De spoorwegen

In augustus 1914 werd door de legertop en het ministerie van Spoorwegen besloten een strategische spoorlijn aan te leggen aan de binnenzijde van de buitenste fortengordel. Hiermee werd een snelle aanvoer van materiaal en troepen verzekerd.

De spoorlijn vertrok in Boom, Rumst, Waarloos , Duffel, Lier, Oelegem, Schilde, Schoten, het park van Brasschaat via de wijken Rustoord en Hoogboom naar Kapellen en verder tot aan het fort van Stabroek. Na de eerste wereldoorlog was de lijn in onbruik geraakt.

Enkel het baanvak Kapellen-Hoogboom, met aftakking naar Brasschaat, was in prima staat achtergelaten door de Duitsers. Als gevolg van de verhuis van de spoorwegtroepen van Borgerhout naar de nieuwe Bauwinkazerne te Hoogboom bleef deze verbinding behouden.

Deze enkelsporige baan heeft een aftakking tussen Ekeren en Kapellen aan de oostzijde van spoorlijn 12.

Vanuit Kapellen vertrokken 2 lijnen: 1 lijn verbindt de kazerne van Hoogboom (toen Ekeren) met lijn 12, 1 lijn liep naar het kamp van Brasschaat. Tussen Hoogboom en Braaschaat liep er ook een lijn maar deze werd in 1921 afgebroken.

Momenteel kan je met een spoorfiets van het fort van Kapellen tot het kamp van Brasschaat (vliegveld) rijden en zo dit stukje erfgoed nog bezoeken. Meer info over de militaire spoorweg en de geschiedenis van lijn 12. Klik gewoon op de link.

Het rangeerterrein dankt zijn ontstaan aan de plannen voor havenuitbreiding van kort na de oorlog 1914-1918. In 1926 al start de pas opgerichte NMBS met de uitvoering van een plan om de Antwerpse haven uit te rusten met een groot modern vormingsstation. Het doel was om de verspreide en verouderde installaties met kleine capaciteit te vervangen.

Tussen Wilmarsdonk en Oorderen werd een groot rangeercomplex aangelegd. Dit sloot aan op de spoorweg Antwerpen – Essen – Roosendaal. Voor Ekeren betekent dit de aanleg van een viaduct met overbruggingen aan de Prinsenhoeveweg, Bist, Veltwijcklaan, Statiestraat, Geestenspoor, Driehoekstraat en het Schoon Schijn.

Het vormingsstation omvat twee groepen bundels : de C-bundels die in 1929 in gebruik werden genomen en de B-bundels die vanaf 1939 werden gebruikt.

In 1939 werd ten zuiden van bundel B1 ook nog een werkplaats voor herstelling en onderhoud van wagens geopend.

Dit omvangrijke vorminsstation was een gegeerd doel voor Engelse en Amerikaanse bommenwerpers.

Het huidige goederenspoor, lijn 27A, met de gekende bocht van Ekeren, tussen Lierse-steenweg en de haven is ruim 28 km lang en is in twee fases aangelegd. In 1924 werd het gedeelte tot aan de aftakking Schijn aangelegd. In 1965 werd de lijn verlengd tot de Bundel Rhodesië.

Van Antwerpen-Oost naar Antwerpen-Noorderdokken loopt spoorlijn 27A parallel met spoorlijn 12. Deze twee lijnen vormen samen het oostelijke ringspoor rond Antwerpen. In Ekeren is er een aansluiting op spoorlijn 12 richting Essen en Nederland, waarna lijn 27A afbuigt met de bocht van Ekeren om lijn 12 te kruisen.

De verbinding met de Leugenberg loopt via een tweede viaduct, vroeger in de volksmond de "Kemelberg" genoemd. Deze naam komt nog veel terug in de oorlogsdagboeken. Hierdoor verdween ook het deel van de Ekerse Dijk tussen de Kloosterstraat en de afleiding van het Schijn.