"Якая асалода — жыць,

Знаць вартасць кожнае гадзіны,

Тым, што адкрыта, даражыць

I адкрываць за дзівам дзіва” 

Васіль Вітка

1911        16 мая

У сям'і Васіля Максімавіча і Марыі Міхайлаўны Крысько ў вёсцы Еўлічы Слуцкага павета (цяпер Слуцкага раёна) нарадзіўся сын Цімох. Ен быў старэйшым дзіцем у сям’і, акрамя яго было яшчэ двое братоў і дзве сястры. Усяго праз некалькі месяцаў пасля нараджэння сына Васіль Крысько разам з сям’ёй у пошуках заробку паехаў у Сібір.

1912

«У 1912 г., калі мне споўніўся год ад роду, мы былі ўжо ў Омску. Тулячыся ў падсуседзях па чужых кутках, бацька карміў сям’ю тым, што, гнучы спіну на гарадскім рынку, падбіваў і латаў просты і грубы абутак людзей…»

1917

У час Першай сусветнай вайны бацька быў на фронце, а яго жонка з дзецьмі вярнулася ў родныя Еўлічы, куды неўзабаве пасля дэмабілізацыі прыехаў і муж.

Ад бацькі, аднаго з самых пісьменных мужчын у вёсцы (ён памёр у 1943 годзе ў слуцкай турме, не вытрымаўшы зверскіх катаванняў фашыстаў), хлопчык атрымаў у спадчыну любоў да кніг, да літаратуры.

“Маю асаблівую пашану да бацькі выклікала тое, што ў нашай хаце, колькі я памятую, ніколі не зводзіліся кнігі”

З павагай і ўдзячнасцю расказваў В. Вітка пра маці, Марыю Міхайлаўну, якая мела мяккі, добры характар. Праз матчыны ўчынкі, праз матчына слова, яе песні будучы пісьменнік адкрываў прыгажосць чалавечай душы.

“Я ўбачыў, што ў песнях маёй маці і ў іх песнях [Я. Купалы, Я. Коласа] – адна душа, вялікая, як свет, душа нашага народа”.

Пачатковую школу будучы пісьменнік скончыў у Еўлічах.

Скончыўшы ў Еўлічах тры класы, Цімох як выдатнік здаў экстэрнам экзамены ў суседняй сямігодцы за чацвёрты, але далей вучыцца не давялося: за харчы і невялікую прыплату сам ужо стаў вучыць дзяцей мясцовага хутараніна.

1928

Скончыў Слуцкую прафтэхшколу, атрымаў спецыяльнасць слесара  і пачаў працаваць на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце.

Паэтычны дэбют адбыўся ў літаратурным дадатку “Вясна” бабруйскай акруговай газеты “Камуніст”, дзе быў надрукаваны яго верш “Пры гасцінцы хіліліся вербы”.

1930-е гады

Супрацоўнічаў у рэдакцыях газет “Камуніст” (1930-1933), калі рэдактарам яе быў М. Лынькоў, жлобінскай  чыгуначнай газеты “Ударнік” (1933-1935), “Чырвонай змене” (1935-1937), “Літаратура і мастацтва” (1937-1938), часопіса “Полымя рэвалюцыі” (1938-1939).

Быў удзельнікам камсамольскага тэатра “Сіняя блуза”. Захоплены драматычным мастацтвам, спрабаваў паступіць у Мінскі тэатр рабочай моладзі.

1937

У сям’і Віткі нарадзіўся сын Вісарыён, названы бацькам у гонар рускага пісьменніка Вісарыёна Бялінскага.

1939

Быў камсоргам асобнага аўтабатальёна 2-й стралковай дывізіі. Вітка быў сярод тых, хто  ўдзельнічаў у вызваленні Заходняй Беларусі. 

1940

Да пачатку Вялікай Айчыннай вайны ён з’яўляўся сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў БССР і адначасова карэспандэнтам “Литературной газеты” па заходніх абласцях БССР.

Разам з Р. Лыньковым пераклаў на беларускую мову паэму У. Маякоўскага “Добра!”

1941-1943

У гады Вялікай Айчыннай вайны баец народнага апалчэння ў Гомелі,  працаваў у рэдакцыі газеты “Савецкая Беларусь”, у сатырычных выданнях “Партызанская дубінка” і “Раздавім фашысцкую гадзіну”, у газеце “Комсомольская правда”. 

Псеўданім “Васіль Вітка” ён узяў якраз у час вайны. Літаратурны крытык У. Юрэвіч тлумачыць яго наступным чынам: “Так называюць у некаторых мясцінах вешку, пярэвітку – шост, перавіты жмутом саломы, якім значылі межы падзелу на полі, лузе, у маладым лесе”. Таго, хто ставіў вешкі, называлі віткам. Адсюль пашыранае на Случчыне прозвішча Вітка.

1943

Член Саюза пісьменнікаў СССР.

1944 

З часу ўтварэння часопіса “Беларусь”  працаваў яго адказным сакратаром. 

У Маскве выдадзены першы зборнік вершаў “Гартаванне”, пра які Кузьма Чорны пісаў: 

«У кніжцы лірыкі Цімоха Крысько Радзіма паўстае перад намі поўнай гармоніяй глыбокіх вобразаў… Гэта прырода душы самога паэта, таму тут стыхія поўнай і сапраўднай паэтычнай шчырасці і жывой праўды».

1946

У другую кнігу паэта “Поўдзень” ўвайшлі вершы пра салдацкую мужнасць і невялікая лірычная паэма “Поўдзень”, напісаная ў час вайны.

1947

Напісана п’еса пра калгаснае пасляваеннае жыццё “Прамень будучыні”.

1948

Намеснік рэдактара газеты “Літаратура і мастацтва”.

Убачыла свет і адразу паланіла сэрцы дзяцей першая кніжка для дзяцей – казка “Вавёрчына гора”. Казка хутка ўвайшла ў класіку беларускай дзіцячай літаратуры.

“Мая першая казка склалася ў 1947 годзе. А было так. Ехалі мы з малым сынам да бабулі ў вёску. Дарога далёкая ад Слуцка да Еўліч, кіламетраў пятнаццаць. Транспарту не было. І от мы, каб дарога стала лягчэйшай, пачалі адзін аднаму апавядаць казкі. Я прыгадаў усе, якія ведаў, а потым стаў складаць сваю пра вавёрачку, якая трапіла ў бяду. Складалі разам з сынам, потым з суседскімі дзецьмі. Тады я вырашыў напісаць яе ў вершах, бо вельмі ж падабаўся сюжэт. Ды і першыя слухачы — дзеці — уважліва слухалі, перажывалі за вавёрачку, у якой разбалеліся зубкі. Напісаў. А калі вярнуўся ў Мінск, адважыўся і пайшоў з казкай да Івана Міхайлавіча Маўра. Пачытаў ён і сказаў: «Добрая казка». Пасмялеўшы, я паказаў яе рэдактарам. Казку надрукавалі ў часопісе «Полымя»”. 

1950

Напісаў п’есу пра беларускага народнага песняра Янку Купалу “Шчасце паэта”, якая атрымала сцэнічнае ўвасабленне ў тэатры імя Я. Купалы (1952).

1951

Галоўны рэдактар газеты “Літаратура і мастацтва”.

1953

Выйшаў з друку зборнік “Вернасць”.

1956

Пераклаў на беларускую мову раман М. Салтыкова-Шчадрына “Паны Галаўлёвы”.

1957

В. Вітку вылучылі на пасаду галоўнага рэдактара беларускага дзіцячага часопіса для дзяцей дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту “Вясёлка”, які тады ствараўся. На гэтай пасадзе ён плённа працаваў 17 гадоў (да 1974).

Напісаў казку “Буслінае лета”, мова якой насычана народнымі і створанымі самім аўтарам  прыказкамі, крылатымі выразамі, афарызмамі.

1958

Выйшлі з друку кнігі “Ружа і штык” і “Буслінае лета”.

1960 

Надрукавана кніга “Казка пра цара Зубра”.

1962

Выйшла з друку кніга “Зайчык-вадалаз”.

1964

Пабачыла свет кніга “Дударык”.

1965

Выйшла кніга “Азбука Васі Вясёлкіна”. Гэта сюжэтная азбука-казка для дзяцей, якая ўключае даступныя і цікавыя звесткі і ярка, займальна знаёміць з літарамі беларускага алфавіта. На старонках кнігі В. Вітка расказаў гісторыю яе стварэння:

“Паставіўшы сабе за мэту – пачаць са старонак часопіса азнаямленне з літарамі дзяцей, якія не ўмеюць чытаць, я яшчэ не ўяўляў сабе формы, у якой будзе азбука, якіх, дарэчы, ужо нямала ў паэтаў і мастакоў: у вершах, у малюнках. Не было сюжэтнай азбукі, азбукі-казкі з героямі, з прыгодамі, аб’яднанымі адной задачай. Галоўны герой у мяне быў, знаёмы дзецям па ранейшых казках – Вася Вясёлкін. А малыя, якія рыхтуюцца ў школу, вядома ж, рады будуць прызнаць яго за настаўніка”.

1968

Напісаў паэму для дзяцей старэйшага школьнага ўзросту ”Беларуская калыханка”.

1970

Атрымаў ганаровае званне “Заслужаны дзеяч культуры Беларусі”.

1971

Пераклаў на беларускую мову кнігу В. Сухамлінскага “Блакітныя жураўлі”. Выйшла ў свет кніга “Чытанка-маляванка”.

“Мне больш за ўсё хацелася паказаць дзiцяцi багацце i музыку народнага слова. У калыханках, у гульнях-пацешках, лiчылках, загадках, у каламбуры скорагаворак я шукаў той наiўнай веры ў цудадзейнасць слова, якая ўласцiва маленству. Як нiхто, дзiця ўпэўнена, што, ведаючы таямнiцы слова, можна стаць усемагутным уладаром”.

1972

За кнігі для дзяцей “Беларуская калыханка”, “Казкі” і “Чытанка-маляванка” паэту была прысуджана Дзяржаўная прэмія БССР імя Янкі Купалы.

Выйшла з друку кніга “Праводзіны лета.”

1974

Пісьменнік стаў членам сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі кінастудыі “Беларусфільм” (да 1987г.)

1975

Напісана кніга “Хто памагае сонцу”.

1977

Выйшлі з друку кнігі “Вышыні святла”, “Дзеці і мы”.

Кніга “Дзеці і мы” атрымала высокую ацэнку у айчынным і замежным друку. 

“Сапраўдным настаўнікам можа быць толькі чалавек самага чулага сэрца, чалавек, адметны шчырасцю, праўдзівасцю сваіх перакананняу, сваёй нястомнай прагнасцю да новага, да адкрыццяў, да пазнання свету, чалавек, які самаахвярна аддае душэўныя багацці і веды людзям. Зашпілены на ўсе гузікі казённай мудрасці сухар, чынуша не можа быць настаўнікам”.

У кнiзе “Дзецi i мы” Васiль Вiтка расказаў пра пісьменнікаў, якiя пакiнулi ў яго жыццi значны след, аказалi вызначальны ўплыў на станаўленне яго як асобы, мастака слова: Мiхася Лынькова, Кузьму Чорнага, Янку Маўра, Iвана Мележа, Васiля Сухамлiнскага.

1978

За зборнік “Казкі” узнагароджаны Міжнародным ганаровым дыпломам імя Х.К. Андэрсэна з занясеннем прозвішча пісьменніка ў Ганаровы спіс дацкага казачніка.

1979

Выйшла ў свет кніга “Мы будуем метро”.

1981

Надрукаваны кнігі “Мінскія балады”, “Случчына”.

1982

Выдана кніга “Урокі”. У кнізе працягнулася размова пра выхаванне і творчае станаўленне асобы, пачатая кнігай “Дзеці і мы”.

Тут аўтар расказвае пра урокі, што яму самому давала жыццё, i пра тых людзей, каго ён лічыу сваімі настаўнікамі. В. Вітка цікава апавядае пра ўласную настаўніцкую дзейнасць і тыя прыёмы, якія ён выкарыстоўваў.

“Многа магчымасцей не выкарыстоўваецца нашай школай у самым галоўным - у заахвочванні, у стымуляванні творчай і эмацыянальнай актыунасці кожнага вучня ў класе" 

1983

Надрукаваны кнігі “Казкі і краскі”, зборнік сатыры і гумару “Для дома, для альбома і трохі для эпохі” і кніга “Госці”, у якой адбываецца знаёмства з птушкамі, што жывуць у Беларусі.

1984

Выдана кніга “Загадка пра зярнятка”.

1987

Выйшаў з друку зборнік вершаў “Свята дружбы”.

1988

Выдана кніга “Азбука душы”, прьісвечаная узаемасувязі літаратуры, мастацтва і педагогікі. У кнігу увайшлі нарысы, эсэ, замалёукі, маленькія апавяданні, у якіх і вырашаюцца праблемы выхавання.

“Свет фарбаў, гукаў, бязладдзе і гармонія, хараство музыкі, веліч сусвету – бадай, самыя галоўныя вобразныя знакі азбукі, з якой мы павінны пачынаць навучанне чалавека”.

Надрукаваны зборнік вершаў, перакладаў і паэм “Трэція пеўні”.

1995

Апошняй кнігай В. Віткі стаў зборнік “Дом, дзе жывуць словы” – своеасаблівы вершаваны слоўнік народнай мовы для дзяцей. Складзеная з малых вершаваных жанраў народнай творчасці, кніга змяшчае маральны кодэкс народа, вопыт выхавання чалавека, вопыт народнай педагогікі і дыдактыкі.

“Авалодаць мовай, дасканаласцю слова можна толькі, калі яно гучыць у дзіцяці на слыху, як музыка, вабць і дзівіць чарадзействам усёй сваёй сілы і хараства”.

1996    5 ліпеня

Памёр Цімох Васільевіч Крысько.

Праца пісьменніка адзначана ордэнам Кастрычніцкай рэвалюцыі, двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, двума ордэнамі “Знак Пашаны”, медалямі, Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР.

Віртуальны музей Васіля Віткі "Народжаны пад знакам паэзіі"