Naar het noorden - Koos Meinderts
Post date: Dec 16, 2016 12:30:10 PM
Het is de winter van 1944. Jaap woont met zijn oudere zus Nel en zijn jongere broer Kleine Kees in het westen van het land. Het is koud en iedereen heeft honger. Jaaps ouders besluiten hun kinderen naar het noorden te sturen waar nog volop eten is. Met een aardappelschuit gaan de kinderen op weg. Het is een zware reis in een stinkend schip vol ongedierte. Onvoorzien krijgen Jaap en zijn zus nog een kind om over te waken, een zware taak. Eenmaal in het noorden worden de kinderen in aparte gezinnen ondergebracht. Het leven in Friesland is heel anders dan in het westen en Jaap moet zich aanpassen. Ondertussen knaagt altijd die ene vraag op de achtergrond: hoe gaat het thuis? Het is al weer een tijd geleden dat Koos Meinderts een kinderboek schreef voor basisschoolleerlingen. Wel verscheen er dit jaar het prachtige Kak! zei de ezel en kreeg Meinderts de Boekenleeuw voor zijn jeugdboek De zee zien. In Naar het noorden is de elfjarige Jaap de verteller Hij is een gevoelige jongen die oog heeft voor anderen. Zo spreekt hij zijn jongere broertje erop aan dat hij niet om eten mag zeuren en geeft hij de baby die vlak na de geboorte overlijdt een naam: ´Wiesje zou een mooie naam zijn voor ons tweeminutenzusje. Wiesje klinkt als een zuchtje wind. Nauwelijks merkbaar.´ Maar Jaap is ook gewoon elf jaar, dus houdt hij na het moeilijke gesprek met zijn broertje een wedstrijdje wie het langst een scheet kan laten, vindt hij het jammer dat hij niet heeft gezien hoe de buurman in zijn onderbroek werd afgevoerd en hoopt hij zich niet te hoeven uitkleden in bijzijn van een onbekende vrouw.
Meinderts heeft niet veel woorden nodig om gevoel in het verhaal te leggen, in een klein zinnetje of in een beeld grijpt hij de lezer bij de strot. Het beeld bijvoorbeeld hoe Jaaps vader met een schoenendoos,´Zwarte herenschoenen, merk Bata, maat 45´, het tweeminutenzusje naar het kerkhof brengt. Ook de pijn van het afscheid als de kinderen vertrekken wordt nauwelijks omschreven, maar weergeven in een beeld:´buiten sneeuwde het´.
Het verhaal bestaat uit vier delen die de gebeurtenissen chronologisch beschrijven. In het eerste deel staat de honger centraal, in het tweede deel de reis, in het derde deel lezen we hoe Jaap zich aanpast aan het leven in Friesland, waar de oorlog soms ver weg lijkt en in het laatste deel (dat slechts enkele bladzijden beslaat) beschrijft Meinderts de thuiskomst.
Naar het noorden is een boek dat alles heeft. Het is een mooi ontroerend en prachtig geschreven oorlogsverhaal.
Naar het noorden
Koos Meinderts (tekst) en Annette Fienieg (illustraties)
Hoogland & Van Klaveren, 2016 € 14,95