State Grons
Sinds 1949 behoort State Grons bij Hichtum. Hiervoor behoorde de boerderij bij Burgwerd. Het is een boerderij met een rijke historie. Er hebben hier voorname boerengeslachten gewoond.
Uit het stemkohier uit 1640 blijkt dat de zathe stemnr 10 heeft en eigendom is van Claeske Jans uit Midlum, Sjoucke Lolkes Grons is meijer. In 1698 is Claes Jacobs Grons eigenaar en gebruiker, dit is hij trouwens al voor 1685. Zoon Adrianus trouwt 14 april 1713 met Ytje Reynertz Buwalda. Adrianus is bijzitter en mederechter in wonseradeel, hij overlijd in 1727. Weduwe Yttje Buwalda blijft tot haar overlijden in 1755 op de zathe wonen. Ze heeft ca. 9 koeien, 5 paarden en 40 pondemaat bezaaide landen.
In 1722 heeft Jacobus Stellingwerf deze pentekening gemaakt.
Van de bewoners vindt men in de kerk van Burgwerd een grote zerk, overvol met randschriften van verschillende grootte, onder andere met de namen Jacob, Hiette, Rein, Willem, Claes en Reinier Grons. Deze zes broers zijn allen gestorven tussen 1723 en 1735. In het middenvak wordt vader Adrianus Grons herdacht, "in leeven Bysitter en Mederechter over Wonseradeel, oudt in 't 54ste jaer" (overl. 14 juni 1726) en de moeder van de zes, "de Eerbare en Deugtrycke Ydtje Buwalda, in leeven egtgenoot van Adrianus Grons, oudt 76 jaaren" (overl. 31 aug 1755).
De moeder van Adrianus, Antje, was een nicht van Gysbert Japicx en is opgevoed in het huis van de dichter. Twee van de zes zo jong gestorven Gronsen waren student te Franeker, namelijk Reinier, die in 1724 overleed, en Claes, die in 1734 op 20-jarige leeftijd overleed. Deze Claes wordt nog eens in de kerk genoemd. Moeder Ydtje Buwalda gaf na de dood van haar laatste zoon namelijk een orgel aan de kerk van Burgwerd op verlangen van Claes.
Na het overlijden van Ydtje Buwalda werd Reiner Klazes Buwalda boer op de State. Uit de speciekohieren blijkt dat Reiner Buwalda ca. 15 koeien melkt, 10 paarde heeft en zo'n 40 tot 50 pondemaat bezaaide landen. Reiner Buwalda woont tot 1784 op de boerderij.
In november 1783 wordt de "heerlijke Stemdragende zathe en landen gelegen onder Burgwerd, Grons genaamd" te koop aangeboden in de Leeuwarder courant. De zathe die 123 pondemaat groot is, is in eigendom en gebruik van Reyner Buwalda zelf en bevat 35 pondemaat "Schone Bouw" en verder greidlanden die zijn voorzien van tichel en panklei. De zathe ligt tussen de Leeuwarder Trekvaart en de Higtummerdyk met een "schoone Huizinge, schuure en Hovinge" liggende tussen singels en grachten. Het huis bestaat uit een ruime zaal, een middelkamer, twee voorhuizen, een ruime zomerwoning, een brave zuidkamer, schrijfkamertje, kelder en gang langs alle kamers, een boerenkeuken en molkenkelder. Alles is verder betimmert en van alle gemakken voorzien en dus zeer geschikt tot buitenplaats.
Op 3 dec 1783 wordt op een boelgoed verkocht; 25 allerbeste koeien, Rieren en kalven, 4 paarden, 1 wintervarken, 3 grote best gewonnen hooglans hooi, 2 hooiwagens, 2 Eerdkarren, ploeg en eyden, zwarw rollen, 2 kaasketels, eerden emmers, molken tjenne en al wat verder tot een deftige bouw en koemelkerij behoeft, en het geen tevoorschijn zal komen.
In 1784 komt Ype Dircks Hollander op deze boerderij. Hij heeft circa 16 koeien en 8 paarden, 45 pondemaat land wordt gebruikt als bouw. Ype overlijd in 1822. In 1828 is er een boelgoed bij de weduwe op Grons.
Hun dochter Oeke Ypes Hollander is in 1816 getrouwd met Sjoerd Sibles van der Werf. Dit paar ging op de ouderlijke boerderij van de bruid te Grons wonen. Deze Sjoerd Sibles was niet zomaar een boer. Hij was onder andere dirigent van de St. Martinusparochie te Bolsward, en won in 1823 met een arrensleewedstrijd op de Dille bij Oosterwierum, een zilveren tabakspot, die zich bevindt in het Fries Museum. Hij was wat men noemt een "hynsteman", mogelijk fokker maar in ieder geval een liefhebber. In 1845 ging hij met paard en chaise op reis naar Antwerpen om het paard af te leveren aan de lakenfabrikant William Wood, aan wie hij het had verkocht.
Sible Sjoerds van der Werf nam in 1848, na het overlijden van zijn vader, de boerderij over. In 1873 kwam Sjoerd Sibles op de boerderij, nadat zijn vader in 1870 is overleden. In 1878 werd de boerderij verkocht. In het bewaard gebleven verkoopboekje staat te lezen:
De Notarissen W.A. Peereboom te Bolsward en N.L.J. Bruinsma aldaar, zullen op regterlijk bevel, onder uitloving van strijk- en verhooggelden, publiek presenteren te verkopen:De gunstig bekende en buitengewoon vruchtbare ZATHE en LANDEN op Grons met BOERENHUIZING en SCHUUR, groote HOVING met onderscheidene VRUCHTBOOMEN, CINGELS, VIJVER en GRACHTEN; ARBEIDERSWONING, VARKENS- en VUURHOK, SCHIPHUIS, WATERMOLEN en verdere annexen, zeer aangenaam en gerijfelijk staande en gelegen tusschen den grindweg en den Leeuwarder trekweg, onder behoor van de dorpen Burgwerd en Hichtum; thans in gebruik bij Sjoerd Sibles van der Werf.De 19 percelen hebben een totale grootte van 86 pondemaat en zijn hoog gelegen en geschikt voor afgraving. Sommige percelen bevatten uitmuntende tigchelklei, terwijl de terp is voorzien van een rijkelijke hoeveelheid "puikbeste" aarde, die zeer gemak-kelijk kan worden vervoerd, omdat het perceel gelegen is aan een eigen opvaart, die uitkomt in de Leeuwardervaart. Verder staat er nog het een en ander te lezen over de rechten en plichten en de verschillende percelen worden er beschreven. De state werd gekocht door mejuffrouw N. Dorhout. Van 1878 tot 1906 werd de boerderij gepacht door Hessel Jetzes Schuurmans en van 1906 tot 1921 door Rinze van der Meulen. Romke Kroondijk en Lammigje de Jong kwamen in 1921 op de boerderij.Zoon Auke volgde zijn vader in 1946 op, en die werd in 1967 weer opgevolgd door zoon Romke die gehuwd was met Femmegje Algra. In 1976 kocht Romke Kroondijk de boerderij van de familie Dorhout-Mees. De boerderij was op dat moment 130 pondemaat groot.
1930.De boerderij " Grons"
Auke Kroondijk en zijn vader Romke Kroondijk, op de achtergrond Hichtum
In 1980 werd het oude woonhuis afgebroken en gedeeltelijk vervoerd naar het openluchtmuseum in Arnhem. Vervolgens is er een nieuw woonhuis gebouwd. Sinds 2001 wonen Rindert Kroondijk en Boukje Vellinga op de boerderij.