Tijdperk: van 1555 tot 1648
Wikipedia: Willem van Oranje, Caspar de Robles, Rennenberg, Slag bij Boxum, Willem Lodewijk, Ernst Casimir
1568
17-5: 1800 Waalse soldaten worden in Harlingen aan wal gezet.
1572
Bolsward, Sneek en Franeker verklaarden zich voor Willem van Oranje.
mei: slag bij Stavoren. Caspar de Robles herovert Friesland voor Filips II.
1577
Graaf van Rennenberg wordt op voordracht van Willem van Oranje benoemd als stadhouder van de Noordelijke gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel.
1580
1-2: De graaf van Rennenberg tekent de capitulatie van het Blokhuis. De Staten van Friesland en de Stad Leeuwarden nemen het kasteel in bezit.
3-3: De graaf van Rennenberg loopt over naar de Spanjaarden (het verraad van Rennenberg). Overijssel, Graaf van Rennenberg, kiest voor het katholicisme en Filips, maar krijgt, na diplomatie van Willem van Oranje alleen Groningen mee. Begin van een guerrillaoorlog. Friesland kiest definitief voor het Calvinisme.
18-6: De staatse troepen moeten het beleg van Groningen staken. Honderden protestanten vluchten naar het oosten.
De Kloosters in Friesland worden door de Staten van Friesland onteigend.
1581
Sloten en Lemmer veroverd door de Spanjaarden.
1584
Formering van de Raad van State in de noordelijke Nederlanden.
1585
29-7: De Friese stadhouder Willem Lodewijk sticht te Franeker een universiteit, die in feite een theologische hogeschool is.
1586
Jan: Inval van de Spanjaarden in Friesland. Slag bij Boksum. Bij die slag worden veel Friezen afgemaakt.
1594
22-5: De prinsen Maurits en Willem Lodewijk slaan het beleg voor de stad Groningen.
22-7: Groningen wordt veroverd en sluit zich aan bij de Republiek, bekend als de Reductie van Groningen. Met de Spaanse troepen moeten priesters en monniken de stad verlaten. Alle katholieke kerken worden gesloten. De stad Groningen wordt samengevoegd met de Ommelanden.
De derde Brandaris vuurtoren wordt gebouwd op Terschelling. Deze staat heden ten dage nog overeind.
Kerk van Surhuizum wordt door de Spanjaarden verwoest.
1595
Een strenge winter wordt gevolgd door overstromingen en een rattenplaag.
1598
Waaggebouw in Leeuwarden.
1599
21-6: Oprichting door een groepje Friezen van de Pekelcompagnie, de eerste grootschalige vervening in het noorden.
1600
Mennisten ontginnen het Surhuister veen.
1609
Bouw van de grafkelder van Wieuwerd.
1610
Dokkum krijgt een nieuw stadhuis en Oudeschoot een nieuwe kerk.
1613
De Waterpoort van Sneek wordt verbouwd.
1615
Balk krijgt een nieuw raadhuis, Bolsward een nieuw stadhuis.
1625
Bouw van Epemastate te IJsbrechtum. Begin met het graven van de Hoogeveense vaart.
1630
Begonnen wordt met het graven van de Opsterlandse Compagnonsvaart
1632
2-6: Tijdens de Limburgse veldtocht van Frederik Hendrik sneuvelt voor Roermond Ernst Kazimier, de stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe.
1634
Harlingen krijgt een octrooi voor de walvisvangst.
Het Wargaaster meer wordt drooggelegd.
Kunstschilder Rembrandt van Rijn trouwt met Saskia van Uylenburgh in de van Harenskerk in Sint Annaparochie.
1635
Negen Friese steden sturen de door de stadhouder benoemde raadsleden weg.
1638
Delen van Oud-Bilt en Nieuw-Bilt worden aan de pachters verkocht.
1638
De Bolswarder trekvaart wordt aangelegd.
1640
Na de dood van Hendrik Casimir besluit de Staten-Generaal een afvaardiging naar Friesland en Groningen te sturen om er op aan de dringen Frederik Hendrik als stadhouder te benoemen. Friesland benoemt snel Hendriks broer Willem Frederik voor de afvaardiging arriveert.
1641
De Drachtster Compagnonsvaart wordt gegraven.
1645
De Admiraliteit van Friesland verhuist van Dokkum naar Harlingen
1647
10 mei - Bij de plechtige uitvaart van stadhouder Frederik Hendrik in Delft vat de hoogbejaarde schrijver P.C. Hooft kou. Hij sterft elf dagen later
Willem II volgt zijn vader Frederik Hendrik op als stadhouder.
1648
30-1: Vrede van Münster gesloten, waardoor er een eind komt aan de Tachtigjarige Oorlog.
Friesland is niet langer een heerlijkheid, maar één van de zeven provincies.
De Bolswarder trekvaart en de vaart van Surhuisterveen worden aangelegd.