08. TAULAK ETA GRAFIKOAK

AZTERKETAK ARIKETAK

Maila honetan funtzioak grafiko moduan adierazi ohi dira eta bertan hauen oinarrizko ezaugarri nagusiak adierazten dira. Hona hemen aurrekoaren adierazle garbia:

Hasieran arranoa 100 metrotara dago eta altuera galtzen hasten da bigarren segunduan 50m hartu arte no segundu batez mantentzen duen altuera. Gero oso arin jeisten hasten da laugarren segunduan lurrera helduz eta oso arin berriz 120 metrotara igoz zazpigarren segunduan. Ondoren 20 metro bajatzen dauz eta jatorrizko 100 metrotan 2 segundu egiten dauz geldi. Hamargarren segundotik aurrera hasieran egindakoa errepikatzen dau, hau da, bi segundutan 50 metro bajatu bertan beste bi segundu egin eta jeisten hasi, baina oraingoan lurrera heldu barik 20 metrotara buelta ematen du hamabostagarren segunduan eta igotzen hasten da berriro 100 metrotara bueltatuz hamazazpigarrenean. Azken segundua ere 100 metrotan ematen dau.

Interpretazio honetaz aparte funtzioa baten grafikak berezko dekozan hainbat ezaugarri ere definitu ditzakegu:

1. ABSIZA ARDATZA (x) ardatz horizontalari deitzen diogu.
2. ORDENATU ARDATZA (y) ardatz bertikalari deitzen diogu.
3. x ALDAGAI ASKEA da, bere balioek beste aldagaiaren balioak baldintzatzen dituelako eta ez alderantziz, horregatik y MENPEKO ALDAGAIA dala diogu. Aurreko adibidean arranoa non dagoen jakiteko denbora finkatu beharko genuke eta horren arabera altuera lortu.
4. DEFINIZIO EREMUA x ALDAGAI ASKEAK har ditzakeen balio eremuari deitzen zaio, kasu honetan (0,18) segundu arteko tartea.
5. IRUDIA y MENPEKO ALDAGAIAK hartzen dituen balio eremuari deitzen zaio, aurreko kasuan (0,120) metro arteko tartea.
6. FUNTZIOA GORAKORRA dela esango dogu aldagaia askeak (x) aurrera egin ahalaz bat, menpeko aldagaiak(y) bere balioa handitzen duenean. aurreko kasuan x-en hurrengo tarteetan gertatzen da: (4,7) eta (15,17).
7. FUNTZIOA BEHERAKORRA dela esango dogu aldagaia askeak (x) aurrera egin ahalaz bat, menpeko aldagaiak(y) bere balioa txikitzen duenean. aurreko kasuan x-en hurrengo tarteetan gertatzen da: (0,2), (3,4), (7,8), (10,12) eta (14,15).
8. FUNTZIOA KONSTATEA da ez gorakorra ez beherakorra ez denean, x-ek aurrera egterakoan y-ren balioa ez danean aldatzen, aurreko kasuan tarte hauetan gertatzen da: (3,4), (6,8), (12,14) eta (17,18).
9. Funtzio batek puntu baten MAXIMO ERLATIBOA bat agertzen duela esaten da, baldin eta puntu horretan funtzioa gorakorra izatetik beherakorra izatera aldatzen bada.
10. MAXIMO ABSOLUTUA maximo erlatibo guztien arteko handienari deitzen zaio.
11. Funtzio batek puntu baten MINIMO ERLATIBOA bat agertzen duela esaten da, baldin eta puntu horretan funtzioa beherakorra izatetik gorakorra izatera aldatzen bada.
12. MINIMO ABSOLUTUA minimo erlatibo guztien arteko txikienari deitzen zaio.