Rondvraag
Rechtvaardige Transitie
Wat denken zij ?
DE VRAAG
Is het opnemen van de bevoegdheid van ‘rechtvaardige transitie’ binnen een College van Burgemeester en Schepenen eerder een goed idee of eerder een slecht voorstel ?
Wat is uw beoordeling ?
RONDVRAAG
Het platform Mondiaal Halle stapte bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen naar de lokale politiek met een memorandum. Naar aanleiding van de verkiezingen in 2024 wil Mondiaal Halle één topprioriteit aankaarten, met name dat in het het nieuwe College van Burgemeester en Schepenen ook de bevoegdheid van rechtvaardige transitie zal worden opgenomen.
Mondiaal Halle denkt dat dit een cruciaal en toekomstgericht voorstel is dat alle geledingen van de samenleving, maatschappelijke sectoren en beleidsdomeinen overstijgt en vergelijkbaar is met de bevoegdheid van financiën. Het is niet bedoeld als een vage aanbeveling, maar als een concrete veelbelovende maatregel met voor een noodzakelijke focus en als extra hefboom voor het aanpakken van alle urgente uitdagingen waarmee we te maken hebben.
Om het idee te toetsen organiseert Mondiaal Halle een open rondvraag.
Hieronder de feedback die we ontvangen.
✎
Beste Miguel,
Bedankt voor je mail. Jullie pleidooi voor een schepen voor rechtvaardige transitie (RT) lijkt me zeker een goed idee. Het kan de aandacht op lokaal politiek niveau voor dit thema versterken. Het kadert in het thema ‘institutionalisering van duurzame ontwikkeling’, waarover ik in het verleden wel wat onderzoek gedaan heb. Enkele voordelen:
Met die titel wordt de schepen er dagelijks aan herinnerd dat er rond dat thema actie moet ondernomen worden;
Anderen (coalitiepartners, oppositie, middenveld, burgers, …) kunnen de schepen er specifieke vragen over stellen, waardoor er druk op de ketel blijft;
Het zal automatisch een plaats krijgen in het bestuursakkoord. Met het aanvaarden van deze schepen aanvaarden de coalitiepartners meteen ook dat er rond dit thema actie zal ondernomen worden.
Het zal het geïntegreerd denken binnen het bestuur vergemakkelijken en de klassieke grote tussenschotten tussen beleidsdomeinen verminderen.
Dankzij het huidige momentum voor het concept rechtvaardige transitie heeft een beleidsvoorstel meer kans op draagvlak/slagen als het wordt geframed als een maatregel voor RT;
Het vergroot de kans op realisaties in een coalitie waarin de burgemeester maar een koele minnaar is van duurzame thematieken.
Het kan andere bevriende of naburige (of andere) gemeenten inspireren om ook zo’n schepenambt te creëren.
…
Nu het momentum rond het thema rechtvaardige transitie hoog is, is het een goed idee om dit momentum te grijpen om meer ambitie en realisaties te verkrijgen. Anderzijds wil ik wel waarschuwen voor een aantal risico’s, nuanceringen en nadelen:
De huidige hype rond RT doet me sterk denken aan gelijkaardig momentum voor frames zoals ‘duurzame ontwikkeling’ zelf (jaren 90-2000, gelinkt aan Lokale Agenda 21) en de SDG’s (2015-…); hou in gedachte dat het ‘maar’ een framing is; en een framing op zich is niet voldoende om een massale verandering in collectieve mindset tot stand te brengen;
Aandachts- en spanningsboog: een hype blijft per definitie niet duren; gaandeweg verslapt het enthousiasme en de aandacht;
De nadelen van ‘duurzame ontwikkeling’ blijven ook met RT aanwezig: risico op window dressing (lippendienst, het concept steunen in je discours maar zodra het over concrete actievoorstellen gaat dit principe niet in de praktijk omzetten, walk-the-talk), containerbegrip (te holistisch waardoor concrete actie uitblijft) en tegenstand (‘geitenwollensokken’, ‘woke’,…)
Een schepenambt bestaat voor zes jaar, dus makkelijk voor de bestuursploeg erna om het weer af te voeren.
Enkele (vrijblijvende) persoonlijke bedenkingen:
Persoonlijk zou ik het niet zien als een volledig transversaal beleidsdomein zoals financiën (wegens te holistisch), maar wel als een manier om de thema’s milieu, klimaat en sociale zaken (inclusief perspectief van het globale zuiden) op geïntegreerde wijze aan te kunnen pakken. Ik zou dan ook geneigd zijn om die relevante thema’s allemaal samen bij die schepen voor RT te krijgen.
Ik zou deze bevoegdheid niet toevoegen aan de bevoegdheden van de burgemeester. Het voordeel is wel dat je in het machtscentrum zit, maar het nadeel is dat er mogelijk weinig actie of prioriteit aan wordt gegeven.
Maar de eindbalans is voor mij zeker positief, en ik steun zeker het voorstel om de schepen voor RT in het leven te roepen.
Veel succes ermee!
Vriendelijke groeten,
Kris
Dr. Kris Bachus
Onderzoeksleider Klimaat en Duurzame Ontwikkeling n HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving n KU Leuven
Research manager Climate and Sustainable Development n HIVA - Research Institute for Work and Society n KU Leuven
✎
Beste Miguel,
Bedankt, ik zet het op de agenda van ons intern secretariaatsoverleg maandag.
Alvast mijn eerste reactie.
Het past uiteraard in onze dekoloniseercampagne (zowel werf klimaat als werf internationale solidariteit).
Inhoudelijk dus zeker ok.
We moeten zelf ook nog nadenken over een standpunt nav de lokale verkieizingen, maar dit lijkt me wel een heel goede insteek.
Tactisch is het uiteraard beter als dit ook elders gedragen wordt, horen jullie ook bij 11 11 11 en/of Greenpeace bvb?
Of we horen zelf es.
Wordt vervolgd
Grtjs en heel hard bedankt om ons te betrekken
Marius Dekeyser
✎
Bea Cantillon
Uitstekend idee !
Veel succes,
Bea
✎
Beste,
Het lijkt me een goed idee, met iemand deze bevoegdheid te geven is er iets over andere bevoegdheden heen die oog heeft voor het geheel. (zowel aankoop, milieu, …)
Aan de andere kant denk ik dat het perfect past binnen de bevoegdheid mondiale solidariteit, waarvoor een rechtvaardige transitie een voorwaarde is om tot mondiale solidariteit te komen.
Gr,
Emmelien Lievens
Coördinator Vrede vzw
✎
Beste Miguel,
Julie voorstel lijkt me op het eerste zicht erg goed. Het spreekt voor zich dat het onderwerp rechtvaardige transitie cruciaal is de komende jaren en dat er op alle beleidsniveau’s hard gewerkt moet worden om de nodige vooruitgang te boeken. De hefbomen zitten ook op federaal en Vlaams niveau dus ik zou jullie aandacht en druk ook zeker daar zetten.
Het lokale beleid heeft echter ook belangrijke hefbomen in handen. Belangrijk aandachtspunt bij zulke transversale bevoegdheden is erop letter dat het geen lege doos wordt en dat diegene die de bevoegdheid in handen heeft ook de nodige hefbomen heeft om actie te ondernemen. Dus ofwel zorg je ervoor dat deze bevoegdheid voldoende middelen en impact heeft op de relevante beleidsdomeinen. Je kan bijvoorbeeld combineren met een bevoegdheid als financiën en een soort eerlijke transitietoets op uitgaven inbrengen (milieutoets en gelijkheidstoets). Of je kan ervoor zorgen dat iedere andere bevoegdheid duidelijke doelstellingen heeft in dit kader die ook afgesproken zijn in een bestuursakkoord.
Er zijn bijvoorbeeld al een aantal gemeenten die hun gehele bestuursakkoord enten op de SDGs, ik dacht dat ook VVSG hier rond gewerkt heeft. In ieder is jullie idee een stap in de goede richting. Ik wens jullie veel succes.
Vriendelijke groeten,
Valerie Del Re
Executive Director Greenpeace
✎
Beste Miguel Estrada,
Ik denk dat dit een zinvolle suggestie is, maar het lijkt me ook belangrijk aan te geven welke lokale hefbomen er zijn voor een rechtvaardige transitie.
Rechtvaardige transitie heeft een belangrijke arbeidsmarktdimensie, maar de vraag is hoeveel hefbomen een gemeente als Halle in die context heeft. Ik denk aan het heroriënteren van werknemers uit vervuilende sectoren via bijscholing en training of het investeren in ecologische (al dan niet) sociale economie (bv. fietsreparatie, energierenovatie).
Vriendelijke groeten,
Stijn Oosterlynck
✎
Beste heer Estrada,
Bedankt voor uw bericht. We hebben het door gegeven aan het netwerk team van Bond Beter Leefmilieu, die expertise hebben over steden en gemeenten. Ze zullen misschien dan verder contact met u nemen. Als u wilt zelf contact met hen hebben, kunt u de volgende persoon contacteren: klaas.decorte@bblv.be
Veel success!
Roxane Driessens
Supporters Service Coordinator
WWF-Belgium | Bd Emile Jacqmainlaan 90 | 1000 Brussel / Bruxelles
T :+32 2 340 09 20
✎
Beste,
Dank voor uw antwoord en jammer genoeg ontbreekt de tijd voor een uitgebreid antwoord.
Het lokale niveau heeft zeker een belangrijke rol te spelen bij een eerlijke transitie, en in die zin is het toekennen van de bevoegdheid van rechtvaardige transitie aan een van de schepenen een goed idee. Voor info over het thema, verwijs ik graag naar onze publicatie ‘A European Just Transition for a Better World’.
Vriendelijke groeten,
Dirk Holemans
✎
Vanya Verschoore (Reset.Vlaanderen)
Beste,
Wij hebben dit even besproken.
We vinden dit best een goed idee. We denken dat het een katalysator kan zijn die ook bij andere lokale besturen zaken in gang kan zetten (soort sneeuwbaleffect van goede praktijken). We weten daarnaast (uiteraard) niet hoe de huidige coalitie in Halle is, of in welke richting die in het najaar van 2024 hoogstwaarschijnlijk zou gaan, maar als partijen die daar normaal gezien iets minder aandacht aan besteden mee besturen, kan dat wel aanleiding geven voor zo'n partij om dat ook in andere lokale besturen te gaan proberen.
Het lijkt ons goed om dit wel te koppelen aan concrete doelen of bv een project, anders is de kans groot dat het bv enkel op papier blijft.
Alvast bedankt!
Altijd welkom voor extra info over het thema.
mvg
✎
Beste Miguel en Ferdinand,
Als Netwerk Duurzame Mobiliteit focussen we ons uiteraard vooral op (duurzame) mobiliteit en mobiliteitsbeleid. Rechtvaardige transitie maakt integraal onderdeel uit van een transitie naar duurzame mobiliteit en dat geldt uiteraard ook voor andere beleidsdomeinen als wonen, tewerkstelling, onderwijs, ...
Rechtvaardige transitie zou dan ook transversaal doorheen alle beleidsdomeinen en -niveaus moeten opgenomen worden als absolute voorwaarde, niet enkel op gemeentelijk beleidsniveau, maar ook gewestelijk en federaal. Expliciet een bevoegdheid 'rechtvaardige transitie' toevoegen op gemeentelijk niveau zou ook een nadelig effect kunnen hebben, namelijk een verkokering van een transversaal thema. 1 schepen zou nog bevoegd en verantwoordelijk zijn, terwijl elke schepen dit eigenlijk zou moeten mee opnemen.
Het idee om rechtvaardige transitie toe te voegen aan de verantwoordelijkheden van de burgemeester, lijkt me geen slechte piste. Ik maak de vergelijking met de bevoegdheid 'openbare veiligheid' die (volgens mij) net als rechtvaardige transitie een transversale bevoegdheid is. Op deze manier zou de burgemeester steeds de eindverantwoordelijkheid dragen en steeds verplicht zijn om maatregelen binnen om het even welk beleidsdomein af te toetsen aan de doelstellingen van een rechtvaardige transitie.
Ik voeg Vanya Verschoore van Reset.Vlaanderen in cc toe aan deze mail, omdat deze discussie heel sterk het mobiliteitsverhaal overstijgt en mijns inziens een veel breder maatschappelijk debat verdient.
Met vriendelijke groeten,
Miguel Vertriest
Beleid - M 0498 49 57 67
Dendermondsesteenweg 50 - 9000 Gent
✎
Beste
Via een collega bereikte ons uw onderstaand bericht. Het zal u niet verbazen dat we helemaal achter dit pleidooi voor een rechtvaardige transitie staan.
Met BOS+ zijn wij op dit moment ons memorandum voor de komende verkiezingen nog aan het finaliseren, en dat is bovendien uiteraard enkel toegespitst op bos en bomen. Daarom verwijs ik u graag door naar de website van onze koepelvereniging Bond Beter Leefmilieu, waar u ongetwijfeld heel veel inspiratie kan vinden om jullie vragen aan de stad Halle verder te concretiseren.
Veel succes!
Met vriendelijke groeten
BERT DE SOMVIELE
Directeur BOS+
✎
Beste Mr Estrada,
Dank voor uw vraag die zeker relevant is.
Ik heb nog geen tijd gehad om hierover even uit te wisselen met de collega’s zodat we u een gegrond advies kunnen geven.
Want dit soort vragen komt niet iedere dag binnen en dus wil ik toch wat overleg plegen. Ik hoop u zo snel als mogelijk iets te laten weten.
Vele groetjes,
Bart Verstraeten
WSM
Beste Mr Estrada,
Na intern overleg met enkele collega’s, kunnen wij u het volgende antwoord geven.
We vinden het alvast een zeer relevant idee om in het college iemand verantwoordelijke te maken voor de rechtvaardige transitie. Het is een thema dat duidelijk op de politieke agenda moet staan, van het lokale tot op het internationale niveau. Zoals u zelf reeds aangeeft is die verantwoordelijkheid “bevoegdheidsoverschrijvend”.
Vandaar is het ook belangrijk om ervoor te zorgen dat ook goed omschreven wordt wat er allemaal verstaan moet worden onder dat mandaat en dat het mandaat beschikt over de nodige middelen in de begroting van de gemeente om aan de slag te kunnen gaan.
Men merkte ook op dat bijvoorbeeld het aankoopbeleid van de gemeente daar deel kan van uitmaken, opdat het bestuur bij openbare aanbestedingen/aankopen ook nadrukkelijk rekening houdt met de nodige normen op vlak van arbeidsrechten en milieu, om de grootst mogelijke posietive impact te hebben. Het is alvast één manier om het wat concreter te krijgen.
Hopende u hiermee van antwoord geweest te zijn,
Bart
✎
Besten,
Ik denk dat het voorstel zeer pertinent is!
Stellen jullie dan voor daar één schepenambt van te maken? Dan wel opletten dat er ook budgetten voorzien zijn, want meestal steunt de lokale politoer bevoegdheidspaketten en eigen budgetten.
Hebben jullie al een basistekst voor dat voorstel?
Ik denk dat het goed zou zin het voorstel te concretiseren in een aantal punten, zonder te gaan in teveel detail en er een programma van de maken. Dus best algemene oriëntaties waarop dan partijen moeten reageren….Hebben jullie ene nota? Wil ik wel nog eens bekijken als dat kan helpen.
Mvg,
Prof. Dr. Eric Corijn
Vrije Universiteit Brussel
Cosmopolis, Centre for Urban Research
Co-chair Brussels 2030
Co-chair Policy & Research Global Parliament of Mayors
Eric.Corijn@vub.be
+32 497406112