Hollandse oorlog
Tijdperk: van 1672 tot 1702
Zie voor details Wikipedia de Hollandse Oorlog, Turenne, Condé, Derde Engels Nederlandse Oorlog, Bernard van Galen, Tweede Münsterse Oorlog, Beleg van Bredevoort. Beleg van Groenlo, Beleg van Zutphen, Willem III van Oranje, Hans Willem van Aylva, Hollandse Waterlinie, Beleg van Maastricht, Slag bij Kijkduin, Slag bij Agosta, Michiel de Ruyter, Vrede van Nijmegen
De Hollandse oorlog duurde van 1672 tot 1678 en bestond uit vier oorlogen.
De Republiek werd aangevallen door Engeland, Frankrijk, en de bisdommen Munster en Keulen.
1672 wordt wel het rampjaar genoemd.
12-3: Engeland verklaart de Republiek de oorlog. De Engelse vloot valt een Hollandse retourvloot aan, afkomstig uit de Levant.
8-4: Frankrijk verklaart de Nederlanden de oorlog.
17-5: Turenne en Condé verzamelen hun troepen in de Franse Ardennen en trekken richting de Maas. Het Franse leger van 100 000 man ligt voor Visé. De aanvoerders zijn het oneens of Maastricht aangevallen moet worden. Turenne is tegen en laat 10 000 man achter als rugdekking.
28-5: Condé is gevorderd tot Kaiserswerth. Von Galen, die zich blijkbaar goed heeft voorbereid, sluit zich op het laatste moment aan.
1-6: De Tweede Münsterse Oorlog begint: de troepen van Bernhard von Galen en Maximiliaan Hendrik van Beieren, ruim 30 000 man, bezetten Lingen en vallen bij Overdinkel Twente binnen. Ze veroveren Enschede, en starten het Beleg van Groenlo; Grol valt op 10 juni.
12-6: Het leger staat voor Lobith, klaar om de Rijn over te steken. Condé raakt gewond tijdens de oversteek. Turenne neemt het commando over en splitst het leger in tweeën. Zowel Arnhem als Nijmegen worden belegerd.
12-6: Lodewijk XIV trekt naar Doesburg, zijn broer Philippe naar Zutphen.
12-6: Het Beleg van Bredevoort. Munsterse troepen bestoken de stad met bommen en granaten.
18-22-6: Von Galen verovert de heerlijkheid Bredevoort, en trekt door naar Lochem, Hattem, Elburg, Harderwijk, Deventer en Zwolle.
19-6: Naarden valt voor de Fransen.
23-6: Kampen, Hasselt, Rouveen, De Lichtmis, Zwartsluis en Staphorst geven zich over.
24-6: In Friesland en Groningen begint men met het onder water zetten van landerijen.
25-6: Bij het Beleg van Zutphen wordt de stad ingenomen.
26-6: De vesting Steenwijk, Blokzijl en de schans bij Kuinre gaan verloren.
30-6: De Fransen liggen voor Gorkum.
4-7: De Staten van Holland benoemen Willem III van Oranje tot stadhouder van het gewest. De Prins wordt op 16 juli stadhouder van Zeeland.
5-7: De capitulerende steden van Overijssel verklaren, bijeengeroepen in de Ommerschans, als rijkssteden de soevereiniteit van het Heilige Roomse Rijk te erkennen en de Overijsselse Staten onderwerpen zich aan Münster, onder verklaring de band met de Unie der Verenigde Nederlanden te ontbinden.
8-7: De Staten-Generaal benoemen de prins Willem III tot kapitein-generaal van de landlegers en admiraal-generaal van de vloot.
11-7: De stad Coevorden valt, na een beleg van minstens een week en dat veel langer heeft geduurd dan hen lief was. Een aanval op Bourtange mislukt.
18-7: Bernhard von Galen, bisschop van Münster, bestookt de stad Groningen met bommen en granaten.
19-7: Albertine Agnes van Nassau laat krachtig optreden als de Friese waterlinie langs de noordzijde van het riviertje de Linde te zwak blijkt.
23-7: Hans Willem van Aylva trekt zijn troepen samen bij Frieschepalen en Stroobos.
1-8: Op 1 augustus blijkt dat de sluisdeuren bij Makkum bij eb niet zijn dichtgehouden en de inundatie dreigt te mislukken.
5-8: Von Galen bezet de Dijlerschans, tussen Weener en Bellingwolde, gedurende een tiental jaren een heet hangijzer en aanleiding tot conflicten.
18-8: De Münstersen vallen in de nacht van 18 op 19 augustus Heerenveen tot driemaal toe aan, maar ze worden steeds gestopt. Daardoor kunnen ze Friesland niet verder binnendringen.
20-8: Raadspensionaris van Holland Johan de Witt, de belangrijkste staatsman van dat moment, wordt samen met zijn broer Cornelis de Witt, lid van de Staten-Generaal, gelyncht door een woedende menigte. Dit gebeurt in Den Haag, in en bij de Gevangenpoort, waar Cornelis zojuist gevangen is gezet wegens een vermeende beraming van een moordaanslag op Willem III. Die werd met steun van de Oranjepartij tot stadhouder benoemd. In meerdere Hollandse steden wordt de wet verzet en regenten ontslagen.
Maarschalk de Luxembourg laat tot genoegen van zijn manschappen kastelen langs de Vecht en de Rijn plunderen.
28-8: Na een beleg van amper een maand geeft de bisschop van Münster zijn troepen opdracht de belegering van Groningen op te heffen en zijn opmars in Noord-Nederland wordt gestuit.
2-9: Blokzijl wordt bijgestaan door Friese troepen en een Hollandse vloot; de bisschop trekt zich terug.
7-9; Winschoten wordt opgegeven.
De Keulse en Munsterse bisschoppen hebben 30.000 man ingezet, maar halen hun troepen terug als Grote Keurvorst en Raimondo Montecuccoli zich in september bij Halberstadt verzamelen en de mogelijkheid bestaat dat zij in de rug worden aangevallen.
11-9: Franse militairen blazen Kasteel Brakel op. Ook het Slot van Well raakt zwaar beschadigd door Franse troepen.
Frans Hendrik van Montmorency-Bouteville neemt het commando van Condé over.
In september trekt Luxembourg naar Lexmond, Capelle en Benschop; drie dagen later naar Hilversum, Loosdrecht en Eemnes.
12-10: Luxembourg laat zich weglokken voor Naarden en verslaat prins Willem III bij een aanval op het door de Fransen bezette Woerden.
Luxembourg moet 15.000 man afstaan aan Turenne, die zich opstelt tussen Wesel en Koblenz, langs de Rijn.
27-10: Oudeschans capituleert voor de bisschop.
dec, Het Staatse leger onder bevel van de stadhouder bedreigt Charleroi; deze operatie mislukt.
22-12: Het beleg van Charleroi is opgeheven.
28-12: Tocht van Luxembourg over de bevroren Hollandse Waterlinie bij Zegveld. Nadat hij Zwammerdam en Bodegraven had laten uitmoorden, keerde hij terug naar Woerden.
30-12: Coevorden wordt heroverd.
Maarschalk de Luxembourg had eind 1672 schoon genoeg van zijn verblijf in de ondergelopen polders. Condé, lijdend aan podagra, nam tegen zijn zin het bevel weer over. De Markies van Louvois gaf hem de opdracht wreed en onbarmhartig te zijn en zo veel mogelijk in brand te steken.
1973
April: De Franse bezetter blaast de landpoorten van Harderwijk op. In de stadsmuren worden grote gaten gebroken en de aarden vestingwerken worden deels afgegraven.
13-6: Het Beleg van Maastricht vindt plaats. Maastricht wordt belegerd en gebombardeerd door het Frankrijk van de Zonnekoning Lodewijk XIV. Capitulatie op 1 juli.
29-7: De Nederlandse kapiteins-ter-zee Jacob Binckes en Cornelis Evertsen de Jongste (Keesje de Duivel) heroverden de Nederlandse kolonie Nieuw-Amsterdam dat in 1664 door Engelsen was veroverd. Zij hernoemden de kolonie Nieuw-Oranje naar Willem III van Oranje-Nassau die de kolonie echter in 1674 aan de Engelsen zou teruggeven.
21-8: Slag bij Kijkduin: Admiraal De Ruyter voorkomt met hulp van Cornelis Tromp de landing van een Engels-Frans leger bij Den Helder.
30-8: Plechtige ondertekening in Den Haag van de Quadruple alliantie : bondgenootschap tegen Frankrijk in het kader van de Hollandse Oorlog.
12-11: Troepen van de Republiek veroveren onder leiding van Willem III Bonn, waardoor de Franse aanvoerlijnen naar troepen in de Republiek afgesneden worden.
Bij Gorredijk wordt een schans gebouwd.
1974:
19-2: De Republiek en Engeland sluiten de Tweede Vrede van Westminster. Hiermee komt een eind aan de Derde Engelse Oorlog.
22-2: De Republiek en Munster sluiten vrede.
11-5: De Republiek en Keulen sluiten vrede.
1-8: Een zeer zware storm raast over Nederland en België, met als gevolg tal van ingestorte gebouwen en vele slachtoffers; in de stad Utrecht stort het schip van de Domkerk in door een tornado.
10-8: Het schip 'Het vliegende paard' van commandant Jurriaen Aernoutsz valt het Franse Fort Pentagouet in de Penobscotbaai aan. Het fort geeft zich na twee uren strijd over. Zo begint de verovering van Acadië en de stichting van Nederlands Acadië.
11-8: Slag bij Seneffe (Henegouwen, België) tussen Willem III, Verenigde Provinciën en Lodewijk II van Bourbon-Condé (Frankrijk).
Sept: Willem III neemt de vesting in Grave in, maar hij slaagt er niet in verder tegen Frankrijk op te rukken. De Staten Generaal verklaren het stadhouderschap erfelijk voor de nakomelingen van Willem III.
1675:
Maart: Franse troepen nemen de citadel van Luik in.
Mei: Franse troepen nemen de citadel van Dinant in.
juni: Franse troepen nemen de citadel van Hoei in.
1676
22-4: In de Slag bij Agosta tegen een Franse vloot raakt Michiel de Ruyter zwaargewond. Hij overlijdt na een week.
11-6: Slag bij Öland - De gecombineerde Deens/Nederlandse vloot onder leiding van Cornelis Tromp verslaat de Zweedse vloot
1677
11-4: De Slag bij Kassel of Slag aan de Penebeek draait uit op een Franse overwinning.
1678
Maart: Franse inname van Gent en Ieper.
10-8: Vrede van Nijmegen tussen Frankrijk en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
14-8: De Staatse troepen raken nog slaags met het Franse leger onder maarschalk Luxembourg omdat ze niet weten dat de vrede al is getekend. Stadhouder Willem III wordt ternauwernood gered door zijn achterneef Hendrik van Nassau-Ouwerkerk.
15-8: De Slag bij Saint-Denis eindigt in een Franse overwinning.
17-9: Vrede van Nijmegen: Frankrijk sluit vrede met Spanje. Franche-Comté, Belle, Bavay, Bouchain, Kamerijk, Condé, Ieper, Kassel, Maubeuge, Menen, Poperinge, Saint-Ghislain, Sint-Omaars, Valencijn, Veurne, Waasten en Wervik blijven na de innames Frans bezit. Ook Nieuw Walcheren wordt Frans
1679
5-2: De Duitse keizer, Frankrijk en Zweden tekenen de vrede in Nijmegen.
maart: Vrede van Nijmegen tussen Zweden en het Prinsbisdom Münster.