VIII - THÀNH PHỐ LYON-PHÁP QUỐC

(Chuyền công tác cùng giám đốc Phượng, ngày 8-15/ 12/2007)

8.1 Giới thiệu một chút về sân bay Charle De Gaulle,

Rời sân bay Tân Sơn Nhất lúc 24 giờ ngày 8/12/2007, sau hơn 12g30 bay non-stop Đoàn chúng tôi mới hạ cánh xuống phi trường quốc tế Charges de Gaulle của Pháp quốc. Lúc xuống sân bay đã gần 7g sáng nhưng trên đất bạn trời vẫn còn tối, chưa sáng hẳn như bên mình. Trời có chút mưa phùn, nên theo thông lệ phong thủy, đó là điềm báo đại cát cho các chuyến đi xa.

Thế nhưng vào phút chót lại trục trặc: cầu thang ống không cập khớp máy bay, phải chờ thêm 15’theo thông báo, sao lạ thế nhỉ,lại ngay ở sân bay lớn nhất Paris?E rằng đó làđiều chẳng hay?Thế nhưng vào giờ chót đâu lại vào đấy!

Đến sân bay Charges De Gaulle hay còn có tên là sân bay Roissydo nằm cạnh khu vực Roissy-en-France; còn tên De gaulle chính là tên vị lãnh tụphong trào Pháp Tự Do và cũng là vị Tổng thống khai sinh nền cộng hòa thứ 5 của Pháp (là sân bay quốc tế lớn nhât nứơc Pháp, xây dựng trong vòng 10 năm, cách Paris 20 km, hiện đứng thứ nhì toàn Châu Âu, về sản lượng phục vụ 53 triệu HK, chỉ xếp sau sân bay Heathhrow-Anh, 67 triệu HK/năm, và xếp trên sân bay franfurt-Đức, 51 triệu HK/năm 2004), chúng tôi phải chờ transit thêm 3 tiếngđồng hồ để đáp chuyến bay nội địa về Lyon, bằng phương tiện Airbus 319 khá cũkĩ, làm mọi người cảm thấy kém an toàn. Sau một giờ bay chúng tôi đến phi trườngSaint Exupery (Phi trường này hiện đứng vị trí thứ 4 ở Pháp, xếp sau Paris-Charges de Gaulle, Paris-Orly và Níce, được xây dựng từ năm 1975, đảm nhận 6,5 triệu HK/năm 2005 và dự kiến đến năm 2009 sẽ có tuyến xe điện cao tốc nối với Paris, phía Bắc và Marseille, phía Nam. Phi trường này mang tên một danh nhân của đất Lyon, là phi công tài hoa Saint-Exupéry kiêm tiểu thuyết gia với những tác phẩm nổi tiếng như “Pilot de guerre- phi công thời chiến”,“Le petit prince-hoàng tử bé”, “Terre des hommes-cõi người ta”, và nghe đâu ôngđã từng được hãng Air France cử sang công tác ở Sài Gòn vào năm 1934 nhưng máy bay hỏng, chỉ đến được vùng Mékong sông nước của ta).

8.2 Giới thiệu một chút về TP. Lyon,

Là tỉnh lỵ của Rhone, nằm ở vùng trung tâm thung lũng sông Rhone, thuộc vùng hành chánh Rhone-Alpes (200 km theo chiều Bắc-Nam*180 km theo chiều Tây-Đông), đồng thời là ngã ba giữa Bắc và Nam châu Âu,với một mạng lưới xa lộ thành phố theo trục Bắc Nam nối với Bắc Âu và vùng Địa Trung Hải.

Trên bản đồ Pháp quốc, nó nằm ở phía Nam bên tay phải,cách khá xa vùng Ile de France ở phía Bắc;đồng thời ở về phía Bắc đối với những thành phố biển khá nổi tiếng của Pháp như: Nice-Cannes-Toulon-Marseille (theo hướng từ Đông sang Tây).

Lyon có dân số khoảng 465.000(năm 2005) và có diện tích 48 km² ,có sân bay quốc tế ở Saint-Exupéry cách 20km về phía Đông,là đầu tàu kinh tế của vùng Rhones-Alpes,chỉ đứng sau vùng Ile de France.

Lyon trước đây nổi tiếng về tơ lụa, viện bảo tàng, về Maison de dance(cung cấp các điệu nhảy từ cổ điển đến hiện đại cho khắp thế giới), có đài nuớc Bartholdi nổi tiếng (Fontaine Barthodi nằm ở quãng trường Place des Terreaux, trước sân Toà thị chính, mà ban đầu được thiết kế dành cho Bordeaux nhưng do không có tiền nên thành phố Lyon đã lấy) với ngườiđàn bà ngồi trên cỗ xe mà 4 con ngựa là tượng trưng cho 4 dòng sông lớn, nuôi dưỡng nước Pháp.

Ngày nay, Lyon là thành phố lớn thứ 3 và là khu đô thị lớn thứ2 của Pháp, đồng thời đã là trung tâm đô thị thứ 2(sau Prague-Tiệp Khắc) được tổ chức UNESCO Liên Hiệp Quốc công nhận là di sản của thế giới.

Từ năm 1997, Lyon đã ký kết thõa thuận hợp tác với TP.HCM trong một số lĩnh vực như giáo dục-y tế-giao thông công chánh (chiếu sáng-vỉa hè-vận tải công cộng mà chỗ gs Huệ là một đối tác quan trọng và phía Trung Tâm QLĐHVTHKCC chỗ của mình trước đây cũng đã từng hợp tác thực hiện để xây dựng Đài quan sát VTHKCC nhưng chưa tiến triển như mong muốn …)-ô nhiễm môi trường-qui họach Thủ Thiêm…Trung tâm đô thị của Lyon nằm trên bán đảo Presqu’ilmột bán đảo được bao bọc bỡi hai con sông Saone và sông Rhone.

● Grand Lyon,

Ngoài thành phố Lyon là thủ phủ của Vùng Rhône-Alpes, chúng ta cần phải biết thêm về Grand Lyon (còn gọi là Đại Lyon) là cộng đồng đô thị Lyon, với diện tích được mở rộng lên đến 487 km² và dân số lên đến 1.170.000 dân.

● Rhône-Alpes région,

Là vùng lớn thứ hai của Pháp, gồm 7 tỉnh chung quanh và thủ phủ Lyon, nó chiếm khỏang 10% dân số cả nước với diện tích gần 45.000 km² (gấp 22 lần thành phố HCM ta, tương đương diện tích với Thụy Sĩ, Hà Lan và Bỉ), với dân số khỏang 5,8 triệu(ít hơn dân số TP.HCM ,xấp xỉ dânsố Đan Mạch và Phần Lan), đóng góp 10% tổng sản phẩm cả nước Pháp và có mức GDP cao gấp 3,5 lần mức trung bình của các vùng khác ở Châu Âu.

Ngoài thành phố thủ phủ Lyon, vùng còn có 2 thành phố quan trọng khác là Sait-Étienne và Grenob ở phía Nam, có đỉnh núi Mont blanche (một thương hiệu viết máy nổi tiếng và một loại nuớc hoa sang trọng) ở phía Đông Bắc và giáp với Thụy Sĩ, cao 4.080 m; đồng thời là cái nôi của điện ảnh thế giới, là nơi đặt trụ sở của viện điện ảnh Lumilìere.

8.3 VTHKCC Lyon,

Ngày thứ hai đến Lyon (10/12/2007), buổi sáng Đoàn làm việc trực tiếp với viện qui họach đô thị Lyon do ông Tổng giám đốc Oliver Frerot và Ông BergerGiám đốc phụ trách những dự án quốc tế tiếp.Ở buổi làm việc này, Đoàn đã nghe trình bày kinh nghiệm quản lý qui họach đô thị của thành phố Lyon.Trong đó, nổi bật vai trò tổng hợp của cơ quan này như một kiến trúc sư trưởng của một thành phố đô thị. Mọi qui hoạch chi tiết và qui hoạch chuyên ngành, ngoài việc phải tuân thủ qui hoạch tổng thể của thành phố Lyon,còn phải tuân theo (phù hợp với) qui hoạch của vùng Rhone-Alpes. Nói chung, mối quan hệgiữa thành phố Lyon và vùng qua nhiều cấp độ khác nhau: từ Thành phố Lyon (nhỏ nhất) sang cấp Grand Lyon (lớn hơn cả về diện tích và qui mô dân số) sang cấp vùng Rhone-Alpes (lớn nhất, bao gồm thành phố Lyon và 7 tỉnh lân cận).

Về mối tương quan giữa phát triển VTHKCC và mức độ đô thị hóa người ta vẫn đưa ra 3 quan điểm: phát triển VTHKCC trên cơ sở đã đô thị hóa (rất bình thường-plus courant).Phát triển VTHKCC đồng thời với mứcđộ đô thị hóa (rất đơn giản-plus simple) và phát triển VTHKCC trước khi đô thị hóa (rất hiếm-plus rare).

Buổi chiều 2 giờ đầu, chúng tôi tiếp tục làm việc với cơ quan quản lý đô thị Lyon về vận dụng vào điều kiện qui hoạch TP.HCM.Họ đã có những góp ý về một số điểm thống nhất hoặc chưa thống nhất về qui họach tổng thể do Nhật tư vấn cho thành phố ta trước đây.Các ý kiến góp ý chính thức vềqui hoạch tổng thể do Houtrans giúp ta xây dựng theo họ đã gửi cho PADDI.

Hai giờ sau đó, Đoàn làm việc với SYTRAL ( cơ quan quản lý và điều hành tòan bộ hệ thống giao thông công cộng ở Lyon),được Ông Rivalta chủ tịch Sytral tiếp. Ởbuổi họp này Đoàn thành phố học tập được ở họ mấy điểm quan trọng:

+ Khi đã có vận tải khối lượng lớn,nhất thiết phải lập cơquan quản lý điều hành thống nhất các phương thức vận tải trên toàn địa bàn thành phố mà các chuyên gia nước ngoài thường gọi dưới cái tên chung là PTA(Public Transport Authority).Người dân chỉ mua một vé duy nhất là có thể đi trên các phương thức vận tải khác nhau.Vé của họ rất đa dạng: loại đi một chuyến, đi một ngày, đi một tuần, đi cả tháng, một năm hoặc miễn giảm cho các gia đình có nhiều con…Cụ thể ở Lyon là Métro (xe điện ngầm), Tramway (xe điện mặt đất), Troley bus-ở đây người ta gọi là crystalis (xe điện bánh hơi) và xe buýt. Với cả 4 phương thức vận tải như vậy Lyon cũng chỉ thõa mãn được 16-17% nhu cầuđi lại của cư dân thành phố, với chi phí 1 tỉ Euros (dự kiến cho năm 2008).

+ Diện tích đất dành cho các đầu mối, đều đủ để bố trí cho cả bốn phương thức vận tải cùng qui tụ lại tại một địa điểm chung, rất thuận lợi cho hành khách đi lại.

+ Mức độ trợ giá cũng còn khá cao(79% giá thành, doanh thu từ vé chỉ chiếm 21%, tỉ lệ này ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là 55,25 %, thế nhưng vẫn bị Báo-Đài ta thán!) phần còn lại vẫn theo công thức chung ở các nước là được tài trợ từ ngân sách thành phố Lyon,vùng Rhone-Alpes(21%) và từ sự đóng góp của các Doanh nghiệp(36%),từ quảng cáo(6%) và từ vay vốn để phát triển(16%).

Hệ thống xe buýt được ưu tiên bằng làn dành riêng-không cần giải phân cách (như trường hợp Houstrans thí điểm trên đường Trần Hưng Đạo Q5); đồng thời họcòn áp dụng cả hệ thống tín hiệu làn sóng xanh cho xe buýt, nên tốc độ vận doanh cao, tính đúng giờ đến từng phút(attend en minute) rất hấp dẫn kháchđi xe (xe búyt đi nhanh và giá cước rẻ hơn taxi 10 lần, giá cước chỉ chiếm 5/1.000 thu nhập tối thiểu của người dân, Lương tối thiểu ở Pháp là 8,5 Euros*35 giờ/tuần, trong khi hiện nay ởthành phố HCM là khá cao- 9 %)…

+ Về ưu tiên đầu tư giữa các phương thức vận tải, kinh nghiệm của họ cũng dựa vào qui luật chung của thế giới là tùy theo điều kiện kinh tế -xã hội cụ thể của từng thành phố và từng thời kỳ nhất định mà ta ưu tiên đầu tưtheo thứ tự: 1 km Métro = 5 km Tramway = 5 Km Trolley bus, thành phố ta đang đi ngược lại qui luật này!

+ Ngoài ra, Sytral cũng quản lý 6.000 bãi đậu xe lớn nhỏ.Trongđó, đặc biệt có nhiều bãi xe tiếp chuyển để khách đi lại bằng xe buýt. Còn đối với những bãi lưu đậu lâu họ sử dụng phương thức nhà nước và nhân dân cùng làm (dạng công ty cổ phần, nhà nước giữ một số cổ phần nhất định) thường chỉ lỗtrong các năm đầu và sau đó có lãi.Đặc biệt lưu ý là các công trình bãi đậu xe của họ được xây dựng rất mỹ thuật(un musée souterrain, L’art dans les parcs-một bảo tàng dưới đất, nghệ thuật trong các nơi đỗ xe), mỗi nơi một vẻ thật tuyệt vời.

- Việc tham dự diểnđàn Truck and Bus:

Diễn đàn “Thế giới Truck and Bus” được đồng tổ chức bỡi vùng Rhône-Alpes và thành phố Lyon, cùng với sự hỗ trợ của nhiều công ty lớn như Volvo, Renault, Iris bus …cùng với phương tiện báo chí-truyền thông như Ville &Transport, Le Progres, Autobusbusiness, transport info… và sự tham dự của 15 quốc gia với khoảng 450 đại biểu với chủ đề “Transport for a better life-Vận tải cho cuộc sống tốt đẹp hơn”.

Ý tưởng chính của diễn đàn này là trước tình hình ô nhiễm vềtiếng ồn và khí xả ngày càng gia tăng, trước những qui định mới ngày càng nghiêm ngặt về lĩnh vực này của châu Âu( như EU 6), của Mỹ(như US 10), của Nhật Bản(như Japan NLT)… hoặc để tiết kiệm nhiên liệu và giảm ô nhiễm môi trường ta cần sử dụng các công nghệ tiên tiến để chế tạo xe ô tô ngày càng nhẹ hơn theo nguyên tắc “Do more-chuyên chở nhiều hơn” nhưng “Burn less energy- tiêu hao nhiên liệu ít hơn” hoặc trứơc tình hình ngày càng kẹt mà hầu hết các nứơc đang phải đối đầu, diễn đàn này sẽ là dịp để những nhà làm vận tải trên thế giới cùng ngồi lại bàn bạc tìm ra những chiến lược phát triển và những giải pháp khảthi nhằm làm cho công tác vận tải phục vụ cuộc sống ngày càng tốt hơn(Transport for a better life) theo một số chuyên đề như sau:

a) Một tương lai thử thách cho Truck and Bus do Ông Elios Pascual chủ trì,

b) Phân phối sản phẩm và những bước đầu tiên tiến tới xe tải thông minh do do ông Umberto, ủy viên tổng thư ký liên minh quốc tế về vận tảiđường bộ chủ trì,

c) Xe buýt an tòan và chú trọng đến môi trường cho thị trường Hoa Kỳ,

d) Giao thông công cộng trong khu vực đô thị, chủ trì bỡi ông Michel Laramé,

e) Phân phối sản phẩm hàng hóa, vận chuyển công cộng trong khu vực đô thị,

f) Kinh tế và chiến lược cho những giải pháp vận tải bền vững do ông Patrick Coroller, cơ quan quản lý môi trưởng và năng lượng Pháp chủ trì.

g)Phí đi lại do ông Olisver Mossé, chủ tịch ITS congress Association…

Đoàn Việt Nam chỉ tập trung tham dự một số chuyên đề liên quan đến ta như các chuyên đề a-d-e-f…

Nhìn chung, đây là một diễn đàn mang tính tòan cầu, với những giải pháp khoa học tiên tiến khá mới mẻ với ta.Chủ yếu ta chỉ nghe tham khảo và nhằm định hướng những chính sách của ta trong thời gian tới, chứ ta chưa thể hộiđủ các điều kiện để vận dụng ngay vào điều kiện Việt Nam.Thí dụ như, về tiêu chuẩn khí xả, hiện nay ta chỉ áp dụng tiêu chuẩn EURO II thì họ đã áp dụng tiêu chuẩn ERURO VI hoặc về bảo vệ môi trường sinh thái, họ đưa ra khái niệm sản xuất các lốp xe hiệu quả về năng lượng(energy-efficient tires) mà họ gọi là lốp xe xanh(green tires) hoặc về tiết kiệm nhiện liệu họ đưa ra công thức “Làm gì để vận chuyển được 10.000 Hk.km- How to transport 10.000 person.km” nếu sử dụng xe con(5 chỗ) phải mất 200 lít nhiên liêu, nếu sửdụng xe trung(25 chỗ) mất 120 lít nhiên liệu, xe lớn(100 chổ) mất 50 lít và nếu dùng xe búyt cực lớn(xe nối khớp hoặc BRT-chuyên chở 175 khách) ta chỉ mất 35 lít nhiên liệu…hoặc mứcđộ hiệu ứng nhà kính (greenhouse gas emission)của xe buýt là thấp nhất( Bus best choice to lower greenhouse gas-1%).

- Việc tham quan hệ thốngđường sắt đô thị Lyon:

Theo yêu cầu củaĐoàn, phía TP Lyon họ đã bố trí cho Đòan đi tham một cơ sở sửa chũa Tramway và một dépot metro và một trung tâm điều hành metro.Nhìn chung, ở các cơ sở này, họ đã bố trí một diện tích đất đủ rộng và dây chuyền thiết bị đầy đủ-trọn gói để kịp thời bảo trì và sửa chữa ngay các phương tiên hư hỏng đột xuất hoặc các phương tiện đã đủ thời gian hoặc km vào các cấp sửa chữa.

Có tận mắt chứng kiến, mới phát hiện ra rằng sở dĩ metro chạy êm là do sử dụng bánh lốp, bánh sắt chỉ kèm định hướng và sử dụng khi ra vào dépôt hoặc trạm sửa chữa.

Riêng Trung tâm điều hành tập trung, tất cả được quản lý trên màn hình và theo chế độ trực 24/24.Với kinh nghiệm mắt thấy tai nghe tại chỗ,chắc chắn khi xây dựng các dépot, các trung tân điều hành và các trạm sửa chữa, chúng tôi sẽ có một số kinh nghiệm nhất định.Bên cạnh những buổi làm việc và đi tham quan chính thức chúng tôi cũng có những ghi nhận khác khá hay như:

-Về giao thông vận tải, trong thành phố tốc độ thường chỉ 40-50 km/giờ, trên quốc lộ khoảng 90 km và trên đường cao tốc cho phép đến 130 km/giờ.

-Về mô hình cho thuê xe “Vélos”, với cách cung ứng dịch vụkhá thân thiện: “Vélos en libre service”và nhằm đáp ứng yêu cầu khá đa dạng: “Òu vous voulez và quand vous voulez”!Nó được đặt tại những con đường, góc phố thường có người qua lại. Cư dân hoặc khách chỉ cần mua thẻ để tự lấy xe ra-trả xe về sau khi sử dụng, để đi lại trong phố rất tiện lợi, đặc biệt là trong phạm vi bán kính 5 km.

8.4 Hội thảo trao đổi kinh nghiệm phát triển Vận tải hành kháchcông cộng giữa thành phố Lyon (Pháp) với Tp.HCM, ngày 30/01/2008, tại Văn phòng Sở Giao thông-Công chính.

8.4.1 Về thành phần tham dự hội thảo, bao gồm:

-Những nhà quản lý như: đại diện Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thành phố, Tổng công ty cơ khí Giao thông vận tải (Samco), Ban Quản lý khu đô thị Tây Bắc, Ban Quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm, Ban quản lý dự án Mỹ Thuận, Tổng công ty Du lịch Sài gòn, Thường trực Ban An toàn giao thông thành phố và các Sở, Ban ngành thành phố;

-Đại diện các hiệp hội, trường Đại học và các cơ quan tư vấn Như: Liên hiệp các hội khoa học và Kỹthuật thành phố, Hiệp hội vận tải ô tô phiá Nam, Viện Kinh tế, Tổng công ty tưvấn thiết kế GTVT phiá Nam, Trường Đại học Bách khoa Tp.HCM;

-Đại diện các ngân hàng: Phát triển Châu Á (ADB), Tái thiết Đức (KFW) cùng các đơn vị hoạt động trong ngành vận tải hành khách công cộng tại Tp.HCM.

8.4.2 Về nội dung hội thảo:

Bao gồm bài trình bày của Ông Bernard Rivalta-Giám đốc Cơ quan quản lý và điều hành VTHKCC của thành phố Lyon-SYTRAL (Pháp) và các ý kiến thảo luận của đại biểu.

1 Tóm tắt các nội dung bài trình bày của Ông Rivalta:

1.1 Khái quát về hệ thống VTHKCC thành phố Lyon:

Có khoảng 1,6 triệu dân là thủ phủ của Vùng Rhône-Alpes, hệ thống VTHKCC gồm khoảng 1.000 xe buýt, 300 xe điện, 03 tuyến Tramway(xe điện bánh sắt) và 04 tuyến metrô, đáp ứng 27% nhu cầu đi lại của cư dân.

- Mạng lưới tuyến VTHKCC phân bố kiểu lưới, phối hợp chặt chẽ với nhau, phục vụ rất tốt nhu cầu đi lại của hành khách (không bố trí dồn vềmột trục hay một trung tâm) để hạn chế ùn tắc giao thông.

- Định hướng dịch vụ: tạo được sự đồng thuận trong nhân dân, đưa ra được hệ thống VTHKCC vận hành hiệu qủa; công bằng xã hội; an toàn-an ninh và đảm bảo chất lượng sống (thân thiện môi trường).

- Lựa chọn loại phương tiện trên từng tuyến dựa vào tiêu chí khả năng vận chuyển và nhu cầu đi lại.

1.2. Quản lý và khai thác hệ thống VTHKCC:

- Chính quyền thành phố Lyon thành lập và giao quyền cho SYTRAL(Cơ quan quản lý và điều hành VTHKCC)một quyền hạn và nhiệm vụ rất lớn, SYTRAL chỉ chọn một công ty(thông qua đấu thầu) để khai thác toàn bộhệ thống VTHKCC bao gồm các loại hình: Bus, Trolley-bus, Tramway, Métrô... nhằmđảm bảo phối hợp tốt giữa các phương thức, tạo thuận lợi cho hành khách chuyển đổi để nâng cao chất lượng phục vụchung của hệ thống. SYTRAL phát hành, quản lý doanh thu bán vé, giám sát hoạtđộng của đơn vị khai thác và trả chi phí vận hành cho đơn vị khai thác thông qua hợp đồng.

- SYTRAL đầu tưcơ sở hạ tầng, thiết bị, phương tiện vận tải (vay tiền Nhà nước mua xe, trả chậm)…đồng thời tổ chức đấu thầu chọnđơn vị khai thác với hợp đồng thời hạn 6 năm (Hợp đồng rất chi tiết, tới 33.000 trang)

1.3 Huy động nguồn tài chính cho VTHKCC:

- Nguồn thu: với cơ cấu 21% từ doanh thu bán vé, 21% đóng góp từ cộng đồng đô thị Lyon, 36% từ đóng góp của các doanh nghiệp (bằng 1,75 % trên tổng lương doanh nghiệp trả cho công nhân, bắt buộc đối với doanh nghiệp có từ 9 nhân viên trở lên-Luật nước Pháp) và 22% còn lại là vay tín dụng.

- Nguồn chi: 49% trả cho công ty khai thác, phần còn lại cân đối sử dụng để cải tạo cơ sở hạtầng, thông tin, xây dựng tuyến mới, bảo trì, trả lương cho nhân viên SYTRAL và trả vốn và lãi vay…

1.4. Các chính sách hỗ trợ:

- Chính sách VTHKCC gắn chặt với chính sách bãi đỗ xe, tại các trạm trung chuyển, hành khách có vé đi phương tiện VTHKCC được đậu xe miễn phí.

Qua khảo sát nghiên cứu, SYTRAL xác định diện tích bãi đỗ xe cần từng khu vực (cần có chính sách và quyết tâm chính trị rất mạnh)với mục tiêu hạn chế sử dụng xe hơi cá nhân ở Trung tâm vì không có chỗ đậu xe (Tổng số chỗ đậu xe do Chính quyền thành phố và SYTRAL xây dựng = 250.00 chỗ, ít hơn nhiều so với nhu cầu = 60.000 chỗ).

2. Một sốkhuyến nghị của ông Rivalta với hệ thống xe buýt Tp.HCM:

- Chính quyền Tp.HCM nên kiên trì và bắt đầu từ việc củng cố và nâng cao hiệu quả của mạng lưới xe buýt, sau đó tuỳ vào điều kiện tài chính, bổ sung các tuyến Metrô, Tramway (không nên gấp gáp) cần có thời gian đểchuẩn bị (Lyon phải mất một thời gian 30 năm)mới có được hệ thống VTHKCC như hiện nay.

- Phải có quyết tâm chính trị và chính sách quyết đoán từ cấp cao nhất (chính quyền thành phố), cụ thểlà:

+ Thành lập cơquan quản lý VTHKCC (như MVA đề xuất thành lập PTA-Cơ quan VTHKCC) có khung pháp luật, thẩm quyền mạnhđể tạo hành lang hoạt động, gồm đại diện của Trung Ương, chính quyền thành phố,các Sở-Ban ngành, các hiệp hội và người sử dụng.

+ Dành ưu tiên cho VTHKCC trên đường giao thong (làn dành riêng, ưu tiên-Ở Lyon, có những con đuờng dành ½ diện tích đường cho xe buýt hoạt động).

+ Về kinh phí cho VTHKCC: Trung ương cũng như Thành phố có hỗ trợ đều đặn cho VTHKCC, các doanh nghiệp, cơ quan phải đóng góp cho VTHKCC dưới dạng thuế (nước Pháp chiếm 36%) vì VTHKCC phát triển các doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi do hiệu quả kinh tế-xã hội mà VTHKCC mang lại.

+ Thiết lập quan hệ đối tác Nhà nước và tư nhân trong đầu tư khai thác VTHKCC để huy động vốn và chia sẽ rủi ro cũng như lợi nhuận (PPP-Public Private Parnership).

- Cần phân tích kỹ, chi tiết các kinh phí (chi phí)cho VTHKCC gồm: đầu tư xây dựng (qua hợp đồng), hoạt động hàng ngày của tuyến, doanh thu bán vé (chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng chi phí)… để đưa ra giá vé cũng như đề xuất được mức hỗ trợ của Nhà nước.

- Mạng lưới tuyến xe buýt không tổ chức như hiện nay (tập trung vềtrung tâm) mà cần tổ chức phân theo vùng và bố trí phương tiện cho phù hợp chức năng tuyến: Khu vực Trung tâm sử dụng xe buýt Trung và nhỏ, Khu vực ven trung tâm sử dụng xe buýt lớn hơn, đồng thời xây dựng các điểm trung chuyển xe buýt ở khu vực trung tâm và khu vự ven

8.4.3. Vận dụng kết quả hội thảo và một số kiến nghi:

Những khuyến nghị trên của Ông Rivalta hầu như tương đồng với các kiến nghị của các nhà quản lý, nhà khoa học ở Việt Nam (như kết quả tổ chức hội thảo chuyên đề “Làm gì để xe buýt Tp.HCM phát triển bền vững” được tổ chức vào ngày 11/01/2008 vừa qua tại Sở GTCC)

Vận dụng những khuyến nghị của Ông Rivalta-Giám đốc SYTRAL,để hệ thống xe buýt thành phố phát triển bền vững trong 5-10 năm tới, thành phố cần quan tâm thực hiện những vấn đề chính như sau:

a. Về phiá Sở GTCC: cần nhanh chóng khắc phục các tồn tại:

§ Tái bố trí cấu trúc mạng lưới tuyến xe buýt, bốtrí chủng loại phương tiện cho phù hợp với loại đường, mở rộng cơ sở hạ tầng, tái cấu trúc các đơn vị vận tải để nâng cao năng lực quản lý điều hành và chất luợng phục vụ để thu hút khách đi lại;

§ Xây dựng và trình duyệt quy hoạch phát triển mạng lưới VTHKCC dài hạn đến 2020 và xa hơn nữa, làm nền tảng để phát triển bền vững hệ thống VTHKCC(đề nghị Ủy ban nhân dân thành phố cấp thêm kinh phí để thực hiện quy hoạch 2020);

§ Triển khai quy hoạch 22 đầu mối trung chuyển hành khách đi xe buýt trong quy hoạch mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt đến năm 2010 khi được Ủy ban nhân dân thành phố phê duyệt bổ sung;

§ Nghiên cứu cung ứng một dịch vụ phục vụ hướng vềkhách hàng ngày càng thuận lợi hơn(nhanh chóng-an toàn-thuận lợi-văn minh -lịch sự) nhằm thu hút hành khách đi xe buýt;

§ Sử dụng hiệu quả nguồn trợ giá từ ngân sách nhà nước bằng cách giảm mức trợ giá trên chi phí giá thành hoặc trợ giá trên từng hành khách…

b. Về phiá chính quyền thành phố:Sở GTCC kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố:

§ Tiếp tục chính sách trợ giá đều đặn cho xe buýt vìđây chính là giải pháp rẻ nhất và hiệu quả nhất.

§ Khi có hệ thống VTHKCC khối lượng lớn nên hình thành cơ quan quản lý hợp nhất vận tải hành khách công cộng PTA (Public Tranport Authority);

§ Tiếp tục giải quyết ưu tiên cho xe buýt trong dòng lưu thông hỗn hợp hiện nay là biện pháp sống còn của xe buýt để tăng tốc độ vận doanh, rút ngắn thời gian đi lại để thu hút khách;

§ Phê duyệt bổ sung 22 đầu mối trung chuyển hành khách đi xe buýt trong quy hoạch mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt đến năm 2010 khi có tờ trình của Sở GTCC…