2. BERREKETAK ETA ERROAK

Gai honetan berreketa eta erroez gain, beste kontzeptu batzuk ere landuko doguz, zenabki arrazional eta irrazionalak, hurbilketak eta erroreak eta idazkera zientifikoa besteak beste. Baina berreketin hasi ahal gara, kontutan edukita oinarrizko kontzeptuak DBH-1en eta DBH-2n jadanik landu doguzala.

Goiko irudian berreketaren definizioa ikus dezakegu, non berrekizunak bere buruarekin behin eta berriz biderkatzen dan zenbakia adierazten dau eta berretzaileak zenbat aldiz errepikatzen daben adierazten dau.

Berretzailearen seinuaren arabera hiru kasu bereizten doguz:

  • n>0 bada berreketak jadanik ezagutzen doguzan bost propietateak betetzen dauz,

eta bukatzeko azkena, bostgarrena: (an)m=an.m.

  • n=0 bada a0=1 da, hau da, edozein zenbaki ber 0 unitatea da.
  • n<0 bada (a/b)-n=(b/a)n da, eta zenbaki bakarra daukagunean a-n=1/an.

Berreketak zer suposatzen daben eta bereziki berretzaile negatiboak dutenak zer efektu deken ulertzeko hurrengo bideoa oso interesgarria suerta ahal jatzue:

Berreketen propietateak eta bakoitzaren ezaugarri edo aplikatzeko baldintzak hurrengo taulan laburbildu dizkizut:

BERREKETEN PROPIETATEAK.pdf

Eta berreketen ariketak egiteko, gelan aholku batzuk eman doguz, akatsak ekiditzeko helburuarekin. Aholku horiek ondorengo dokumentua bilduta dituzue:


Berreketaren aurkako eragiketa erroa da, azken hoen definizioan argi ikusi ahal dogun eran:

\sqrt[n]{x}=y \leftrightarrow y^n=x

Eta bere propietateak hauek dira:

\sqrt[n]{0} = 0; \qquad \sqrt[n]{1} = 1;
\sqrt[n]{ab} = \sqrt[n]{a} \sqrt[n]{b}, \qquad a, \ b \ge 0;
\sqrt [n] {a^n}=a, a \geqslant 0
\forall a\geqslant 0,b>0 \qquad \sqrt [n] {\frac {a} {b}}=\frac {\sqrt [n] {a}} {\sqrt [n] {b}}
\sqrt[n]{a^m} = \left(\sqrt[n]{a}\right)^m = \left(a^{1/n}\right)^m = a^{m/n}.
\sqrt [nk] {a^{mk}}=\sqrt [n] {a^m}, \qquad a>0,n \in \mathbb N
\forall a\geqslant 0,\qquad n,k \in \mathbb N \qquad \sqrt [n] {\sqrt [k] {a}}=\sqrt [nk] {a}

Aurreko guztia WIKIPEDIAREN ARTIKULOTIK aterata dago.

Baina badagoz beste iturri polit batzuk ere landu doguzan gaiak beste era batera erakusten digutenak, adibidez MAITE GONZALEZ BLANCOk BURDINIBARRA BHIrako sortutakoa:

Eta berreketak eta idazkera zientifikoa lantzen daben aurkezpena ere badago, hona hemen:

Edo erroreak eta hurbilketak zenbaki arrazional eta irrazionalekin nola erlazionatzen diren ulertzeko HEMEN