School Hichtum

Ook Hichtum had net als Burgwerd en Hartwerd een eigen school. In de vroegere eeuwen was deze kerkelijk, in de 19e eeuw werd deze openbaar. Het schoolgebouw stond op de plek waar tegenwoordig het dorpshuis is gevestigd. Samen met de aangrenzende huisjes was dit de school en het schoolmeesters huis. Het schooltje in Hichtum had één lokaal met één schoolmeester die les gaf aan alle kinderen van alle leeftijden. Naast het lesgeven had de schoolmeester vaak ook nog een aantal nevenfuncties zoals het luiden en onderhouden van de kerkklok.Doordat er in 1880 een christelijke school in Burgwerd werd opgericht bleven er weinig kinderen op de openbare school in Hichtum. Na verschillende pogingen om de school te behouden viel op 22 sept 1884 het doek en werd het schooltje nabij de kerk gesloten.

Uit de rekeningboeken van de kerkvoogdij, die vanaf 1608 bewaard zijn gebleven, blijkt dat er in 1609 al een schooltje was. Jan Syrsezn was hier toen schoolmeester en ontving 91 car.gl voor zijn traktement per jaar. Hij is hier tot ca. 1625 schoolmeester geweest, in 1624 tekent hij de kerkvoogdij rekeningboeken nog met Mr Jan Syretz. In 1626 woont hij in Bolsward. In 1632 was Coert Hendricx hier schoolmeester, wanneer hij hier gekomen is niet geheel duidelijk. In januari 1634 kreeg mr Coert een berisping wegens: "d' slofficheit ende nalatigheit in het schoolhouden ende onderwijsen der jeucht in lesen en schrijven". Mr Coert Hendricx kreeg tot 1 mei de kans zijn leven te beteren anders dreigde ontslag. In 1637 laat Mr.Coert Hendricx hier nog een dochter dopen, waaruit blijkt dat hij in 1634 niet afgezet was. Mr Coert stond hier tot ca 1640.In februari 1641 werd Mr Harmen Sijmens schooldienaar te Hichtum. Hij trouwde 29 jan 1643 met Jaepke Jacobsdr van Witmarsum. Hun zoons Jacob, Sijmen en Geert werden hier respectievelijk in 1644, 1645 en 1652 gedoopt, later nog een dochter.

Allerheiligen 1667 nam zoon Jacob Harmens de taak van schoolmeester van zijn vader over. Hij was naast schoolmeester ook dorpsrechter en ontvanger. Het traktement bedroeg nu 172 car.gl. In 1681 is mr. Jacob hier overleden. In dat jaar komt mr. Pijter Joeckes hier van Schalsum met zijn vrouw Racheltje Geerts, die weldra stierf, hij hertrouwde met een Akke. Het traktement was verlaagd tot 142 car.gl. en 16 stuivers. Mr Pijter was ook ontvanger der speciën. In mei 1694 ontving hij nog zijn traktement, in mei 1695 Akke mr. Pijters weduwe. Ook geeft de rekening van 1695 kosten wegens het stemmen van een schoolmeester. De stemgerechtigde landeigenaren werden namelijk bij een dergelijke gelegenheid in de herberg onthaald. Op 1 mei 1695 kwam de nieuwe meester: mr Claes Martens Reitsma. Het honorarium werd vastgesteld op 140 car.gl., waarvan hij ieder vierendeelsjaar 35 gulden beurde. Ook had de meester vrij wonen in het schoolhuis. Eenmaal per twee jaar kreeg de meester een vergoeding van 2 gulden en 16 stuivers voor "olie tot de clock", waarvan meester dus het onderhoud had en zeker ook het luiden. Bij de rekening van 1706 werd het traktement van mr Claes met 30 gulden verhoogd tot 170 gulden. Hij moest dan "somers savons te 6 uur luijden van St.Geert tot St.Michiel" (17 maart tot 29 september) en "swinters van St.Michiel tot St.Geert te 8 uyren en voorts na older gewoonte". Hij was ook organist, terwijl de schoolmeester van Burgwerd in de preek voorlas en voorzong. Hij ontving hier 15 gulden per jaar voor. Een ander had nu het dorpsontvang van de speciën. De schoolmeester heeft langer dan een halve eeuw aan de school gediend, namelijk tot zijn overlijden in 1746.

In 1747 trad mr Reinse Rinsma als schooldienaar in dienst en sinds maart 1748 ook als orgellist en verzorger van uurwerk en klok. Ook was hij weer dorpsrechter. Het loon bleef 170 gulden per jaar en een vergoeding van 2 gulden en 16 stuivers voor olie en bezems. In mei 1763 vertrok mr Rinsma als schoolmeester en organist naar Bergum.

In juni kwam mr Willem Gerrets Boender van Lollum waar hij schoolmeester, organist, koster en dorpsrechter was. Hij is in 1788 te Hichtum overleden. De Burgwerder meester, Leendert Rosier Ste-phanuszn, nam vanaf dat moment het orgel waar en werd in 1790 tot schoolmeester en koster (en organist) in Hichtum benoemd. Soms ontving de meester ook arbeidsloon voor verfwerk wat hij verrichtte aan de school, kerk of pastorie. In het laatst van 1809 is hij overleden. Nu werd Schelte Jacobs Smidts, geboren in 1778, benoemd. In 1817 ging er een 20-tal kinderen op deze school. Meesters gedrag wordt "goed" en zijn vlijt "matig" genoemd door de schoolopziener. In 1841 ging hij met pensioen. De laatste onderwijzer die hier werkzaam is geweest was Sijtze Tjallings Jarigsma. Hij trad 3 januari 1842 in functie. Hij was geboren in 1814, in 1831 en 1832 kwe-keling te Franeker en haalde in juli 1838 als ondermeester in Bolsward de 2e rang. Vandaar kwam hij in Hichtum. In 1846 gingen hier nog 36 à 39 leerlingen op school. Het traktement wordt dan opgegeven als f 208,- van de kerk, plus de schoolpenningen en vrije woning. Ook hij was weer koster en organist.

In 1847 werd de school herbouwd en vergroot blijkt uit hier naast staande bericht uit de Leeuwarder Courant van 11 juni 1847.

In 1882 waren er nog enige problemen tussen de onderwijzer en de kerkvoogden. Volgens de wet van 1857, nam de gemeente ¾ van de som van het honorarium van de onderwijzer voor haar rekening en moest de kerkvoogdij jaarlijks f 52,- betalen. Dit werd in een contract vast gelegd. De onderwijzer, koster, voorzanger, organist had 40 jaren lang zijn plichten met trouw en ijver vervuld. In februari 1882,  dik 2 jaar na de aanstelling van een nieuwe dominee en oprichting van de "school met de bijbel" in Burgwerd, werd hem in plaats van f 52,- nu f 40,- geboden, wat de koster, organist weigerde aan te nemen. Als gevolg hiervan werd hem de toegang tot het orgel ontzegd en werd hem bevolen om per 1 mei aanstaande de woning te verlaten. Ook werd de school door de kerkvoogd dicht gespijkerd. De laatste werd door het gemeentebestuur gesommeerd de school weer te openen. Het boterde dus niet altijd tussen de kerk en de openbare school. Mr Sijtze bleef hier nog wel 2 jaar wonen.

Mr Sijtze Jarigsma ging op 2 mei 1884 met pensioen. Na dik 42 dienstjaren had hij ontslag aangevraagd, dat hem door Wonseradeels Gemeentebestuur eervol werd verleend. Er werd op bovengenoemde datum feestelijk afscheid genomen door de kinderen en hun ouders waarvan een aantal ook bij de meester op school hadden gezeten.

De problemen tussen de school en de kerkvoogdij waren blijkbaar nog steeds niet opgelost, zo had de kerkvoogdij in 1884 de huur van de school en schoolhuis opgezegd. In verband hiermee werd er gewacht met het aanstellen van een nieuw schoolhoofd, dit in afwachting of de school in Hichtum zou blijven bestaan. Om de school open te houden zou er een nieuw schoolgebouw moeten worden gebouwd, wat gezien het aantal leerlingen geen optie was voor de gemeente. 22 september viel het besluit dat de school definitief dicht ging.

Na de sluiting werd het pand geschikt gemaakt voor bewoning en werd verhuurd. De schoolbanken werden verkocht en brachten nog 100 gulden op.

Het voorste deel van het huis, niet meer dan een klein kamertje, diende nog lange tijd als vergaderruimte voor de kerkdienaren, dit deel mocht buiten vergadertijd gebruikt worden door de bewoners van het huis. Eén van de bewoners was Joh. Kamstra die elke zaterdag langs de huizen ging om brood te verkopen. Als laatste werd het huis bewoond door de Gerben en Maatje Sieperda.

Nadat Gerben in 1956 is overleden is Maatje naar Bolsward verhuist. Het huis werd nu omgebouwd tot vergaderlokaal waar de in 1947 opgerichte vrouwenvereniging wekelijks haar bijeenkomsten hield. De actieve vereniging wist ondermeer door het houden van bazars het onderhoud en verbetering van het pand te bekostigen. Het lokaal was ingericht met lange tafels die vroeger dienst deden bij het avondmaal. Na een bestaan van 32 jaar is de vrouwenvereniging in 1979 ontbonden. In 1980 is een poging ondernomen door het toenmalig dorpsbelang het lokaal uit te breiden en een algemene bestemming te geven, door verschillende oorzaken slaagde men hier niet in. Na een aantal jaren achteruitgang van het gebouwtje werd er in 1993 ingegrepen en werd het lokaal opnieuw opgetrokken. Door de komst van nieuwe verenigingen, de biljartclub en de frutsel froulje wordt het lokaal nu weer veel gebruikt.

Het oude schooltje in de 40er jaren dat in gebruik was als woning van de fam. G Sieperda

Voorkant voormalige school.

Zijkant voormalige school.

Uit het rekeningboek van de Hervormde kerk  van Hichtum uit 1765

Het interieur van het oude lokaal.