Βάσεις δεδομένων ορολογίας

Ένας μεταφραστής αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος του χρόνου εργασίας του στην έρευνα. Η έρευνα αυτή επικεντρώνεται πολλές φορές στην αναζήτηση ορολογίας ή πληροφοριών σχετικών με το προς μετάφραση κείμενο. Ας σκεφτούμε για παράδειγμα την μετάφραση ενός κειμένου που αναφέρεται στις τεχνικές οδοποιίας ή τη μετάφραση ενός κειμένου τεχνικών προδιαγραφών που πρέπει να τηρεί ένας πυρηνικός αντιδραστήρας σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της ΕΕ. Είναι αδιανόητο για έναν μεταφραστή να προβεί σε απευθείας μετάφραση ενός τόσο εξειδικευμένου κειμένου χωρίς να έχει προηγηθεί από τον ίδιο η σχετική έρευνα τεκμηρίωσης και ορολογίας. Και όπως είναι φυσικό, ένας μεταφραστής δεν είναι δυνατόν να γνωρίζει τα πάντα· πως είναι δυνατόν να γνωρίζει κανείς πως μεταφράζονται τα εξαρτήματα ενός σαρώθρου ή τα τεχνικά χαρακτηριστικά ενός εμπορικού πλοίου; Ως εκ τούτου, ο μεταφραστής έχει ανάγκη κάποιων μεταφραστικών εργαλείων όπως μονόγλωσσα ή δίγλωσσα λεξικά, γλωσσάρια, παράλληλα/πληροφοριακά/συγκρίσιμα κείμενα, καθώς και βάσεις δεδομένων - ορολογίας.

Οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων γίνονται όλο και περισσότερο γνωστές στους μεταφραστικούς κύκλους. Οι μεταφραστές ειδικών κειμένων τις χρησιμοποιούν λόγω του ότι τους παρέχει τη δυνατότητα να εξοικονομούν πολύτιμο χρόνο ανατρέχοντας σε αυτές για τυχόν προβλήματα ορολογίας που μπορεί να προκύψουν κατά την μεταφραστική διαδικασία. Μεγάλες εταιρίες και οργανισμοί παρέχουν δωρεάν βάσεις δεδομένων στους μεταφραστές έτσι ώστε να εξοικονομήσει χρήματα η εταιρία και χρόνο ο μεταφραστής (ο οποίος όμως πέφτοντας συχνά στην παγίδα, αμείβεται σαφώς λιγότερο από τον εργοδότη).

Η πιο γνωστή πολύγλωσση βάση ορολογίας είναι το ΙΑΤΕ (Inter-Active Terminology for Europe), η οποία τροφοδοτείται από ορολόγους και μεταφραστές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση πληροφορίες από μεταφραστές, διοικητικούς υπαλλήλους, γλωσσομαθείς νομικούς, εμπειρογνώμονες και άλλες πηγές των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Το Σεπτέμβριο  του 2014 σε επίπεδο γλώσσας (όλες οι γλώσσες) το ΙΑΤΕ διέθετε 7.029.814 δελτία, εκ των οποίων 1.722.559 δελτία (24.5%) με προστιθέμενη αξία (ορισμό, συγκείμενο και σημείωση / παραπομπές). Την ίδια περίοδο, η Ελληνική γλώσσα διέθετε 431.642 δελτία, εκ των οποίων 76.785 δελτία (17,8%) με προστιθέμενη αξία. Τουλάχιστον 950 όροι με προστιθέμενη αξία προστίθενται ανά έτος στην Ελληνική γλώσσα. Μερικοί από τους καλυπτόμενους τομείς της ορολογίας του ΙΑΤΕ είναι η γεωργία, η βοτανική, η κοινή αγροτική πολιτική, οι εναέριες και υδάτινες μεταφορές, η φαρμακολογία, η τοξικολογία, η τεχνολογία αυτοκινήτων, τα ηλεκτρικά δίκτυα, οι τηλεπικοινωνίες, η λογιστική, η βιομηχανία κ.ά.