80-jarige oorlog, begin

Door op de afbeelding te klikken krijgt u een grotere versie te zien.

23-7: Inname van Roermond; in Roermond worden 23 priesters, onder wie de secretaris van de bisschop, vermoord door troepen van Willem van Oranje. Ze worden bekend als de Martelaren van Roermond.

15 augustus - Willem van Oranje benoemt Lodewijk van Boisot tot luitenant-admiraal van Zeeland.

28 augustus - Willem van Oranje neemt Geertruidenberg in.

8 oktober - Spaans beleg van Alkmaar afgeslagen ('bij Alkmaar begint de victorie'). Als dank geeft prins Willem van Oranje de stad het eeuwigdurend recht tot het houden van de Kaaswaag.

Hertog Alva wil zelf het verzet in de Nederlanden breken. Hij stuurt Medina Celi, die Filips op advies van Granvelle als opvolger van Alva naar de Nederlanden gezonden had, terug; maar het succes blijft uit en Alva legt zijn ambt neer. Hij vertrekt naar Spanje waar hij in ongenade blijft tot 1578.

1 december - Alva op eigen verzoek vervangen door Don Louis de Requesens.

18 december - Alva verlaat de Nederlanden.

1574

8-2: De Mondragon capituleert en geeft Middelburg over aan de Prins.

14-4 In de Slag op de Mookerheide lijden de staatse troepen zware verliezen.

augustus Den Haag is bij gebrek aan vestingwerken speelbal in de op en neer golvende strijd tussen prinsgezinden en de Spanjaarden. Vele Hagenaars vluchten voor het oorlogsgeweld en het Hof van Holland en de Rekenkamer worden naar Utrecht verplaatst.

3-10: De Spanjaarden geven het beleg van Leiden op, nadat het gebied rond de stad op bevel van Willem van Oranje onder water is gezet (Leidens ontzet).

1575

8-2: Leiden krijgt een universiteit, de eerste van Nederland. Willem van Oranje betuigt hiermee zijn erkentelijkheid aan de Leidenaren, die het beleg door de Spanjaarden hebben weerstaan (Leids Ontzet, 1574).

4-7: Holland, Zeeland en de steden Zaltbommel en Buuren sluiten de Unie van Dordrecht om samen te werken tegen de Spanjaarden

11-7: De Staten van Holland en van Zeeland kiezen Willem van Oranje tot stadhouder.

8-9: Aanvang van het Beleg van Woerden door het Spaanse leger.

Het Spaanse leger verovert Schouwen-Duiveland; het Beleg van Bommenede vangt aan, gevolgd door het Beleg van Zierikzee. Vanuit Utrecht plunderen Spaanse troepen enkele steden (Oudewater, Schoonhoven); Buren, lid van de Unie van Dordrecht, wordt ingenomen.

1576

21-2: Na ruim drie weken komt een einde aan het Beleg van Krimpen aan de Lek.

1-3: Muiterij in Zierikzee.

25-6: Plundering van Aalst door muitende soldaten uit het Leger van Vlaanderen.

29-6: Val van Zierikzee na Spaans beleg olv. Mondragón.

10-9: De Spanjaarden breken het Beleg van Woerden af na een belegering van ruim een jaar.

4-11: Gewelddadige plundering van Antwerpen door muitende Spaanse soldaten. De gebeurtenis staat bekend als de Spaanse Furie.

8-11: Ondertekening van de Pacificatie van Gent, de onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke gewesten van de Nederlanden, ook bekend als de zg. Eerste Unie, in januari 1577 bekrachtigd door de Staten-Generaal te Brussel.

Het Beleg van het Spanjaardenkasteel te Gent loopt ten einde.

15-12: Zwolle sluit zich aan bij de Pacificatie van Gent.

Muiterij in Aalst.

1577

7-1: Ratificatie van de Pacificatie van Gent, de onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke gewesten van de Nederlanden, ook bekend als de zg. Eerste Unie door de Staten-Generaal te Brussel.

12-2: Don Juan van Oostenrijk vaardigt het Eeuwig Edict uit in Marche-en-Famenne. De Spaanse troepen zullen worden teruggeroepen en de Staten zullen zelf het katholicisme handhaven.

6-4: Filips II ondertekent de Unie van Brussel, een vredesverdrag van alle Nederlandse gewesten, na onderhandelingen tussen Willem van Oranje en aartshertog Matthias van Oostenrijk, die door de Zuidelijke Nederlanden als hun landvoogd benoemd was.

24-7: Don Juan valt de stad Namen aan, waarmee een einde komt aan de Unie van Brussel. Na deze aanval erkennen de gewesten niet langer Don Juan als hun landvoogd en vragen ze Matthias van Oostenrijk zijn plaats in te nemen.

2-8: Inname van de Citadel van Antwerpen door Filips de Zoete namens Willem van Oranje.

13-9: 13 - Fréderic Perrenot neemt Bergen op Zoom in.

28-10: Radicale calvinisten grijpen de macht in Gent en stichten de Gentse Republiek. Tijdens de schermutselingen in de stad konden de calvinisten de hertog van Aarschot gevangennemen. Hij werd enkel vrijgelaten onder de voorwaarde dat hij zijn mandaat zou neerleggen.

1578

31-1: Don Juan van Oostenrijk verslaat de troepen van de Staten-Generaal in het noorden van Namen in de Slag bij Gembloers.

24-2: Beleg van Zichem door Alexander Farnese.

26-5: De Alternatie van Amsterdam. Het Katholieke stadsbestuur van Amsterdam wordt afgezet. Protestanten nemen het bestuur over.

1-8: Te Rijmenam heeft een gewapend treffen plaats dat wordt uitgevochten tussen de Spaanse landvoogd Don Juan van Oostenrijk en de versterkte Staatse legers die zich met 17.000 manschappen hebben verschanst in de Dijlevallei aan de grens met Muizen. Alexander Farnese voert het bevel over de Spaanse troepen. De Spanjaarden delven het onderspit.

7-8: Vierdaagse Plundering van Aarschot door Calvinisten en een Spaans leger, Aarschot valt ten prooi aan een stadsbrand, niet meer dan tien huizen blijven gespaard.

23-9: Intocht van Willem van Oranje in Brussel, dat nu een calvinistische republiek is. De prins benoemt Olivier van den Tympel tot burggraaf van de stad.

28-9: Beleg van Nijvel door Juan van Oostenrijk.

1-10: Inname van Menen door Malcontenten.

Alexander Farnese wordt landvoogd der Nederlanden.

1579

6-1: Verklaring van de Unie van Atrecht (trouw aan de Spaanse koning en het Rooms-katholicisme) door Waalse gewesten.

23-1: Verklaring van de Unie van Utrecht (doorgaand verzet tegen de Spaanse overheersing) door de overige Nederlandse gewesten o.l.v. Jan van Nassau.

2-3: Slag bij Borgerhout door troepen van Alexander Farnese

12-3: Begin van het Beleg van Maastricht.

april Begin van het Congres van Keulen, waar onderhandeld wordt tussen een vertegenwoordiger van de Spaanse koning enerzijds en een delegatie van de Unie van Utrecht onder leiding van de door henzelf benoemde landvoogd Matthias van Oostenrijk.

1-6: Limbourg, kasteel Valkenburg en Dalhem worden ingenomen door Alexander Farnese

1-6: Schermersoproer in 's-Hertogenbosch, waarbij de katholieken de calvinisten verslaan en de stad in het Spaanse kamp brengen.

1-7: De hertog van Parma neemt Maastricht in.

15-8: Slag om Baasrode

1-9: Willem van Oranje benoemt François van Ryhove tot grootbaljuw van Gent, nadat ze samen de radicale Jan van Hembyze uit het bestuur van de Gentse Republiek hebben verdreven.

1580

27-2: Inname van Kortrijk door Malcontenten

9-4: De Protestanten veroveren onder leiding van Olivier van den Tympel de stad Mechelen.

15-6: Willem van Oranje wordt door kardinaal Granvelle op last van de Spaanse Filips II in de ban gedaan en er wordt een geldprijs op zijn hoofd gezet. De prins beantwoordt met de Apologie ofte verantwoordinghe van den Prince van Orangien aan de Staten-Generaal.

17-6: Het Staatse leger verliest de Slag op de Hardenbergerheide onder aanvoerder Filips van Hohenlohe-Neuenstein tegen een Spaans leger onder de Nederlandse verrader Maarten Schenk.

18-6: De staatse troepen moeten het beleg van Groningen staken. Honderden protestanten vluchten naar het oosten.

1581

Frans van Anjou vorst over de Nederlanden.

28-6: Breda door de Spanjaarden veroverd.

5-7: Willem van Oranje stadhouder van alle 7 provincies.

23-7: Slag om Goor.

26-7: Plakkaat van Verlaetinge: Filips II afgezworen.

29-11: Parma veroverd Doornik.

1582:

Frans van Anjou in de Nederlanden.

18-3: Aanslag op Willem van Oranje.

Aalst veroverd door de Staatsen, Steenwijk, Lier en Oudenaarde door de Spanjaarden. Lochem kunnen ze niet veroveren.

1583

17-1 De door de opstandelingen aangestelde Landsheer van de Nederlanden, Frans van Anjou, ontketent de Franse furie in Antwerpen. De stedelingen slaan zijn aanval af en zijn positie in de Lage Landen is verloren.

23-4: Eervolle overgave van de stad Eindhoven na 3 maanden van beleg tijdens het Beleg van Eindhoven (1583)

De Spaanse Hertog van Parma verovert tot in 1585 alle steden in de Zuidelijke Nederlanden en koopt op 3 november Aalst van de Engelse bezetting die al acht maanden geen soldij had ontvangen; de noordelijke Nederlanden ondernemen geen actie.

1584

31-3: In Terborg vindt de slag bij Terborg plaats door Spaanse en Beierse legereenheden tegen het verzamelde leger van de Keulse bisschop Gebhard I van Waldburg. Een deel van het Keulse leger werd hierbij vernietigend verslagen.

10-7: Prins Willem van Oranje (bijgenaamd 'Willem de Zwijger') wordt in de hal van de Prinsenhof in Delft door een pistoolschot vermoord. Hij werd 51 jaar oud. Dader: Balthasar Gerards.

17-8: Gent valt in handen van de Spanjaarden en er komt een einde aan de Gentse Republiek. Zo'n 4.000 meest protestantse Gentenaren wijken uit naar het noorden.

25-8: De Staten Generaal geven in het kader van de Tactiek van de verschroeide aarde het bevel aan Joost de Soete en Adolf van Nieuwenaarom dorpen binnen de graafschap Zutphen en het Landschap Twente plat te branden. Nadat Overijssel een schatting van 7100,- betaalde werd het branden en blaken weer gestaakt.

1585

20-1: Mislukte aanslag op 's-Hertogenbosch door Filips van Hohenlohe-Neuenstein.

Feb: De belegerende troepen voor Antwerpen sluiten met tientallen schepen de Schelde af, waardoor bevoorrading van de stad onmogelijk wordt.

Mei: Antwerpenaren voeren samen met de staatsen een slag op de Kouwensteinsedijk tegen Parma op 7 mei en 26 mei.

23-6: Slag bij Amerongen. Door verraad van de Graven van Bergh worden de Staatse troepen onder aanvoering van Villers, Graaf van Meurs (stadhouder van Utrecht), door de Spaanse troepen onder bevel van Gouverneur Taxis van Zutphen, vernietigend verslagen.

20-8: Engeland en de Geünieerde Provinciën sluiten het Verdrag van Nonsuch. Koningin Elizabeth zal troepen sturen ter bescherming van de opstand in de Nederlanden.

27-8: De Val van Antwerpen: Alexander Farnese, de Spaanse Hertog van Parma, verovert het laatste zuidelijke bolwerk Antwerpen. Hij forceert hiermee een definitieve scheiding van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Na de val verlaten 60.000 van de 100.000 inwoners de stad.

15-10: Na het Beleg van IJsseloord moet Francisco Verdugo capituleren aan de Staatse belegeraars.

1-11: Maurits wordt stadhouder van Holland en Zeeland.

Dec: Als reactie op de Spaanse opmars stuurt Elizabeth I van Engeland de graaf van Leicester in het geheim met 5000 man de Noordzee over.

Nijmegen valt in Spaanse handen.

1586

17-6: Parma verovert de vesting Grave.

17-7: Maurits verovert Axel.

22-9: Slag bij Warnsveld.

18-11: Stanley gouverneur van Deventer.

1587

5-8: Beleg van Sluis (1587). Landvoogd Alexander Farnese, de hertog van Parma, verovert Sluis

Eindhoven wordt eerst door staatsen, daarna weer door Spanjaarden ingenomen.

De Engelsen leveren Deventer verraderlijk uit aan de Spanjaarden.

1588

28-5: De Spaanse Armada vertrekt met 130 schepen uit de haven van Lissabon.

29-7: De eerste confrontatie van de Armada met de Engelse vloot.

4-8: De Engelsen verhinderen een landing op Wight.

7-8: De Armada wordt verslagen in de Slag bij Grevelingen en besluit zwaar beschadigd rond Schotland terug te varen. Tijdens deze tocht wordt zij echter overvallen door stormen. Slechts 67 gehavende schepen bereiken met zekerheid Santander en de andere havens van Spanje; wellicht 41 galjoenen en kraken, 24 andere schepen en 9000 opvarenden zijn verloren gegaan. De Spaanse Armada verslagen door een Engelse vloot onder leiding van admiraal Charles Howard en viceadmiraal Francis Drake, terwijl Nederlandse watergeuzen de hertog van Parma verhinderden zich vanuit Vlaanderen bij de Armada aan te sluiten.

1589

Het mislukte Spaanse Beleg van Heusden (1589) van de zomer tot oktober.

12-8: Maarten Schenk van Nydeggen doet een mislukte verrassingsaanval op Nijmegen.

5-10: Slag om Zoutkamp.

1590

4-3: Verovering van Breda door Maurits van Nassau (zie turfschip van Breda).

15-10: Spaanse soldaten pogen de stad Lochem en te nemen bij de Aanval op Lochem (1590).

1591

19-5: Met het Beleg van Zutphen begint Maurits' veldtocht van 1591.

17-7: Het beleg van Knodsenburg wordt succesvol ontzet door Maurits

14-10: Het Beleg van Nijmegen (1591) door Prins Maurits begint.

21-10: De verovering door prins Maurits van de stad Nijmegen, die hij de vrije magistraatskeuze ontneemt.

De veldtocht van prins Maurits wordt voortgezet met de verovering van Deventer, Delfzijl en Hulst. De prins wordt benoemd tot stadhouder van Gelre.

1592

Coevorden en Steenwijk worden heroverd op de Spanjaarden.

1593

24-6: Herovering van Geertruidenberg en Westerwolde op de Spanjaarden.

1594

12-2: Delfzijl slaat succesvol een aanval af vanuit de Spaans overheerste stad Groningen tijdens de Aanval op Delfzijl (1594).

7-5: Maurits ontzet voor de tweede keer het belegerde Coevorden, waarvan weinig over is.

22-5: De prinsen Maurits en Willem Lodewijk slaan het beleg voor de stad Groningen.

22-7: Groningen wordt veroverd en sluit zich aan bij de Republiek, bekend als de Reductie van Groningen. Met de Spaanse troepen moeten priesters en monniken de stad verlaten. Alle katholieke kerken worden gesloten. De stad Groningen wordt samengevoegd met de Ommelanden.

1595

De Unie zendt troepen naar Emden om de stad te steunen in de strijd tegen graaf Edzard II.

15-7: Bij het 'Verdrag van Delfzijl' verkrijgt het opstandige Emden een semi-autonome status.

1596

20-6: De gecombineerde Nederlandse-Engelse vloot doet een verrassingsaanval op de Spaanse marinehaven Cádiz om een Spaanse invasie in Engeland te verhinderen.

Oktober - Johan van Oldenbarnevelt sluit de Triple Alliantie met Engeland en Frankrijk tegen Spanje. Het is de eerste officiële internationale erkenning van de onafhankelijkheid van de Verenigde Provinciën.

1597

24-1: Staatse troepen onder prins Maurits verslaan de Spanjaarden onder Filips van Hohenlohe-Neuenstein.

24-2: Slag bij Turnhout: prins Maurits verslaat de Spaanse ruiterij.

13-8: De Staten-Generaal vaardigen een instructie uit op de Admiraliteit van de vloot, die op vijf plaatsen wordt gevestigd.

Prins Maurits onderneemt van augustus tot en met november een veldtocht in het oosten van de republiek en verovert meerdere vestingen, onder welke Grol en Oldenzaal.

1-10: Begin van het Beleg van Bredevoort door Staatse troepen onder aanvoering van prins Maurits.

18-10: Prins Maurits neemt de stad Enschede zonder slag of stoot in waarna de vesting ontmanteld wordt.

21-10: In Ootmarsum worden 3 kogels afgeschoten door Van Duivenvoorde, waarna de stad zich overgeeft en de vesting ontmanteld wordt.

13-11: Met de verovering van Lingen door prins Maurits eindigt de Twentse oorlog.

1599

15-5: Begin van het Beleg van Zaltbommel door Spaanse troepen van de stad Zaltbommel tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De Spanjaarden moesten echter na verloop van tijd het beleg opgeven, waardoor de stad Staats bleef

1600

5-2: Op de Vughterheide vindt de "Slag van Lekkerbeetje" plaats.

24-3: Maurits van Oranje belegert het Fort Crèvecoeur en gaat over naar de Staten bij verdrag.

26-3: Maurits belegert het Fort Sint-Andries.

8-5: Na een beleg van zes weken gaat het Fort Sint-Andries bij verdrag over naar de Staten. Prins Maurits betaalt hiervoor 125.000 gulden, en neemt de bezetting in dienst.

2-7: Slag bij Nieuwpoort (Veldslag in de Tachtigjarige Oorlog).

1601

4-7: - Begin van het beleg van Oostende.

1602

In Oost-Friesland probeert graaf Enno met steun van de keizer en de Spaanse koning de Nederlanders te verdrijven, maar hij wordt teruggedreven.

Ambrogio Spinola komt met een leger van 9000 man aan in de Zuidelijke Nederlanden, om het gezag van Albrecht van Oostenrijk te herstellen.

18-7 - 20-9: vond plaats het Beleg van Grave een belegering van de Spaans overheerste stad Grave tijdens de Tachtigjarige Oorlog door het Staatse leger onder leiding van Maurits van Oranje. Na een belegering van bijna twee maanden gaf de stad zich over op 20 september.