van twee tot zes maanden.
De eerste verschijnselen zijn een onzekere gang van één of beide achterpoten, die snel verergert en binnen één of twee weken leidt tot verlamming van de achterhand. Langzaam raakt ook de voorhand verlamd. Het dier herstelt niet meer van deze ziekteverschijnselen en zal overlijden.
De chronische gewrichtsontsteking (artritis) komt voor bij volwassen geiten. Dit wordt dikke knieënziekte genoemd. Het begint met gezwollen en pijnlijke kniegewrichten van de voorpoten. Dit breidt zich langzaam uit naar de gewrichten van de schouders, heupen, bekken en knieën van de achterpoten.
Het verloop is wisselend. Het dier sterft uiteindelijk aan bijkomende ziekteverschijnselen. De chronische bindweefselontsteking kan zich voordoen in de longen of in de uier. De ontsteking in de longen geeft een versnelde ademhaling met soms een hoest. Bij een uierontsteking vermindert de melkproductie.
CAE is een groot probleem in de melkgeitenhouderij. Een geitenbedrijf dat niet CAE-vrij is, kan nauwelijks een hoge melkproductie halen.
Onderzoek
Door middel van bloedonderzoek kan vastgesteld worden of een geit besmet is. Hierbij wordt ook onderzocht of het dier besmet is met (CL). De positief reagerende dieren worden afgevoerd. Na een half jaar wordt dit herhaald.
Als na twee bloedonderzoeken geen besmette dieren op een bedrijf aanwezig zijn, krijgt het certificaatwaardig. Deze onverdacht status is één jaar geldig. Na een jaar vindt er weer een bloedonderzoek plaats. Zijn de uitslagen weer negatief dan krijgt het bedrijf een certificaatwaardige status en vervolgens wordt het bedrijf minimaal elke twee jaar onderzocht op CL en CAE om certificaatwaardig te blijven.
Doel van de certificering is dat op termijn de gehele geitenstapel vrij zal zijn van CAE en CL.
Behandeling
Behandeling van lammeren is onmogelijk.
Voorkoming
Is de ziekte in de koppel aanwezig dan kan men beter de lammen vanaf de geboorte met koe- of kunstbiest en kunstmelk groot brengen.
Besmette dieren na bloedonderzoek uit het koppel verwijderen.
(19/01/2015)