Hoe zag ons district er uit?

Via de link hierboven, kan je een Britse kaart van 1943 bekijken (vergroten en inzoomen) schaal 1/100000. War Office. General Staff. Geographical Section.

Vandaag omvat Ekeren, naast het eigenlijke centrum, vijf wijken afgescheiden van de kern: Donk ten zuidoosten, Sint-Mariaburg ten noordoosten en Leugenberg ten noordwesten. Sinds kort horen ook Rozemaai, Schoonbroek - woonuitbreiding van circa 1965 - en de Edisonwijk (Oorderen - Antwerpen voor de 2de WO) bij ons district. Op 1 januari 2013 telde Ekeren 22.727 inwoners.

Voor de tweede wereldoorlog zag ons district - pardon, gemeente - er helemaal anders uit.

Eens omvatte de “heerlijkheid” Ekeren ons huidige district Ekeren, de gemeenten Hoevenen, Brasschaat en Kapellen en een uitgestrekt gebied dat nu aan Antwerpen behoort. De heerlijkheid was één der grootste van het hertogdom Brabant. Sinds het einde van de 18de eeuw is het grondgebied steeds geslonken. Binnen enkele jaren zullen de wijken Rozemaai, Schoonbroek en Leugenberg terug bij ons district worden gevoegd.

Vanaf 1795 hoorden Hoevenen en Kapellen niet langer bij Ekeren, maar bij Stabroek, om dan in 1800 een zelfstandige gemeenten te worden. Hoevenen kwam van 1828 tot eind 1865 enige jaren terug bij Ekeren. Brasschaat werd in 1830 zelfstandig. En In 1846 werd bijna de helft van het grondgebied Ekeren afgestaan aan de gemeente Kapellen.

De uitbreiding van de haven betekende niet enkel het einde van de polderdorpen Lilo, Oorderen, Oosterweel en Wilmarsdonk . Ook Ekeren werd reeds jaren voordien getroffen door de havenuitbreiding. Grote stukken Ekers grondgebied werden in 1914 en 1929 aan Antwerpen afgestaan voor de groei van de haven.

Ekeren was op het einde van de negentiende eeuw nog een typisch landbouwdorp. De huidige Markt vormde het dorpscentrum en was omgeven door landbouwgronden met verspreide hoeven. De eerste straten in Mariaburg werden aangelegd. Na de eerste wereldoorlog begon het dorpsbeeld snel te veranderen. Ingevolge de sociale en economische omstandigheden evolueerde Ekeren zeer ingrijpend.

Grote familiale domeinen zoals die van de familie Moretus en De Beukelaer werden opgesplitst om verkaveld te worden. Sommige werden overgenomen door de gemeente. In alle straten in het centrum kwamen nieuwe huizen. De zijstraten worden bebouwd zodat een gesloten straatbeeld ontstond.

Aan de Driehoekstraat en de Kannekenslaan kwamen de eerste sociale woningen. Ook de wijk Donk werd stilaan bebouwd, dit in tegenstelling tot Hoogboom waar vele grote domeinen in stand werden gehouden.

Het verkavelen van de grote familiale domeinen en landbouwgronden kreeg na de tweede wereldoorlog nog een grotere impuls: in sneltreinvaart verdwenen alle uitgestrekte domeinen en landbouwgronden.

In 1939 telde Ekeren zo’n 15.517 inwoners. Ook waren er nog 2 extra wijken: Hoogboom en Zilverenhoek. De wijk Leugenberg was ook aanzienlijk groter qua oppervlakte.

In 1941 hebben de Duitsers al eens getracht te bereiken wat in 1983 werd overgedaan: de oprichting van een Groot Antwerpen. De fusie in 1983 betekende een definitief afscheid van de wijken Hoogboom, Zilverenhoek en een gedeelte Leugenberg.

Hierbij een aantal beelden van Ekeren en omgeving van een stratenplan van 1942 met het toenmalige "Groot-Antwerpen"