Zuid-Afrika

Personen:

Jan van Riebeeck

Paul Kruger

Hendrik Verwoerd (1901-1966)

Nelson Mandela (1918-2013)

Winnie Mandela (1936- )

Frederik Willem de Klerk (1936-)

Thabo Mbeki (1942- )

Jacob Zuma (1942-)

Tijdperk 1945-2000

1948

26-5: De parlementsverkiezingen in de Unie van Zuid-Afrika leveren een overwinning op voor de Herenigde Nasionale Party (HNP) van Daniel François Malan en de Afrikanerparty (AP) van Nicolaas Havenga. Beide partijen zijn voorstander van een apartheidspolitiek.

1952

Nelson Mandela opent in Johannesburg een advocatenkantoor voor niet-blanke Zuid-Afrikanen.

1953

9-6: Premier Daniël François Malan van Zuid-Afrika bezoekt Nederland.

1955

In Zuid-Afrika wordt het Nederlands als officiële taal vervangen door het Afrikaans. Beide talen blijven door de Zuid-Afrikaanse grondwet beschouwd als synoniemen.

1958

In Zuid-Afrika kiest de parlementaire fractie van de Nasionale Party Hendrik Verwoerd tot nieuwe leider. Hij verklaart te streven naar volledige rassenscheiding en stichting van een republiek.

1960

21-3: Bloedbad van Sharpeville.

1961

31-5: Zuid-Afrika treedt uit het Brits Gemenebest en sticht een republiek. Gouverneur-generaal Charles Swart wordt president.

De Zuid-Afrikaanse overheid verklaart het Afrikaans Nationaal Congres tot verboden partij.

1962

5-8: Nelson Mandela wordt gearresteerd.

1964

12-6: De Zuid-Afrikaanse activist en Afrikaans Nationaal Congresleider Nelson Mandela wordt veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf op Robbeneiland

1966

16-3: In Zuid-Afrika wordt het Defense and Aid Fund verboden. Deze organisatie gaf rechtshulp aan slachtoffers van het apartheidsbewind.

6-9: De premier van Zuid-Afrika, Hendrik Verwoerd, wordt vermoord.

27-10: De Verenigde Naties ontnemen Zuid-Afrika het mandaat over Zuidwest-Afrika, het latere Namibië.

1976

6-6: Begin van de Opstand in Soweto, na de beslissing van de Zuid-Afrikaanse regering om de helft van alle lessen voortaan in het Afrikaans te gaan geven.

26-10: Transkei is het eerste thuisland dat door Zuid-Afrika onafhankelijk verklaard wordt. Geen enkel ander land zal Transkei erkennen.

1977

okt: Het Christelijk Instituut van Zuid-Afrika krijgt van de regering een verbod om activiteiten te ontplooien. De voorman Christiaan Beyers Naudé wordt geband, ofwel geschorst in zijn burgerrechten.

1979

13-9: Venda wordt door Zuid-Afrika onafhankelijk verklaard.

1980

16-6: Naar aanleiding van de herdenking van de vierde verjaardag van de onlusten te Soweto, Zuid-Afrika, breken stakingen uit en zijn er felle gevechten tussen zwarte demonstranten en blanke politie-agenten. Tenminste 42 mensen komen om het leven.

1981

29-4: Bij verkiezingen in Zuid-Afrika – waarbij alleen blanken stemgerechtigd zijn – handhaaft de Nasionale Party zijn leidende rol, ondanks stemmenverlies. De regering verklaart te zullen vasthouden aan de politiek van apartheid.

25-8: Zuid-Afrikaanse troepen dringen vanuit Namibië het zuiden van Angola binnen, in een aanval op basissen van de Namibische bevrijdingsbeweging SWAPO. Er wordt hevig gevochten met Angolese legereenheden.

1982

1-7: Ernstige onrusten zijn het gevolg van te geringe loonsverhogingen in de goudmijnen van Zuid-Afrika. Minstens zeven zwarte arbeiders worden gedood door de politie, die de stakers met traangas en vuurwapens te lijf gaat. Er volgt ontslag voor circa 2000 mijnwerkers.

1983

2-11: Twee derde van de blanke kiezers in Zuid-Afrika toont zich er in een referendum voorstander van dat 'Aziaten en kleurlingen' meer betrokken worden bij het politieke bedrijf. De zwarte meerderheid blijft zoals steeds zonder enige invloed. De VN verklaren half november de aanpassing van de Zuid-Afrikaanse grondwet onaanvaardbaar.

1984

16-3: Zuid-Afrika en Mozambique tekenen een verdrag van 'non-agressie en goede nabuurschap'. Het zwarte Mozambique is wat buitenlandse handel aangaat afhankelijk van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime, dat de controle heeft over de transportwegen.

1985

In de zwarte krottenwijk Crossroads Kaapstad in Zuid-Afrika breken bloedige onlusten uit, vanwege het plan om de circa 70.000 inwoners gedwongen te laten verhuizen. Zeker 16 zwarten worden gedood in gevechten met de politie.

21-3: Bij ernstige botsingen tussen zwarten en politie in de Kaapprovincie van Zuid-Afrika vallen 19 doden.

26-4: Twee Zuid-Afrikaanse ondernemingen ontslaan 17.500 zwarte mijnwerkers en zorgen dat ze naar een 'thuisland' worden gedeporteerd. Als reden voor de actie wordt aangevoerd dat de betrokken arbeiders illegaal hebben gestaakt en voor onrust hebben gezorgd. Zelfs in Zuid-Afrika zelf gaat velen de maatregel te ver: Vaal Reefs, de grootste goudmijn ter wereld, zal de ontslagenen een voorkeursbehandeling geven als ze er willen komen werken.

12-6: De in Zuid-Afrika gevangengenomen Nederlandse antiapartheidsactivist Klaas de Jonge weet te ontsnappen naar de Nederlandse ambassade in Pretoria. Vrijwel meteen wordt hij daar weer door de Zuid-Afrikaanse politie weggesleept maar op 19 juli wordt hij weer teruggebracht naar die ambassade.

20-7: In grote delen van Zuid-Afrika wordt de noodtoestand uitgeroepen na maanden van onlusten die circa 500 mensen (op drie na allemaal zwarte mensen) het leven hebben gekost. De Verenigde Naties roepen op tot economische sancties tegen het apartheidsregime.

3-10: De schoolkinderen in de zwarte townships in Zuid-Afrika weigeren na het einde van de zomervakantie weer naar school te gaan. Begin van de langste scholierenstaking uit de geschiedenis.

20-10: Nadat de Amerikaanse president Ronald Reagan economische sancties tegen Zuid-Afrika heeft getroffen, besluiten nu ook de landen van het Britse Gemenebest tot soortgelijke maatregelen tegen het Apartheidsregime.

2-11: De regering van Zuid-Afrika verbiedt alle registraties op foto, film of video van de onlusten in de zwarte townships, waar nu de staat van beleg heerst.

1986

21-3: Bij een herdenkingsbetoging van het bloedbad van Sharpeville in 1960 in Zuid-Afrika komen 13 mensen om het leven.

19- 5: Opnieuw overschrijden Zuid-Afrikaanse troepen de grenzen en vallen steunpunten aan van de verboden Zuid-Afrikaanse verzetsbeweging ANC (Afrikaans Nationaal Congres) in Botswana, Zimbabwe en Zambia.

20-5: De Belgische Hélène Passtoors wordt in Zuid-Afrika veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf wegens hoogverraad, zijnde steun aan het verboden ANC.

30-5: Denemarken is het eerste westerse land dat overgaat tot een algehele handelsboycot van Zuid-Afrika en het door dat land bezette Namibië.

12-6: In heel Zuid-Afrika wordt de noodtoestand uitgeroepen, uit angst dat de herdenking van de tiende verjaardag van de opstand in Soweto op zware onlusten zal uitdraaien. In de krottenwijk Crossroads bij Kaapstad zijn hevige gevechten gaande; tot eind juni vallen er vijftig doden.

1-6: In Zuid-Afrika worden zogenaamde 'hervormingswetten' van kracht. Ze vervangen de beruchte 'pasjeswet', die van de bewoners van de thuislanden buitenlanders maakte. De onrust houdt aan.

1-10: De Amerikaanse Senaat stemt een veto van president Ronald Reagan weg. Gevolg is dat een reeks sancties tegen Zuid-Afrika van kracht wordt. Ruwe grondstoffen als uranium, staal en agrarische producten mogen niet meer uit Zuid-Afrika worden geïmporteerd, terwijl talrijke andere goederen niet meer naar het vaderland van de apartheid mogen worden geëxporteerd.

1987:

22-5: Het staatsvervoersbedrijf van Zuid-Afrika ontslaat 17.500 zwarte spoorwegarbeiders en maakt op die radicale manier een einde aan een al zes weken aanhoudende staking. Bij protesten tegen deze gang van zaken worden zes arbeiders doodgeschoten.

18-7: De rechtse, door Zuid-Afrika gesteunde rebellen van de beweging RENAMO zijn volgens de regering van Mozambique verantwoordelijk voor het bloedbad bij Homoine, dat het leven kost aan 386 mensen.

7-9: De Nederlander Klaas de Jonge mag Zuid-Afrika verlaten nadat hij twee jaar ondergedoken heeft gezeten op de Nederlandse ambassade in Pretoria. De Jonge wordt verdacht van steun aan de verboden zwarte verzetsbeweging ANC.

15-12: Ahmad Yassin richt een Palestijnse tak op van de organisatie Moslimbroederschap. Deze zal later de naam Hamas aannemen.

1988

10-2: In Bophuthatswana slaan Zuid-Afrikaanse troepen een militaire staatsgreep neer. Zuid-Afrika, dat het gebied sinds 1977 een door geen enkel land erkende onafhankelijkheid opdrong, zet Lucas Mangope weer in zijn functie als president.1989

16-2: Winnie Mandela, echtgenote van de gevangen ANC-leider Nelson Mandela wordt beschuldigd betrokken te zijn bij de ontvoering van en moord op de 14-jarige jongen Stompie Seipei.

11-2: Hélène Passtoors komt na haar vrijlating uit Zuid-Afrika aan in België, nadat ze vier jaar lang gevangen heeft gezeten op verdenking van wapensmokkel voor het verboden ANC-verzet.

20-9: F.W. de Klerk wordt president van Zuid-Afrika.

1990

11-2: Vrijlating van de Zuid-Afrikaanse activist en ANC-leider Nelson Mandela uit de Victor Verstergevangenis bij Kaapstad (Zuid-Afrika).

12-2: Nelson Mandela houdt zijn eerste persconferentie na zijn vrijlating. Hij pleit voor vrede en verzoening, maar verklaart ook dat geweld tegen de regering geoorloofd blijft.

16-2: In Namibië wordt Sam Nujoma, chef van de SWAPO, verkozen tot eerste president.

2-3: In Lusaka wordt Nelson Mandela verkozen tot vicevoorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres. Het hoofdkwartier van het ANC zal van Lusaka naar Johannesburg worden overgebracht.

12-3: Nelson Mandela, de ondervoorzitter van het ANC, brengt een zesdaags bezoek aan Zweden, waar hij Oliver Tambo, die daar wordt verpleegd, ontmoet. De beide mannen hadden elkaar niet meer gezien sinds Londen 1962.

21-3: Namibië wordt na 75 jaar onafhankelijk van Zuid-Afrika.

5-4: In Kaapstad ontmoeten ANC-leider Nelson Mandela en de Zuid-Afrikaanse president Frederik de Klerk elkaar.

2-5: Tijdens een ontmoeting in Kaapstad (Zuid-Afrika) komen president Frederik Willem de Klerk en Nelson Mandela overeen de apartheid af te schaffen.

7-6: In Zuid-Afrika heft president Frederik Willem de Klerk de vier jaar oude noodtoestand in heel het land op, uitgezonderd in de provincie Natal. Nelson Mandela noemt dit "een overwinning voor alle Zuid-Afrikanen, zwart en blank."

20-6: In Zuid-Afrika keurt het parlement een wet goed die rassensegregatie op openbare plaatsen afschaft.

7-8: De Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsbeweging ANC beslist om alle gewapende acties gericht tegen de regering op te schorten.

15-8: In zwarte woonwijken te Johannesburg (Zuid-Afrika) vallen 140 doden bij politiek oproer en stammengeweld.

15-9: In Zuid-Afrika wordt de zogenaamde "kleine apartheid", de wet op gescheiden voorzieningen, afgeschaft.

Dec: Afschaffing van het systeem van Apartheid in Zuid-Afrika.

1991

17-6: Het Zuid-Afrikaanse parlement trekt een wet in die alle Zuid-Afrikanen bij hun geboorte klasseert o.b.v. het ras.

aug: Algemene amnestie voor Zuid-Afrikanen die zich verzetten tegen de apartheid. Ca. 40.000 mensen worden vrijgelaten.

1992

17-3 In een referendum stemmen blanke Zuid-Afrikanen voor het afschaffen van het apartheidsbeleid in Zuid-Afrika.

1983

18-11: 21 politieke partijen keuren de nieuwe grondwet van Zuid-Afrika goed.

1994

24-2: Bloedbad van Hebron: De gewapende Israëlische arts Baruch Goldstein doodt en verwondt tientallen moslims in de Ibrahimi-Moskee.

1-3: Zuid-Afrika draagt Walvisbaai over aan Namibië.

28-3: In Johannesburg, Zuid-Afrika, komen achttien mensen om het leven tijdens straatgevechten tussen aanhangers van Inkatha en het ANC.

4-3: Afrikaans Nationaal Congres-leider en ex-banneling Nelson Mandela wordt, na algemene verkiezingen, de eerste zwarte president van Zuid-Afrika.

26-4: In Zuid-Afrika worden de eerste volwaardige (multiraciale) verkiezingen gehouden.

27-4: Na het verdwijnen van de apartheid worden de tien zogeheten thuislanden herenigd met Zuid-Afrika. De nieuwe ANC-regering begint aan een beleid van rechtstellende actie

9-5: Nelson Mandela wordt aangesteld als eerste zwarte president van Zuid-Afrika.

1996

11: De Zuid-Afrikaanse president Mandela bekrachtigt de nieuwe grondwet van het land.

1999

16-5: Thabo Mbeki wordt de nieuwe president van Zuid-Afrika.