1943 : Ekeren bezet

1943

Het gewone leven werd moeilijker door een strenger wordende Duitse repressie, een stijgende criminaliteit en de gewelddadige uitspattingen van de strijd tussen het gewapend verzet en de collaboratie. Al deze factoren deden het onveiligheidsgevoel toenemen. De morele autoriteit waarmee de bezetter in 1940 nog rust en orde kon afdwingen, was op het einde van 1942 vervlogen.

De oorlog was op een keerpunt gekomen. Zo werd het duidelijk dat nazi-Duitsland op een nederlaag afstevende. Maar ondanks de Duitse verliezen, was het Derde Rijk nog lang niet uitgeteld.  Integendeel, zo dreef  het Reich zijn oorlogsinspanningen op, ten koste van de bezette gebieden. Vanuit Berlijn kwamen orders om het arbeidspotentieel van België nog meer te gaan benutten. Zo werd de verplichte tewerkstelling in Duitsland vanaf 6 oktober 1943 een feit met het oproepen van jaarklassen. 

Op 6 maart 1942 was de verplichte tewerkstelling al ingevoerd, doch op ‘vrijwillige’ basis.

De bombardementsvluchten tegen Duitse steden gingen intussen onverstoord verder. De Britten 's nachts en de Amerikanen overdag. 

Op 27 januari 1943 hadden de Amerikanen voor de eerste maal overdag een luchtaanval op het Duitse Wilhelmshafen uitgevoerd. Ook economische doelen in de bezette landen werden aangevallen. 

Antwerpen werd meermaals het doel van de bombardementen.  De haven met de fabrieken, het vliegveld van Deurne met haar grote herstelwerkplaatsen voor Duitse vliegtuigen,...  

1943 zou een verschrikkelijk jaar worden voor de burgerbevolking. 

7  januari 1943 : LETSCHERT Florimondus

LETSCHERT Florimondus, Antwerpen 18 oktober 1901 komt om te Berlijn Spandau. Hij is de echtgenoot van VERHELST Martha, August Scheyvaertslaan 52.  In Bremen geregistreerd door de StAB 4.82/1, Verwaltungspolizei - Einwohnermeldekartei met als voornaam Antonius.

Op 15 juli 1935 woonde Letschert Florent nog in Burcht.  Hij werkte als "walbootman" in de haven van Antwerpen.  Op die dag is hij getuige in een politieverslag over een opgepakte verstekeling aan boord van de ss Olympier aan kaai 214, met Buenos-Aires als reisdoel.

februari 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt "Het voorste legioen"

5 februari 1943 : IBENS Josephus

IBENS Josephus, geboren te Ekeren op 28 april 1909 overlijdt te Bayeux , echtgenoot van DRIESSENS Constantia, Lange Sterrestraat 10

9 februari 1943 : VAN ESPEN Willem

VAN ESPEN Willem, geboren te Antwerpen op 17 november 1919 overlijdt te Berck Sur Mer Hij woonde in de Driehoekstraat 153

maart 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt "Tip, Top en C°"

5 maart 1943 : Start campagne "Strijd om het Ruhrgebied"

Een campagne die we in Ekeren mee zullen beleven (15 juni)

Op 5 maart 1943 startte het RAF's Bomber Command met de campagne "Strijd om het Ruhrgebied".   De meest bekende raid is ongetwijfeld deze van de "Dambusters". Deze campagne zou 5 maanden (tot juli 1943) duren met strategische bombardementen in het industriële hart van het dichtbevolkte Ruhrgebied.  

De RAF viseerde 26 belangrijke "Combined Bomber Offensive targets".  De doelen omvatten de Krupp wapenfabrieken (Essen), de Nordstern synthetische oliefabriek (Gelsenkirchen), en de Rheinmetal–Borsig vestiging in Düsseldorf. Ook steden als Keulen, waar geen zware industriële productie plaats had, maar die deel uitmaakten van het militair-industrieel complex (distributiekernen, spoorwegknooppunten, militaire productie,...).  

Arthur of "Bomber" Harris, de chef van Bomber Command, geloofde sterk in het bombarderen van steden om zo het moreel van de burgerbevolking te breken. Deze "Terror angriffe" zouden tijdens het proces  van Neurenberg ter sprake worden gebracht. 

De campagne zorgde voor ongeveer 15.000 Duitse, vooral burgerslachtoffers maar ook 5.000 geallieerde bemanningsleden kwamen om.

De Lancasters met 5 tot 6 ton bommen en volle brandstoftanks, vormden op de vlucht naar hun doel, immers een belangrijk doelwit voor de Duitse luchtafweer en nachtjagers.

In Clinge (Nederland) vlak bij Kieldrecht stond een Duitse radarpost, codenaam Wespe, uitgerust met een Freya-radar.  Hun taak was om de nachtjagers te leiden naar de grote groepen bommenwerpers die richting Duitsland vlogen.  

Deze post viel onder het commando van de Flak Kommandant te Vlissingen.  Het luchtdoel-geschut en de nachtjagers in Zeeuws Vlaanderen en het Noorden van België werden door dit hoofdkwartier aangestuurd. 

13 maart 1943 : Een Duits vliegtuig stort neer voor het Sint Michielscollege

Een Duits vliegtuig, een Dornier DO 17 E van het Luftgau Belgien-Nordfrankreich (Do 17G Werk # 3034) stort te pletter voor het Sint Michielscollege om 06.20 uur.

Het tweemotorig toestel was het slachtoffer van een technisch mankement. De drie bemanningsleden , Ofw (Oberfeldwebel) Ernst Rathmann (piloot) geboren op 11 april 1915 , Ofw Bruno Marquardt (radiotelegrafist) geboren te Hütten op 16 juli 1914  en Ogefr (Obergefreiter) Ferdinand Müller (meccano) geboren op 7 november 1920, werden verkoold.  Ze rusten alle 3 in Lommel op het Duits Kerkhof (Block 51  - graven 48, 312 en 233)

Bundesarchiv Bild 101I-342-0603-25, Belgien-Frankreich, Flugzeuge Dornier Do 17.jpg

21 maart 1943 : Kerkklokken - "Wie met klokken schiet, wint de oorlog niet"

In alle kerken wordt een brief voorgelezen van de Bisschoppen van België als protest tegen het besluit om de klokken in beslag te nemen en de verplichte tewerkstelling in Duitsland.  De Bisschoppen verbieden om in geweten medewerking te verlenen aan de uitvoering van deze besluiten.

25 maart 1943 : SCHAMPS Guilielmus Willem

SCHAMPS Guilielmus Willem,  geboren Ekeren 31/12/1920 en woonachtig  Van de Weyngaertplaats 22- sneuvelt nabij Leningrad ( Krasny-Bor (RUS))25/03/1943.  Hij diende als soldaat (Schütze) bij het 3de SS Freiw. Leg. "Flandern".

31 maart 1943 : BORST, Evarina

BORST, Evarina Johanna geboren te Kralingsveer op 18/01/1888, echtgenote van Gabriel Sarphatie, wonende Bist 84 overlijdt te Wilrijk, ten gevolge van de mishandeling tijdens haar arrestatie in het Sint-Augustinusziekenhuis. Zij is vooral bekend als Moeder Sarov.

Zij werd geboren in Kralingsveer (Nederland) als dochter van Arie Borst en Pietje van den Berg. Bij haar huwelijk werd ze proseliete (joodse door bekering) en koos de naam Ruth. Haar echtgenoot Gabriel Sarphati was een diamanthandelaar uit een bekende joodse familie. Zij was decennia lang in heel Vlaanderen vermaard als moeder SAROV. Zij woonde met haar echtgenoot eerst in de Fortuinstraat 18 en nadien aan de Bist 76 (thans nr. 80), in villa La Mascotte. 

In deze woning viel de Waffen SS in september 1942 binnen op zoek naar haar joodse echtgenoot. Om haar te overhalen zijn schuilplaats te verraden werd ze hard geslagen, gestoken met messen en werden haar haren in brand gezet. Haar echtgenoot werd ondanks haar zwijgen gevonden en weggevoerd naar de Mechelse Dossinkazerne. Hij werd nooit weergezien. 

Zij was een sterk geëngageerde vrouw. Dit maakte haar tot ijverige medewerkster in de joodse weldadigheidsinstelling te Antwerpen, de ‘Centrale”. Ze werkte mee aan de opvang en verzorging van behoeftige geloofsgenoten in de moeilijke jaren voor WO II en maakte ook deel uit van het V.E.V.A. (Verbond van Economisch Verweer Antwerpen), een groep die de economische boycot tegen nazi-Duitsland opzetten. In 1925-26 was ze bestuurslid van het Willemsfonds afdeling Sint-Mariaburg. Ze leidde 50 kinderen van de jeugdafdeling van de Vlaamse Kring van SintMariaburg. Toen de Socialistische Arbeiders Radio-Omroep voor Vlaanderen (SAROV) in de jaren 1930 startte met een kinderuurtje, was de rol als presentatrice haar dan ook op het lijf geschreven. Vanaf dan was ze bekend als moeder SAROV. Als voorloopster van tante Lieve en tante Terry presenteerde ze het programma met de kinderen Jefke (de later beroemde acteur Luc Philips) en Jeanneke (Michielsen). 

2 april 1943 : Scoutsuniformen verboden

Het dragen van een uniform van de padvindersverenigingen is vanaf vandaag verboden.  Alle bijeenkomsten van deze verenigingen dienen minimaal 7 dagen van tevoren worden gemeld bij de Kommandantuur.

april 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt "Franciscus"

5 april 1943 : Bombardement Oude God Mortsel

Op 5 april 1943 werd Antwerpen door de USAF aangevallen. 

Het werd de meest zwarte dag voor  Mortsel, toen een district van Antwerpen. Negenenzeventig B17-bommenwerpers - ook wel vliegende forten genoemd -en vijfentwintig B24-Liberators werden uitgestuurd richting Mortsel. Wegens serieuze tegenstand van de Duitse luchtmacht en het Duitse lucht-afweergeschut raakten van de meer dan honderd vliegtuigen er maar éénentachtig ter plaatse. Ook de inrichtingen in de bommenwerpers die redelijk nauwkeurig de plaats konden bepalen waar gebombardeerd moest worden, werden beschadigd. Daardoor moesten de meer dan tweehonderd ton bommen meer op 't gevoel gedropt worden dan met precisie-instrumenten. 

De bedoeling van de geallieerden was om een Duitse fabriek, Frontreparaturbetrieb GL Erlawerk VII genaamd, kortweg Erla, in de nabijheid plat te gooien. De bommen misten voor een groot deel doel en kwamen neer in naburige woonwijken. 

‘De Vreeselijke Angelsaksische terreuraanval op Antwerpen’, zo kopte het dagblad De dag op woensdag 7 april zijn voorpagina.  De krant Het laatste nieuws van diezelfde dag had het over een laffe terreuraanval. Er vielen 936 doden en duizenden gewonden. Het was een bombardement dat zelfs het bekende bombardement van 1940 op Rotterdam qua slachtoffers overtrof. 

Door de censuur is de informatie karig.  De plaats wordt niet vernoemd in de dagbladen: men spreekt enkel van "een district van Groot Antwerpen"

7 april 1943 : Nacht-Ausweis 

Uitgereikt aan Stephane Gut, werkzaam in Antwerpen.  Dit Ausweis liet de man toe om, na de avondklok, zich van zijn werk in Antwerpen naar zijn woning in de Moretuslei te begeven.

Jean Labout - Facebook

8 april 1943 : Vanaf nu blazen de sirenes weer telkens dat er geallieerde vliegtuigen overvliegen.

22 april 1943 : Witte donderdag

In de Sint Lambertuskerk wordt op witte donderdag een protestantse eredienst opgedragen voor de Duitse soldaten.  Daarna volgt een katholieke eredienst door een Duitse priester.

28 april 1943 : KSA

De KSA Gewest Polder en Kempen organiseert een gewestleiderskring in de school van de Eerwaarde Broeders der Christelijke Scholen aan "Oorderscheweg 8" met als gewestproost J. Platteau

mei 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt "Wij zijn een volk van dichters"

4 mei 1943 : Doelwit haven : zwarte dag voor Ekeren

De missie nummer 54 van het VIII Bomber Command was een aanval op de fabrieken van Ford en General Motors in de  Antwerpse haven. 

79 B-17s van het 1st Bombardment Wing zouden de aanval uitvoeren. 33 andere bommenwerpers dienden voor een afleidingsaanval te zorgen voor de kust.  De groep bestond uit squadrons van de 91ste, 303de en 305de Bombardment Groups.  

Het leidende vliegtuig was de Boeing B-17F-27-BO Flying Fortress serienummer 41-24635. De bemanning gaf haar de naam "The 8 Ball Mk II" met Kapitein William R. Calhoun, Jr. als commandant. Het vliegtuig behoorde tot de 359ste Bombardment Squadron, 303de Bombardment Group (Heavy). Luitenant Kolonel W.A. Hatcher, was de nieuwe commandant van de 351ste Bombardment Group (Heavy), en vloog die dag als copiloot op dit vliegtuig.  Vooral omdat de beroemde filmacteur Clark Gable ook aan boord was. (zie weetje).  Ze stegen op van hun basis Molesworth (UK).

Bemanning : 102nd PBCW Lead.  Aircraft Commander/Pilot Captain William R. Calhoun, Jr. / Co-Pilot Lieutenant Colonel William A. Hatcher, commander, 351st Bombardment Group. Left to Right: Staff Sergeant Willam C. Mulgrew, Ball Turret Gunner; Staff Sergeant Richard C. Fortunak, Left Waist Gunner; Technical Sergeant Roman R. Zaorski, Flight Engineer/Top Turret Gunner; Staff Sergeant Murel A. Murphy, Right Waist Gunner; Captain Robert J. Yonkman, Bombardier; Lieutenant Colonel William A. Hatcher, Co-Pilot; Captain William R. Calhoun, Aircraft Commander/Pilot; 1st Lieutenant Joseph M. Strickland, Navigator; Technical Sergeant Charles R. Terry, Radio Operator; Staff Sergeant Willard W. Stephen, Tail Gunner; Captain Clark Gable, Top Gunner. (U.S. Air Force)

Elke B-17 was geladen met 5 x 1.000-ponders (453.6 kilogram per stuk) hoog explosieve bommen.  

Tussen 18.39–18.43 uur, hadden 65 B-17s het doel bereikt en dropten 161.5 ton bommen van een hoogte van 23.500 voet (7.162,8 meters). 

In Ekeren vallen 20 bommen in de buurt van de Lindenstraat waardoor talrijke huizen zwaar worden beschadigd . 

In nummer 7/1 wordt DECKX Roger (geboren te Antwerpen op 20 februari 1935 – 8 jaar), zoon van Leopold Deckx en Maria Sips gedood.

In de spoorwegberm steekt een niet ontplofte bom van 500 kg.  Eén bom valt op de Boerendijk waarbij meerdere huizen worden verwoest. 

Zestien B-17s werden beschadigd door luchtafweergeschut en Duitse jachtvliegtuigen. Met 3 Amerikaanse gewonden tot gevolg.  De schutters aan boord van de bommenwerpers claimden het afschieten van 10 Duitse jagers.  Ze verschoten 21.907 patronen .50-caliber . De missie duurde 4 uur en 30 minuten.

Op Ford vallen er een tiental doden waaronder JOOSEN Alexander (geboren te Ekeren op 03 juni 1912) Leopoldslei 14, echtgenoot van Paulina Joosen. Elders in Antwerpen kwam ook Van Remoortere Alfons Frans (geboren te Kemzeke op 8 december 1892), echtgenoot van Pharailde van Overmeiren, wonende Van de Wouwerstraat 1 om.

Zelfs in Kapellen vielen 6 bommen met enkel schade aan woningen tot gevolg.

(bron : Bert Van den Bossche)

Weetje

Kapitein Clark Gable, USAAF was aan boord van de "The 8 Ball Mk", het vliegtuig dat deze raid leidde, als mitrailleurschutter. Hij had als opdracht een rekruteringsfilm te maken voor "airgunners". Dit zijn de schutters op de bommenwerpers.

Kapitein Clark Gable commandeerde een filmploeg van 6 man film unit en werd toegewezen aan de 351ste Bombardment Group (Heavy) gedurende de training en hun uitzending naar de 8th Air Force England. Clark Gable wenste te filmen aan boord van een bommenwerper met een ervaren bemanning en was toegewezen aan de crew van kapitein Calhoun. Deze missie was Gable’s eerste gevechtsmissie. Hij bemande als opgeleide schutter, een .50-caliber Browning machinegweer. Enkele maanden na de missie was de film klaar. De titel was “Combat America.”.

  Captain William R. Calhoun, Jr. and Captain Glark Gable after the mission to Antwerp, 4 May 1943. (U.S. Air Force)http://www.thisdayinaviation.com/

Deze prachtige beschrijving van de afschuwelijke gebeurtenis van 4 mei 1943 heb ik letterlijk geciteerd van een FB post door Cynrik De Decker in juni 2021.  Vertelt vanuit het oogpunt van de vliegtuigbemanning.  Met een ingekleurde foto waar je het stratenplan van Ekeren onmiddellijk waarneemt.

RateOne.be

21 Juni 2021

"We schrijven 4 mei 1943, en we hangen op ca. 25 000 voet (een goede 8 km hoogte) boven Ekeren, de boordklok wijst 18.45 u. GMT. Onder ons hangt nog een B-17 Flying Fortress. Op dat moment opereerden die nog in groen camouflagepatroon, pas het jaar daarop zou men, om gewicht te besparen, in "naakt" aluminium vliegen. 

De Amerikaanse formatie, opgebouwd uit de typisch gesloten Combat Boxes, samen zo'n 79 bommenwerpers, vloog Antwerpen langs het zuiden aan. Daar was er even een onderschepping door Duitse jagers van het Jagdgeschwader 26. De Amerikaanse filmacteur Clark Gable was één van de boordschutters die de formatie mee verdedigde (zie ook de eerdere post op onze RateOne FB-pagina).

Doelwit was de General Motors-fabriek in de haven, waar vrachtwagens van de band rollen voor het Duitse leger, dat ook volop in het Oostfront verwikkeld zit. 

De meeste van de 323 bommen (elk 500 kilo/1000 lbs) ontploften die vooravond in en rond de fabriek, maar enkele bommenrichters drukten iets te laat op de knop. Wat je hier ziet, binnen de witte cirkel met de letter "M" gemarkeerd, is een salvo dat explodeert in wat nu de Boerendijk/Bosstraat is te Ekeren. Op het moment dat de camera klikt, sterft beneden de achtjarige Roger Deckx. 

Drie Bomb Groups namen deel aan de raid (91st, 303rd en 305th). Allemaal keerden ze terug naar hun basis in Engeland, met slechts drie gewonden aan boord. 

Cynrik De Decker

(ingekleurde foto, mission report The National Archives/Bom-Be explosievenopsporing. Info over de dood van Roger Decks is afkomstig van de website wereldoorlog2inekeren. )"

Zie tekst juist boven de foto .

14 mei 1943 : Doelwit haven : weer een zwarte dag voor Ekeren

Weer een zwaar bombardement op de haven met Ford als doelwit.  Omstreeks 13.10 uur verschijnen twee formatie bommenwerpers op middelmatige hoogte boven  het noordelijk deel van de haven.  De Ford fabrieken staan in brand.   Talrijke zware bommen zijn langs de weg Hagelkruis-Ford gevallen. Bij de Fordfabrieken (Wilmarsdonk) 20 doden waaronder 

CLAESSENS (Jos) Corneel Carolus Josephus Molenstraat 35 (geboren te Wilmarsdonk op 19/11/1922)

VAN ESPEN August, 06/12/1907 - Antwerpen 14/05/1943, Klein Heiken 380

18 mei 1943 : WIRKEN Constantinus

WIRKEN Constantinus, geboren te Ekeren op 20/09/1924 , wonende Oudebaan 183 overlijdt te Brandenburg.

19 mei 1943 : DE VENT, Joannes-Victor

Tussen 19 en 29 mei 1943 komt  Joannes om in Berlijn.  Hij wordt 5 juli 1948 "vermoedelijk overleden" verklaard.  Joannes-Victor werd op 10 mei 1911 in Ekeren geboren in het gezin van De Vent Jacobus en Loeper Paulina-Joanna.  Hij werkte als bediende in Antwerpen, huwde met De Vos Philomena-Maria en was tijdens de oorlog woonachtig op de Grote Kauwenberg 7 te Antwerpen.

30 mei 1943 : VAN DE ZANDE Alfonsus

VAN DE ZANDE Alfonsus, Ekeren 01/02/1913 - Hannover 30/05/1943, Groot Hagelkruis 150 

15 juni 1943 : Lancaster crasht aan het Laar

In Clinge (Nederland) vlak bij Kieldrecht stond een Duitse radarpost, codenaam Wespe, uitgerust met een Freya-radar.  Hun taak was om de nachtjagers te leiden naar de grote groepen bommenwerpers die richting Duitsland vlogen.  Het luchtdoelgeschut en de nachtjagers in Zeeuws Vlaanderen en het Noorden van België werden door dit hoofdkwartier aangestuurd.  Zijn oorlogsdagboek, de officiele verslaggeving van het onderdeel is grotendeels bewaard gebleven. Alle luchtalarmen, en andere incidenten werden door de batterijen minutieus bijgehouden.

Alfons Van Den Wyngaert heeft het over de nacht van 15 juni 1943, toen een Engelse bommenwerper (Lancaster) geraakt werd door luchtafweergeschut en neerstortte in het Laar te Ekeren nabij de hoeve Lathouwers.

Uit het “Kriegstagebuch”:

"15.06.1943 om 00.53 meldt Wespe dat zijn nachtjager 3 Km voor Antwerpen een bommen-werper heeft neergehaald..Dit is de Lancaster ED810 van 50 Sq RAF na een vlucht naar Oberhausen neergestort bij Ekeren. Alle zeven bemanningsleden komen om. Uffz. Rudolf Frank gedetacheerd bij 2./NJG1 meldt zijn claim om 01.24 op 6.000m (hoogte), 8 km ten noorden van Antwerpen."

De Duitse nachtjager werd gevlogen door Uffz Rudolf Frank, de radio operator was Hans-Georg Schierholz. Ze waren gestationeerd op de basis van Gilze-Rijen.

Op 15 juni 1943 steeg de Lancaster B Mk III registratie ED810 VN-Z op vanuit Skellingthorpe voor een bombardementsvlucht (een run) naar Oberhausen. In totaal hadden 197 vliegtuigen Oberhausen als doel.

De zeven bemanningsleden kwamen om het leven :  

Bijkomende info via deze link naar pdf

22 juni 1943 : Ford en Chevrolet weer doel van luchtaanval

De Ford en Chevrolet fabrieken zijn weer  het doelwit van een bomaanval.  Geen bommen op Ekeren.  

23 juli 1943 : BERNAERTS Franciscus

BERNAERTS Franciscus Ferdinandus (geboren te Antwerpen op 23/10/1881) Lindenstraat 53, een vrachtwagenbestuurder uit Ekeren wordt gedood te Tielt. Zij vrachtwagen werd aan het station van Tielt onder vuur genomen door een vliegtuig.  Hij overleed in het  gasthuis Sint-Andries te Tielt.

Zijn echtgenote, Maria Janssens (geboren Antwerpen, 30/12/1885) was op 18 april 1943 gestorven, juist voordat hun huis zwaar werd beschadigd door het bombardement.

15 augustus 1943 : Kapelleke aan de Lindenlei

De bewoners van de Lindenstraat hebben een kapelletje geplaatst op de hoek van de Waalsedreef en de Lindenstraat.  Dit om OLVrouw te bedanken dat er op 4 mei slechts één slachtoffer viel ondanks er verschillende zware bommen in de straat vielen. Dit was het eerste van 25 kapellekes die nog zullen verschijnen gedurende de oorlog. 

16 augustus 1943 : DE KORT Hubertus (Huib)

DE KORT Hubertus, Borgerhout 23/05/1921 –  sneuvelt te Gurinowka (UKR) op 16/08/1943 journalist, wonende Winkelhaakstraat 52.  Hij diende als grenadier bij het 3./SS Pz. Gren. Rgt. 10 ' Westland'/ en de 5. SS Pz. Div. "Wiking".(06-17-1281).  Begraven op het kerkhof van Charkow in Oekraïne.

17 augustus 1943 : Nachtelijk luchtalarm.  Grote formaties bommenwerpers trekken richting Duitsland. 

1 september 1943 : Om 14 uur luchtalarm: de spoorweginstallaties bij Roosendaal gebombardeerd. 

12 september 1943 : nog een kapelleke

Aan een boom op de hoek van de Waterstraat en de Veltwijcklaan wordt een kapelleke opgehangen.

18 september 1943 : WILLEMSSENS  Jozef 

Willemssens  Jozef  geboren te Ekeren 29-07-1921, gefusilleerd op 18-09-1943  wonende Antwerpen Pelikaanstr. 100 , Naamlijst slachtoffers massagraf gevonden te Brasschaat Maria-ter-Heide (Kamp)

21 september 1943 : "Wie met klokken schiet, wint den oorlog niet"

De kerkklokken worden uit de Sint Lambertuskerk gehaald.  De dag voordien heeft men uit protest de klokken een uur laten luiden.  Iemand heeft met krijt op de klokken geschreven: 

"Wie met klokken schiet, wint den oorlog niet"

26 september 1943 : Eén klok terug

Burgemeester Aertssens bekomt van de Duitsers dat de kleinste van de drie klokken van de Lambertuskerk wordt teruggegeven.

29 september 1943 : De grote klok van de kerk van Ekeren Donk wordt weggehaald.

oktober 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt 3 stukken: Strijd aan het Witte Front, Het Kalf en Oproer in het Damesgesticht

3 oktober 1943 : Aan de Beukelaerlaan, op de eigendom van notaris Adriaenssens wordt een kapelletje geplaatst.

16 oktober 1943 : De verduistering

De Duitsers stellen vast dat de verduisteringsplicht bij de inwoners niet strikt wordt opgevolgd.  Dit brengt de medeburgers in gevaar.  De bezetter waarschuwt dat dit als "hulp aan de vijand" zal  worden aanzien en aldus streng bestraft.

22 oktober 1943 : "Ekeren vliegveld"

Tijdens de vroege ochtenduren van 22 oktober vertrok Unteroffizier Helmut Pittmann (geboren 30 juli 1923 te Griesborn, Schwalbach/Saar) met zijn Focke Wulf 190 A-4 "Witte 3" (Wnr.45555) samen met een collega voor een verkenning boven de Noordzee. Hij was piloot bij de I Gruppe 1ste Staffel/JG 26 en had twintig oorlogsmissies en één overwinning op zijn actief.  

Op 18 augustus 1943 schoot hij een Spitfire Vc (AR506) van de RAF (131 Squadron)  neer bij Bergen-op-Zoom, ten Noorden van Walcheren. (Jafü Holland-Ruhr).  De piloot van de Spitfire werd gevangen genomen - Piloot C B Smith (Flying Officer, RAAF).

Op 15 september 1943 crashte Pittmann al eens tijdens een noodlanding in Nivillers (Beauvais).  Zij motor was beschadigd bij een luchtgevecht met spitfires die een bombardementsvlucht van B-26's escorteerden. Hierbij incasseerde hij meerdere botbreuken, wat Helmut een ijzeren kruis klasse 2 opleverde.   Zijn toestel, de Fw 190A-5 Werk # 410234 "Schwarze15"  werd hierbij onherstelbaar beschadigd.  Zijn naam werd hier gespeld als "Püttmann"

Op 22 oktober kwam het boven het water van de Noordzee tot een schermutseling met twee Typhoons, een gevecht dat onbeslist bleef. Waarschijnlijk waren de brandstoftanks door het heftige manoeuvreren te leeg geraakt en wilden ze op Deurne bijtanken, om daarna koers te zetten naar de thuisbasis Grimbergen. 

Mogelijk was Pittmann vermoeid of verblind door de zon . Om 8.15 uur vloog hij met zijn Focke Wulf tegen spits van de kerktoren van de Sint Lambertuskerk. 

De vleugel scheurt af en stort gedeeltelijk neer in de Steenstraat, in de hof van Edmond Peeters.  De rest van het vliegtuig komt neer in Pastorijveld, ontploft en veroorzaakt brand.

Een politieverslag vermeldt:

"Het vliegtuig werd den vleugel afgerukt en stortte brandend neder in het Pastorijveld alhier, tegenover de huizen nr. 6 en 8. Beide woningen zijn zwaar beschadigd, de voorzijde is uitgebrand. (...) De piloot werd gansch verkoold tusschen de resten van het vliegtuig aangetroffen."

Uit het oorlogsdagboek:

"Te 8 uur 20 worden we plots opgeschrikt door aanhoudende knallende ontploffingen.  Er is een drukke beweging in de straat.  Wat is er gaande? Het alarmsignaal heeft toch geen gevaar aangekondigd?  Zij het misschien oefeningen?  Achter de kerk stijgt een zware blauwgrijze rookkolom op en de top van de kerktoren is verdwenen.  Een Duits jachtvliegtuig dat laag over het dorp scheerde, vloog tegen de spits van de toren!  Een vleugel van de vleigmachine brak af en kwam in een der nabij gelegen hovingen terecht.  Het vliegtuig zelf stortte brandend neder, vijfhonderd meter verder, in het Pastorijveld.  De knallen die we gehoord hadden, kwamen voort van de ontploffingen van de benzine- en kogellading welke het vliegtuig aan boord had.  De machine was  midden in het smalle straatje te pletter gevallen.  De piloot van het tuig verkoolde.

Men schat dat ongeveer twee meter van de torenspits werd afgesneden.  De haan stortte naar beneden en het zware kruis bleef met een arm in de toren haken.  Daar het aldus zeer gevaarlijk hing werd het later neergehaald.  Grote eiken stukken van de kerktoren waren links en rechts in de omgeving gevlogen..."

De kerk en acht huizen raakten beschadigd : 

Pastorijveld 2, 4, 6, 8,10 en 12.  In de Steenstraat nr 75 en 79.

Schade volgens een Brief aan de burgemeester van 23 oktober 1943:

In de volksmond kreeg de tramhalte "Pastorijveld" in de Steenstraat een nieuwe benaming: "Ekeren-vliegveld".

De piloot werd begraven op het Duitse soldatenkerkhof van Lille-Harbourdin (omgeving Amiens - Frankrijk) (Blok 5 Rij 2 Graf 61)

emblem-1.JG26-late-01.jpg

29 oktober 1943 : Vuurgevecht met Gestapo in Hoogboom.

Jules Draeyers was een meubelmaker die geboren werd te Schoten op 21 september 1916. Hij werd reeds in het eerste oorlogsjaar lid van Groep G sector 35, alsook van het Geheim Leger Zuidersector Antwerpen. Deze sector bestond uit de afdelingen Kiel, Hoboken, Wilrijk en Aartselaar.

Draeyers werd vier maal aangehouden, en kon drie maal ontsnappen. 

De eerste maal ontvluchtte hij al schietend zijn woning te Wilrijk op 12 augustus 1942. 

Bij een tweede aanhouding, na verraad, op 29 december 1942 wist hij tijdens zijn overbrenging naar de gevangenis uit de rijdende wagen te springen. Met een zware hoofdwonde en een kogelwonde in de bil werden hij door het Geheim Leger te Lier verborgen. 

Verraad leidde tot de derde aanhouding. Op 26 of 27 mei 1943 werd hij in Antwerpen in de val gelokt en vervolgens tot 15 juni 1943 in het fort van Breendonk opgesloten en gefolterd. Die dag bracht men hem over naar de gevangenis van de Begijnenstraat in Antwerpen. Op 4 september 1943 werd hij ter dood veroordeeld door FK 520 wegens ongeoorloofd wapenbezit, moord en begunstiging van de vijand.

Wanneer hij op 17 september 1943, vastgeboeid aan Kolonel Housman van het Geheim Leger de rechtzaal zetelend in de gebouwen van de Compagnie Maritime Belge aan de Meir, 1, verliet, wist hij zich van zijn boeien te ontdoen en ontsnapte ter hoogte van de Huidevettersstraat.

Hij dook met zijn groep onder in een villa aan de Holleweg te Hoogboom, maar werd op 29 oktober 1943 na een belegering van de villa door de Gestapo aanghouden. Er ontstond een vuurgevecht waarbij verschillende Duitsers neergeschoten werden, maar ook twee strijdmakkers Cautereel en Van Ostayen.

Vermits hij een kogel in de linkerschouder had werd hij naar het militair hospitaal te Antwerpen overgebracht. De volgende dag, 30.10.1943 werd hij om 6 uur ’s morgens gefusilleerd op de schietbaan van het Kiel te Antwerpen. Maurice Serlet en Albert Dierkschen werden drie kwartier later op de zelfde plaats terechtgesteld.

november 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt 2 stukken: Hemelvaart Heen en Terug en De Witte Vrouw

3 november 1943  : Den Dnjeper

Tussen Ekeren-Dorp en Antwerpen wordt volop gegraven aan een antitankkanaal.  De gracht wordt al spottend de Dnjeper genoemd verwijzend naar de nederlaag die de Duitsers opliepen bij deze rivier in Rusland.

7 november 1943 : Weer een kapelleke

Een kapelletje wordt opgehangen aan de gevel van een huis op de hoek van de Kloosterstraat en de Bilderdijk. 

12 november 1943 : spits van de kerktoren afgedekt 

De beschadigde spits van de kerktoren wordt afgedekt en er wordt een houten kruis geplaatst.

19 november 1943 : Granaten

Niet ontplofte granaten van het luchtafweer vallen ten einde van de Steenstraat (woning De Veylder) een andere valt in de tuin van de school Jeurissenstraat

december 1943 : Kunst Na Arbeid Ekeren brengt : Strijd aan het Witte Front

1 december 1943 : Bommen aan de Schriek

Honderden Amerikaanse vliegtuigen vliegen over richting Duitsland. Een vliegtuig in nood  laat zijn bommen vallen. Negen bommen belanden in de weilanden aan de Schriek. Op het kerkhof had juist een begrafenis plaats, iedereen wierp zich plat ter aarde.

8 december 1943 : MATTHIJSEN Alfons

Een dronken Duitser overrijdt te Antwerpen Alfons Matthijsen, (geboren te Ekeren op 05/04/1886) hoofdman van de ridderlijke Sint Jorisgilde.

24 december 1943 : Alles dicht

Van 24 december 1943 tot 5 januari 1944 zullen alle bedrijven gesloten blijven om brandstof en elektriciteit te sparen.

28 december 1943 : Maurice Debouverie opgepakt door de Gestapo

Bij Cegesoma wordt een dossier bewaard (een getuigenis van 6 bladzijden) over de arrestatie en verhoor van Maurice Debouverie, een ongeschoold arbeider die op 28 december door de Gestapo werd aangehouden voor de  verduistering van petroleum in de  Belgische Petroleumraffinaderij RBP aan het vierde havendok in Antwerpen voor rekening van de Weerstand