Aagje Both over haar vader

Gebeld: Aagje Both (zus van pa) 01846-12055, 21-01-1993

Ik belde om een uur of half drie. Ze zat net wat te "niksen, wat te lezen in een boek". Ze vond het niet erg dat ik belde, en ik zal het zeker vaker doen.

- Over Arie Both ("Opa, bedoel je?"):

"Wij hadden een nichtje in huis van wie de moeder overleden was. We kregen met sinterklaas altijd iets in een sok of zo. Hij kwam ook wat brengen. Ik kreeg wel een cadeautje, het nichtje kreeg niets, want zij was geen familie. Hij was erg op de penning. Gaf wel aan ons, maar niets aan een ander."

Volgens Aagje was hij kaal. Op de foto van Christiaan Both is het dus inderdaad Arie die naast zijn nieuwe schoondochter zit.

Aagje vond hem echt nurks. "Ik moest er verplicht naartoe. Ik weet nog goed dat ik dan op een stoel zat en steeds zat te denken: "ik zeg dat ik wegga, ik zeg dat ik wegga." Ik durfde dat niet. Hij was een stille, alsof het een vreemde was. Het was vroeger ook niet als tegenwoordig. Hij was heel gierig. Had verschillende huishoudsters."

- Over haar vader, mijn opa, Piet Both:

Opa lag in dienst in Hilversum. Oma ging in de verkeringstijd nog een week naar Hilversum toe. Dan verbleef ze een week bij katholieke mensen. Ze vond het verschrikkelijk. Er was geen uitzicht, met al die bomen.

- Over Pietje (den Boon):

Zij weet dat ze baakster was. "Ze ging overal baken". Dat was vroeger normaal.

Interview Aagje Both/Wim Stam, 26/10/1995 (Bert Both samen met zijn vader Piet Both)

* Neeltje van Koba was bij oma Both in huis toen haar moeder dood was. De kinderen verdeeld over meerdere gezinnen. Aagje kreeg van Arie Both wel een cadeautje met Sint, maar Neeltje kreeg niets. 'Die man was niks an', volgens Aagje.

Toen opa Dirk de Jong 87 was, was hij nog aan het werk met hoepen. Oma bakerde bij iedereen tot op hoge leeftijd, ondanks dat ze een eigen gezin had.

* Oma Both's wil was wet. Aagje wilde een keer kort haar, ging daarvoor zelf in hongersta­king, maar 'moeder zei toen: je gaat vanzelf eten'.

* Opa Piet Both is in Hilversum in dienst geweest. Toen oma ging waren ze nog niet getrouwd.

* Oma Both kon goed naaien. Ze is een jaar lang naar de naaischool heen en weer gelopen, elke dag. Ze kon rokken met kralen en borduursels maken. Dat deed ze voor anderen. Eigenlijk moest ze in een dienst kindermeisje op Hardinxveld worden. Ze is daar een dag geweest en werd er niet goed behandeld. Daar ging ze dus niet meer naar toe. Daarna werd ze naaister.

* Met de buurman Arie Both had oma veel ruzie, want ze zei altijd alles. Ze hebben een keer ruzie gehad achter bij het kippenhok. Aagje: 'wij waren niet zo ome Aai-achtig.' Hij stond soms buiten psalmen te galmen. Van de buldersteeg af kon je hem horen. 'Hij had een groot bakkes.'

Gerrit de Jong was kreupel.

* Volgens Aagje Both waren haar vader en moeder om 7 uur 's avonds getrouwd.

* De werf Haezer was in de Buurt bij het veer, op de Buurt.

*Aagje kreeg altijd wat van haar vader: een echte poppenwagen met rode kap en een pop met een stenen kop met haar. Dirk maakte dat kapot, hij trok de haren eraf.

* Opa had een lijdensweg, hij heeft nooit geklaagd, zijn handen waren vergroeid. Hij lag in de kamer. Toen gaf Dekker hem een keer een radio, maar dat mocht niet van zijn vrouw, want dat was zonde. Dus na een dag moest die weg. Oma was alles voor hem. Hij bracht van alles voor haar mee. Met Kerst worst, koekjes, ham. 'Dat is voor haar,' zei hij dan. Maar oma deelde echter wel uit.

* Aagje: hij zou de sterren van de lucht plukken voor haar, als dat zou kunnen'.

* Oom Bas was een 'glibber en een glebber'. Hij woonde na de dood van Arie samen met Hoornaar.

* Aagje was toen ze jong was een keer van de trap van de dijk af gevallen en ze brak haar elleboog. Ze is ook een keer van een een meter hoog houten paard gevallen. (geen hobbelpaard). Ze brak haar sleutelbeen.

* De getuigen van geboorten waren gemeenteambtenaren.

*Teunis, een broer van opa, is vrij vroeg gestorven en waarschijnlijk is pa's tweede naam daarvan.

* Opa stond om 2 uur 's nachts op van zondag op maandag. Hij maakte dan de kachel aan en zette het water op. Hij ging om 4 uur weg, dan stond er een wagen op de dijk te wachten, en om 5 uur ging Aagje dan de was doen.

* Aagje macht tot haar twaalfde jaar op school en daarna moest ze thuis helpen en leren naaien. Dat wilde ze absoluut niet. Toen is de meester nog thuis geweest, want ze kon goed leren.

* Oma kreeg alle luxe huishoudelijke apparaten: een van de eerste wasmachines van Velo, en de eerste stofzuiger. Ze is door vader in de watten gelegd.

* Met Oudejaar ging men eerst naar de kerk. Om 8 uur kwam Piet dan uit de kerk en dan ging hij tot 12 uur oliebollen bakken in de schuur. Tussendoor kwam de kinderen dan een oliebol bietsen.

* Er kwam een visboer een de deur en die vroeg: Hoeveel vis moet je hebben. 'Geef maar tien pond', zei moeder dan. Ze aten altijd vis. Ze maakten die zelf schoon. Oma krabde de schubben eraf en maakte de vis schoon. Ze aten stokvis, zoute vis en bokkem. Dat stonk verschrikkelijk, vond Aagje. Opa at de hele dag door van die vis.

* Oma heeft altijd een werkster gehad, maar wekken van groenten deed ze zelf.

* Aagje mocht geen sokken en kort haar en toen ze 12 was heeft ze het laten afknippen bij een tante in Rotterdam. Daar was moeder niet blij mee.

* Arie Both was een bullebak. Haar vader Piet had tegen Aagje gezegd: Als we 100 gulden erven krijg jij een fiets.' Daar verheugde ze zich erg op, maar er was niets meer. Waar­schijnlijk had de huishoudster van Arie alles opgemaakt/ingepikt. Het was in feite de vrouw van Arie. Dat was een Ka, Een dik mens. 'Ik kwam er haast nooit' zei Aagje. Ze had een hekel aan haar.

* Haar vader Piet was niet zo zoenerig en zo druk.

* Ze moest van haar moeder bij Bikker gaan werken. Van opa hoefde het niet zo. Toch heeft ze er gewerkt. Ze vond die Bikker een glibber. In de pauze tussen de middag ging ze naar buiten want ze was bang van hem.

* Haar vader Piet heeft veel opgebaggerd, ook veel oud spul zoals potten en kannetjes. Die verkocht hij dan door aan een handelaar in Gorinchem.

* Vader Piet ging in zijn eentje met de bus naar Gorinchem. Dan ging hij boodschappen doen. Hij nam dan een blauwwit geruit kussensloop mee en daar stopte hij dan van alles in: worst, ham, koekjes, snoep.

* Piet 'zat in de war als moeder boos tegen hem deed.'

* Het 25-jarig huwelijk werd gevierd als een verjaardagsfeestje, gewoon aan huis onder elkaar. Geen versieringen, wel visite.

* Opa dronk weleens wat, maar gewoon.

* Bij tante Jat hebben Arie en Dirk een week ondergedoken gezeten en Aagje bracht dan eten.

* Er waren Duitsers ingekwartierd en dan moesten ze stro op de vloer van de voorkamer leggen. Waarom is onduidelijk. De Duitsers sliepen boven. Toen de Duitsers weggingen werd dat weer opgeruimd. Oma heeft wel geprotesteerd, maar dat hielp niet.

* Wim Stam uit Sliedrecht. Opa stelde een uitgebreid onderzoek in naar zijn antecedenten. Hij vroeg aan buurvrouw Rees, die uit Sliedrecht kwam, uit wat voor nest hij kwam. Hij heeft haar niet ten huwelijk gevraagd, want hij liep al vanaf '39 met haar. 18 januari 1944 gingen ze trouwen in het gemeentehuis op de Buurt in koetsjes met paarden. Iedereen was erbij. Een paard sloeg op hol, een daar zat opoe Pietertje de Boon in. Er was niet veel om mee te vieren, ze hadden alleen surrogaatspullen. Ze zijn in Sliedrecht in het huis van zijn vader in gaan wonen, later in het huis van zijn oma.

* Piet kon geen kwaad doen bij oma. Zelfs als pa zei wat hij gedaan had, dan zei oma nog: Nee, Piet doet zoiets niet!'

* Piet pestte Dirk weleens en dan deed Dirk het terug en dan zei oma: dat doet Piet niet.'

* Aagje dacht dat Piet en Gerda niet in mochten wonen, omdat opa doodsbenauwd was, dat moeder teveel moest doen. Na zijn dood is er wel iemand in gaan wonen, tante Aagje Pietersen?

Pa ging bij Verschoor werken en dan at hij tussen de middag bij zijn moeder thuis. Hij deed dan altijd gek, timmerde met zijn lepels op de borden. Ton Stam deed dat thuis dan ook en die sloeg met zijn lepel het bord doormidden.

* Piet ging altijd zijn eigen weg (stiekem dansen in de dancing)

Informeren over Aagje Both, gehuwd met een Den Breejen, die wist ook wat te vertellen over Aagje Both.

Opoe de Jong liep altijd in klederdracht met een muts en een 'jakke'.

* Ze hadden een orgel in huis. Alleen Aagje speelde er op. Ze kreeg vanaf haar tiende tegen haar zin orgelles. Op zondagochtend speelde ze liederen van Johannes de Heer. Opa zong dan mee. 'Dan genoot hij'. Dat was heel gezellig.

De foto van Chris' huwelijk: de man naast de bruid is Arie Both.

Vervolg pa:

* Voor de oorlog fokten ze konijnen. Die kochten ze in het voorjaar en met Kerst aten ze die dan op. De kinderen slachten de konijnen en kippen en oma stroopte ze. Opa slachtte nooit. Hij gaf wel een keer een haan een trap die hem aanviel in het kippenhok. Het beest was gelijk dood. Later nemen ze geen haan meer: dat waren toch opvreters. Ze ruilden dan in het voorjaar de eieren.

* Pa heeft een keer een grijs konijn gehad met een zwabberpoot (er viel een plank waardoor zijn poot brank) en rode ogen. Het was een heel lief beest die lekker in zijn nek kroop.

* Ze hadden voor de oorlog 1 varken. De slachter Wim van de Plas (was familie, getrouwd met de dochter van tante Miet) kwam aan huis. Het vlees deden ze in een pekelton. Oma maakte zelf zure zult en dergelijke.