Maaike Neeltje Lagerwerf - eerste huwelijken

Eerste huwelijk Maaike Neeltje: Jacob Luijten

Maaike Neeltje uit Puttershoek heeft op de een of andere manier kennis gemaakt met een jonge man uit Poortugaal. Dat ligt niet helemaal naast de deur, Poortugaal ligt aan de andere kant van de rivier de Oude Maas, 18 kilometer te voet. Hoe ze elkaar hebben leren kennen, zie hieronder. 

Ze gaan niet trouwen in Puttershoek, maar in Poortugaal, althans, voor de wet. Het gemeentehuis is nog in gebruik als oudheidskamer, zie hier.  Of ze ook in de kerk trouwen dat kan ik niet achterhalen. 

Op 2 mei 1890 treedt Maaike Neeltje, 20 jaar oud,  in het huwelijk met Jacob Luijten, 19 jaar oud, geboren 30 augustus 1870 in Puttershoek. Hij is de zoon van Hendrik Luijten (uit Spijkenisse) en Pietje de Man (uit Hardinxveld). Die zijn in 1864 getrouwd. Hendrik overlijdt in Poortugaal op 17-12-1900.  Pietje de Man, de ex-schoonmoeder van Maaike Neeltje, zal 18-02-1903 hertrouwen met de weduwnaar Hendrik Basmeijer. 

Het beroep van Jacob Luijten is zalmvisser. Bij het beroep van Pieter Lagerwerf, de vader van Maaike Neeltje, staat winkelier. Ze zijn wonende te Puttershoek. Jacob Luijten is geboren en wonende in Poortugaal. Alle vier de ouders zijn aanwezig en geven hun toestemming. De getuigen zijn: Jan Luijten, ook zalmvisser, 24 jaar en de oudere broer van Jacob die ook woont in Poortugaal. Deze Jan is een jaar eerder getrouwd met Elizabeth den Boer uit Poortugaal (drie maanden later kwam een dochter Pietje). De getuige van Maaike Neeltje is haar halfbroer Leendert Gabriel van den Berg, 28 jaar, zalmvisser, wonende te Rhoon. Deze Leendert is in 1882 getrouwd met Adriana van Drimmelen. Op 13-11-1892, bij de geboorte van zijn zoon Willem Johannes van den Berg in Zwartewaal, is zijn beroep "baas op zalmzegervisserij". In het bevolkingsregister van Zwartewaal staat "opzichter zalmvisserij". Hij woont in 1888 in Rhoon, in 1892 in Zwartewaal en in 1894 weer in Rhoon (Ruige Plaat B 21). Derde getuige is Tieleman van der Schee, oud zestig jaar, wonende te Poortugaal. Hij is getrouwd met Bastiana Vermaat uit Goudswaard. Zijn beroep is brievengaarder, zeg maar de voorloper van de postbode. Hij stond in geen relatie met de bruid of bruidegom. Hij is getrouwd met een Vermaat, haar vader is timmerman in Goudswaard. 

Op 31 januari 1891 wordt Pietje Kaatje geboren, bijna exact 9 maanden na de trouwdag. Zijn er grapjes gemaakt dat ze in de huwelijksnacht verwekt is? (zie hier over Pietje Kaatje) Pietje Kaatje is vernoemd naar beide moeders van Maaike Neeltje en Jacob. 

Op 13 november 1892 wordt Catharina Lena Luijten geboren te Puttershoek.  De vernoeming: Catharina zal naar moeder "Katrijna Sloof" zijn, de deftige variant van de naam. Lena zal vernoeming zijn naar de halfbroer van Maaike Neeltje met wie ze opgegroeid is. 

Op 12 oktober 1894 overlijdt de man van Maaike Neeltje, Jacob, in Puttershoek. Dat is erg jong, oorzaak van overlijden is (vooralsnog) onbekend, waarschijnlijk tbc, dat was eind 19-de eeuw volksziekte nummer 1, zeker voor jonge mensen. En we lezen in een artikel over de zalmvisserij in Rhoon-Poortugaal, een aanwijzing voor de dood van Jacob. De visserij was gevestigd op een plek langs de Oude Maas, waar de voormalige griend, nu natuurgebied “Klein Profijt” ligt. Er waren daar bedrijfsgebouwen voor het bergen van materiaal en materieel en een gebouw dat onderkomen bood aan het personeel. Er werkten 20 tot 40 mensen volcontinu, dus dag en nacht, zes dagen per week. Het moet enorm vochtig geweest zijn in die huizen. Er wordt verteld dat de vrouw van de pachter, Arie Versteeg, tbc kreeg (tering zoals men dat toen noemde). Dat gezin verhuisde in 1912, enige tijd na de geboorte van het jongste kind, naar de “vaste wal” aan de Rhoonse Zantelweg. Binnen een jaar na de verhuizing overleed mevr. Versteeg. Jacob Luijten, Jan Luijten en Leendert Gabriel van den Berg zullen in de volkskeet geslapen hebben, dat zal er niet beter op zijn geweest. Niet alleen het leven aan land op de visserij was hard, ook het vissen zelf was een hard en zwaar werk. "Stelt u zich voor bij temperaturen van b.v. rond het vriespunt, alles wat je beetpakt druipt. Wèl hadden de vissers gebreide handschoenen tot over de ellebogen, die werden door de vrouwen zeer ruim gebreid en krompen door het contact met water zo in, dat ze waterdicht werden, Het vissen ging dag en nacht door bij alle weersomstandigheden. Alleen bij zware storm werd er gestopt en als er een schip langs kwam, moest men het net laten zakken zodat het schip er overheen kon varen." In de jaarlijkse periode dat de visserij stil lag, werden de vissers ontslagen, zij gingen dal als los arbeider werken bij boeren of in de grienden.  Dit is de reden dat men in de registers van de burgerlijke stand tegenkomt dat iemand bij aangifte de ene keer als zalmvisser en op een ander tijdstip als landarbeider te boek staat.

De zalmvisserij was in handen van de familie Versteeg. Er werken ongeveer 20-40 mannen voor hen. De vrouw van Willem Versteeg was Cornelia Lagerwerf! Haar ouders waren Cornelis Lagerwerf, die woonden aan de Zantelweg, en er was ook nog een oom Huig Lagerwerf, rietdekker, hoek Tijsjesdijk/Rijsdijk. Er is een relatie tussen de Lagerwerfs uit Poortugaal en Puttershoek. 

Van 1762-1837 leefde er in Oud-Beijerland een Pieter Huig Lagerwerf, die trouwde met Neeltje Steenhoek. Zij kregen onder andere twee zonen: Gijsbert en Huig. Zij kregen allebei een zoon Pieter. Gijsbert is de grootvader van Maaike Neeltje. Huig Lagerwerf is de grootvader van genoemde Cornelis. De vader van Maaike Neeltje zal vast op bezoek gegaan zijn bij een oom of een neef in Nieuw-Beijerland. Zijn oom Arie Lagerwerf woonde tot zijn door in 1874 in Nieuw-Beijerland. In de archieven wordt Pieter Lagerwerf zelfs verward met zijn neef. Bij zijn overlijden worden als ouders opgegeven Huig Lagerwerf en Pieternella de Reus. Dat zijn echter de ouders van zijn neef. 'onze' Pieter Lagerwerf is uit 9-10-1822. (ouders Gijsbert Lagerwerf en Neeltje Verkerk) en zijn neef Pieter Lagerwerf is uit 13-3-1821  (ouders Huig Lagerwerf en Pieternella de Reus). 

Misschien dat Leendert Gabriel van den Berg, de halfbroer van Maaike Neeltje, als zalmvisser is gaan werken, omdat zijn stiefvader contact had met de Cornelia Lagerwerf en haar man. Leendert was als zalmvisser in Rhoon werkzaam en leerde Jacob en Jan Luijten kennen. Het is zeer aannemelijk dat Maaike Neeltje haar eerste man ontmoet heeft via haar broer. 

Op 19 juli 1896 wordt in Puttershoek een Jacob Luijten geboren, zoon van Jan Luijten (= broer van Jacob) en Elisabeth den Boer.

Tweede huwelijk Maaike Neeltje: Dirk Dorsman

Op 28 januari 1897, ruim twee jaar na het overlijden van Jacob, trouwt Maaike Neeltje in Puttershoek met Dirk Dorsman. Dirk is geboren en wonende in Strijen op 7 september 1857. Zijn ouders zijn Anthonie Dorsman en Jannigje Verloop, beiden zijn inmiddels overleden. Strijen ligt zo'n acht kilometer ten zuiden van Puttershoek. Dirk is 39 jaar oud als hij met Maaike Neeltje trouwt, Maaike Neeltje is dan 28. 

Hoe ze elkaar hebben leren kennen is (nog) niet bekend. Je zou denken dat ze elkaar al in het vizier hadden. Dirk trouwde reeds vier maanden na het overlijden van zijn vrouw met Maaike Neeltje. Er zijn vier aanwijzingen: 1.de moeder van Dirk, Jannigje Verloop, was geboren in Puttershoek, hij heeft daar familie wonen. 2. De naam Dorsman komt ook voor in Puttershoek, maar ik heb nog niet kunnen achterhalen of dat familie is van de Strijense tak. 3. Meest voor de hand liggend is de keuze van de getuigen. Nicolaas Smit is eerste getuige. Hoewel 51 jaar oud is hij is een volle neef van Dirk. In de akte staat dat ze allen wonen in Puttershoek. In het archief vinden dat de moeder van Nicolaas Smit, Adriana Dorsman, een tante is van Dirk, een zus van zijn vader. Ook zij is al overleden bij het huwelijk. Nicolaas is geboren in Strijen en overleden in Strijen in 1928, 91 jaar oud. Blijkbaar is hij werkzaam in Puttershoek geweest. 4. Dan de getuige Johannis Verloop. Johannis Verloop is ook familie van Dirk, zijn moeder heet ook Verloop. (zie hieronder). Tot slot: ene Willemina Luijten (geboren 3 nov 1841) trouwt in IJsselmonde met ene Hendrik Dorsman (geboren 26 okt 1859).   Maar ik kan ook hier vooralsnog geen familierelatie vinden. 

Eerst over Dirk Dorsman. Hij is op 20 november 1884 in Strijen getrouwd met Geertrui Huisman, met wie hij in Strijen 6 kinderen krijgt. Zijn vrouw, Geertrui, overlijdt 18 september 1896 in Strijen, 13 dagen na het overlijden van de jongste baby die 24 mei was geboren. Als zijn vrouw is overleden, staat Dirk er alleen voor met vier kinderen: Maaike (8 jaar), Jannigje (7 jaar), Antje Lijntje Johanna (5 jaar) en Lijntje Johanna (3 jaar). De twee jongste kinderen zijn na een paar maanden overleden.   

Al 4 maanden later, 28 januari 1897, trouwt Dirk Dorsman met Maaike Neeltje in Puttershoek. Het is akte nummer 1, dus het eerste huwelijk in Puttershoek in dat jaar. De getuigen zijn Nicolaas Smit, 51 jaar oud en kleermaker, neef van Dirk Dorsman, Mannes Roons (1866-1943), dertig jaar en barbier, Leendert Batenburg, drieëntwintig jaar en arbeider en Johannis Verloop, vijfentwintig en schippersknecht. Ze wonen allen in Puttershoek. Bij de eerste staat de relatie genoemd, bij de andere drie niet.  

Mannes Roons: hij is 08-12-1866 geboren in Dalfsen (Overijssel).  Hij trouwt 31-10-1895 met Jaapje Verzijl. Hij woont dan in Puttershoek, zij ook. (vier maanden later wordt zijn zoon geboren) Maaike Neeltje zal niet bij zijn huwelijk getuigen. 

Leendert Batenburg: is geboren 08-01-1874 in Puttershoek. Hij zal 19-11-1897 trouwen met Mietje Vogelaar uit Numansdorp. In die huwelijksakte is zijn beroep visser en ook daar is er geen bekende die getuige is. Leendert zal 05-09-1945 overlijden in Numansdorp, 71 jaar oud. Hij is visser, wellicht werkte hij met Jacob Luijten. 

Johannis Verloop is van 17-7-1871, geboren in Puttershoek. In 1890 is hij wonende in Rotterdam als schoenmaker. In dat jaar vertrekt hij naar Amsterdam. Hij zal pas in 1913 op 41-jarige leeftijd in Monster trouwen met Johanna Cornelia Tuk. Hij heeft daar als beroep zeeman en hij heeft ook als beroep stoker. Hij zal in augustus 1956 overlijden in Oud-Beijerland, 85 jaar oud.  Deze Johannis is een neef van de moeder van Dirk Dorsman. Zijn vader was van 1815, hertrouwde met een 20 jaar jongere vrouw en kreeg op 54-jarige leeftijd deze Johannis, volle neef van zijn moeder, die uit 1832 is, daar zit dus 39 jaar tussen!!

Het beroep dat staat genoteerd bij Dirk Dorsman in "logementhouder". Hij runde dus een soort herberg, maar niet voor lang, want ze gaan datzelfde jaar verhuizen naar Rotterdam. In het bevolkingsregister staat dat ze 17.6.1897 in Rotterdam gaan wonen. Er staat dat Dirk werkman is. In een jaar tijd verhuizen ze vier keer. Ze gaan wonen in Roosestraat 90, Bloklandstraat 154 (is er nog, in het Oude Noorden) en Schoutenstraat 78, op het laatst woont het gezin aan de Slaakkade 68. Impressie van destijds, zie hier en hier.  Het water van deze kade was destijds gedeeltelijk gedempt, de huidige naam is De Slaak in Kralingen. 

Het is een groot samengesteld gezin van 8 personen: Dirk, Maaike Neeltje, Maaike Dorsman (geboren Strijen, 12.11.1887), Jannigje (21.7.1889), Antje Lijntje Johanna (16.2.1991), Lijntje Johanna (16.1.1893), Catharina Lena Luijten (Puttershoek, 13.11.1892) en het gezamenlijke kind: Pieter, die wordt geboren op 30 maart 1898. 

Pietje Kaatje staat hier niet bij vermeld en het is onduidelijk waarom zij niet bij haar woont en waar zij verblijft. (nog uitzoeken, wellicht in bevolkingsregister van Puttershoek)

Dan slaat het noodlot toe.

Op 29 augustus 1898 overlijdt Dirk Dorsman. Hij overlijdt om 8 uur 's ochtends "in een huis aan de Slaakkade" in Rotterdam. Thuis dus. Ook van dit overlijden is de oorzaak (nog) onbekend. 

Op de gezinskaart van het bevolkingsregister staat dat Maaike Neeltje op 9.12.1898 vertrekt naar Puttershoek. Dat staat ook bij Catharina Lena en Pieter. 

Bij de kinderen van Dirk staat de afkorting GR. Dat staat voor "gestichtsregister". Er staat een nummer achter: 127. Datum: 17.10.1898. Er is een lijst van de geregistreerde kinderen die opgenomen zijn in het Burger Weeshuis (Gereformeerd Meisjes), gehuisvest een de Goudsewagenstraat 15, zie hier. of hier. Of hier. De kinderen van Dirk Dorsman worden kortom gehuisvest in een gesticht voor wezen. Dat moet erg frustrerend geweest zijn voor Maaike Neeltje. De drie kinderen Maaike, Jannigje en Antje Lijntje Johanna zitten daar best een lange tijd. Maaike tot 23.9.1907, (erachter staat GR 6/31), van Jannigje staat geen vertrek, maar in de kolom van overlijden staat 2.9.1909 Wageningen. Uit een familiebericht van het CBG blijkt dat ze ("verpleegde uit het Gereformeerd Burger Weeshuis") overleden is in Oranje Nassau oord in Wageningen. Dat was een tbc-sanatorium, opgezet door koningin-moeder Emma. Met gelden uit het Emma-fonds konden ook minvermogenden daar verplaagd worden. Van Antje Lijntje Johanna staat dat ze 6.7.1910 vertrekt.  Maaike Dorsman huwt 4.2.194 in Rotterdam, ze is dan wonende in Strijen. Op de gezinskaart van Maaike Dorsman staat 17.6.1897. Eronder staat Strijen en erachter GR 6/31. Maaike zal trouwen en in 1958 in Rotterdam komen te overlijden. Antje Lijntje Johanna Dorsman gaat in 1911 in Amsterdam wonen (Breestraat 17). Als beroep staat genoteerd kinderjuffr en leerling-verpleegster. (hier) Ze wordt op veel plaatsen ingeschreven.

Vier maanden na het overlijden van Dirk Dorsman overlijdt in Puttershoek  ook de baby Pieter, op 27 december 1898, negen maanden oud. Het kan niet anders zijn dat Maaike Neeltje zwaar aangeslagen is. Ze is 29 jaar oud, heeft twee mannen verloren en haar zoon, enig kind met Dirk, overlijdt in het eerste levensjaar.  

Alleen Pietje Kaatje en Catharina Lena leven nog. Het is niet bekend of er blijvend contact is geweest met de kinderen van Dirk Dorsman.