Tijdperk: van 1555 tot 1648
Wikipedia: 80-jarige oorlog, Spinola, Maurits, Frederik Hendrik, Willem II, Vrede van Münster
Van het Twaalfjarige bestand tot de vrede van Münster.
1621
In de Tachtigjarige Oorlog hernemen de vijandelijkheden tussen de Nederlanden en Spanje na het Twaalfjarig Bestand.
De vestingstad Sluis in Zeeuws-Vlaanderen doorstaat opnieuw een Spaanse aanval.
Hendrik van den Bergh start met het Beleg van Gulik (1621-1622).
Jan Pieterszoon Coen overrompelt met een gewelddadige expeditie de Banda eilanden, die tegen het verbod van de VOC in, tochnootmuskaat bleven verkopen aan Portugezen en Britten. Deze eilanden vormden destijds de enige plek ter wereld waar deze gezochte specerij voorkwam. Wie Banda bezat, had het monopolie. De gouverneur - generaal Coen arriveert met 2000 man en de eilanden worden uitgemoord; de bevolking ervan wordt vervangen. Zie: VOC op de Banda-eilanden.
1622
Ambrogio Spinola neemt Gulik in en verbreekt daarmee de verbindingen tussen de Republiek en de Palts.
Ambrogio Spinola wordt gedwongen het beleg van Bergen op Zoom op te geven.
1624
Februari: Inval in het Oldambt en Westerwolde (Oost-Groningen) door Spaansgezinde troepen van van gouverneur Lucas Cayro van Lingen en overste Gauchier uit Grol, Lingen en Oldenzaal. Winschoten, Heiligerlee, Scheemda, Eexta, Noordbroek en Slochteren in brand gestoken nadat de geëiste brandschatting niet snel genoeg bijeen is gebracht door de bevolking. De staatse bevelhebber Stakenbroeck verdrijft met zijn ruiters de Lingers het land uit, maar niet voordat deze een grote hoeveelheid vee en geld hebben buitgemaakt.
Van 16 tot en met 24 februari valt Hendrik van den Bergh met een Spaans leger de Veluwe en een deel van het graafschap Zutphen binnen, de aanval wordt afgeslagen waarop de aanvallers moeten vluchten.
10-6: Verdrag van Compiègne. Lodewijk XIII van Frankrijk, bezorgd over de wankele toestand van de Republiek schenkt zijn bondgenoot 1 miljoen gulden per jaar (zo'n 7% van hun defensie-uitgaven)
28-8: Ambrogio Spinola belegert Breda (Beleg van Breda).
1625
29-1: Goch wordt na drie dagen vechten door de Spaanse bezetter bij verdrag overgegeven aan de staatsen na de inname van Goch.
Frederik Hendrik van Oranje probeert Breda te redden tijdens het beleg van Breda, maar de stad is gedwongen zich in Spaanse handen over te geven. Noordwest-Brabant is nu weer onder Spaans gezag.
5-6: Breda valt.
1626
22-6: De Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz herovert voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de stad van Oldenzaal.
1627
20-7: Frederik Hendrik belegert Grol.
19-8: Frederik Hendrik neemt de stad Groenlo in.
1628
15-9: De vloot van de West-Indische Compagnie onder Piet Hein boekt een spectaculaire overwinning in de slag in de baai van Matanzas voor de kust van het eiland Cuba. Hij onderschept de zilvervloot. Dit laat 11 miljoen gulden in handen vallen van de Republiek. (Dit vertegenwoordigt zo'n driekwart jaar oorlogsuitgaven).
Er dreigt een inval in Groningen vanuit Oost-Friesland. Olivares probeert vanuit Madrid daar een gezamenlijk leger van de Spanjaarden en de Duitse Keizer op de been te brengen.
1629
In juli vind een inval plaats van graaf Hendrik van den Bergh in het Kwartier van Veluwe.
Frederik Hendrik voert het Beleg van 's-Hertogenbosch uit. Als afleiding vallen de troepen van de keizer Gelderland binnen. Zij nemen Amersfoort in en herstellen er de katholieke diensten.
19-8: De staatsen weten echter succesvol de Inname van Wesel te bewerkstelligen, waardoor 's keizers troepen afgesneden worden van alle versterkingen. Zij trekken zich terug naar de IJssel. 14-9: 's-Hertogenbosch geeft zich gewonnen. Het is in deze streken de zwaarste klap voor Spanje sinds de ondergang van de Armada in 1588.
1632
2-6: Tijdens de Limburgse veldtocht van Frederik Hendrik sneuvelt voor Roermond Ernst Kazimier, de stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe.
23-8: Stadhouder Frederik Hendrik verovert Maastricht. Net als Venlo en Roermond verkrijgt Maastricht godsdienstvrijheid.
Venlo, Roermond en Sittard vallen in handen van Frederik Hendrik tijdens zijn Veldtocht langs de Maas
1633
2-7: Frederik Hendrik neemt Rijnberk in.
1635
8-2: Frederik Hendrik en Richelieu sluiten een verdrag dat de Zuidelijke Nederlanden tussen hen moet verdelen. De Waalse gewesten moeten deel worden van Frankrijk, evenals een deel van Vlaanderen. De rest moet bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden komen.
1636
29-4: Het beleg van de Schenkenschans wordt beëindigd met verovering.
Nederland verovert Aruba.
1637
feb: Breda wordt voor de laatste maal heroverd op Spanje door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
3-9: Het beleg van Roermond loopt ten einde.
1639
25-9: De 'tweede Spaanse Armada' wordt in Het Kanaal door de Nederlandse admiraal Maarten Harpertszoon Tromp opgewacht en ingesloten. Omdat de weg over land door een oorlog met Frankrijk is afgesloten, zijn de Spanjaarden gedwongen om troepenversterkingen over zee naar de Nederlanden te vervoeren.
21-10: Zeeslag bij Duins. Het kost de Spanjaarden 43 schepen en zesduizend manschappen.
1641
14-1: de VOC verovert Malakka.
29-6: Gennep wordt veroverd.
juni: Stichting van de handelsnederzetting in Deshima, Japan.
Begin vredesbespreking 90-jarige en 30-jarige oorlog.
1645
Frederik Hendrik verovert Hulst.
1646
januari - in Munster arriveert een delegatie van acht Statenleden uit de Nederlanden onder leiding van Adriaan Pauw, om met de Spanjaarden te onderhandelen over vrede (de Vrede van Münster).
1647
Willem II volgt zijn vader Frederik Hendrik op als stadhouder.
1648
30-1: Vrede van Münster gesloten, waardoor er een eind komt aan de Tachtigjarige Oorlog.
Friesland is niet langer een heerlijkheid, maar één van de zeven provincies.
24-10: Ondertekening van de Vrede van Osnabrück en Münster: einde van de Dertigjarige Oorlog.