Embedded Files
کەلەپور: پەیڤا کوردی یا رەسەن وپەتی
کەلتور: Culture
فلکلور: Folklore
بەیڤا کەلەپور پەیڤەکا کوردی یە، یا رەسن وپەتی یە، یا لێکدایە ژدو پەیڤێت سەر بخو جودا جودا، یا پێک هاتی ژڤان دو پەیڤان: کەڵ ئو پۆر. ئەم دێ هێین سەحکەین ژهەردو لایاڤە: چ زمان یان رامان:
گەل – گەلەک - مشە، زور، تژی، پر،هند، زێدە...
گەل - گەلی - هەمی، خر، سەرانسەر، پێگڤە...
پور - پر - مشە، زور، تژی، گەلەک ...
ئەگەر ئەم بهێین برێنین ئەڤ پەیڤا لێگدای(کەلەپور) دهێت کو ئەڤ تشتە گەلەکێ مشە وزورە و زێدە یێ تژی یە ژهەمی رەنگ وجوران. وەسایە ووێڤەترە کەلەپورێ مە یێ کوردی یێ ب ڤی شێوەیە. خر رەنگێت تور وئەدەبێ تێدا هەنە.
ئەڤ هەر دو پەیڤ چەوا هاتینە دناڤ گوتن وبێژەیێت کوردیدا:
پیر- پێرە: کورد دبێژن:"ما خونە مالێ پیرێ یە"(ئانگو یێ کەسێ نینە، هەچیێ هات و بر، مایێ بێ خودانە، کەس نابێژیت وەنەکە، نە بە، هەر وەکی مالێ دزیێ هەر ئێک ژ بەرێ خو ڤە دبەت) وەیە تورێ وکەلەپورێ کوردی وەلێ هات هەر ئێکی ژبەرێ خوڤە کرە مالێ پیرێ بو خو ڤەکێشا وگوت یێ منە ژرەخێ خەلکێ ل رەخ ودورێت مە ئەوێت بیانی. ئو ژلایێ خویانیاڤە یێ مە هەمیانە، یێ خرانە، هەر کەسەکێ کورد دشێت خو نقوکەتێ وئەوا وی دڤێت وەک غەواصا ب دەرهینیت و وچ و مفایێ ژێ وەرگریت. یێ خر گەلێ کوردانە، خزینەتا باب باپیرانە، گەنجخانا پێشیانە.
پیر - پیرت
کەلە پیرت: پشتی هاتیە لێگدان پێگڤە نویسیان و پشتی گوهوریا چەند پیتا ئێک ل شوینا یا دی ژبەر دا ب ساناهی بکەڤیت دئاخڤتنێدا بو یێ (کەلەپور) ب شێوەکێ تایبەت وبەرنیاس ل هەمی دەڤەرێت کوردستانێ. کورد دبێژنە وی کەسێ دگەریێت ل رەخ ودورێت خو ل تشتەکی:"تو چ دکەی؟ ما تو ژی یێ ل کەلە پیرتی دگەری" رامان ئەوە کو ئەو کەسە یێ هەولدەت بخو وی مالێ پیرێ هندەکێ ب دەست خوڤە بهینیت وبێختە لەپێ خۆ ب چ رەنگێ هەبیت.
ل ڤێرێ ئەم دشێین بێژین پشتی ڤێ رونکرنا زمانی ورامانی، کو پەیڤا (کەلەپور) پەیڤەکا پەتی ورەسەنە دزماێ کوردیدا پشتی هاتیە لێگدان وپێک هینان سەر زراڤێ کوردان.
چییە کەلپور؟ کەلەپور کومەکا بێدەرایە ژگەلەک رەنگ وچورا هاتیە کومکرن:
سود وقازانج ژ کەلەپوری: سودا سەرەکی ژ کەلەپوری ئەوە گەهاندا سەربورەکا رەوشتی یە ، هندەک پێ زانینیت مفا پێش چاڤدکەت، و هندەک دەرسێت وسەربورێت روژانە د ژیانێدا بەرهەڤ دکەت بو خەلکێ جڤاکێ دا بهایێ ژێ وەرگرن. بڤی رەنگی ئەڤە دهێتە بوراندن ژ پێشیا بو ئەڤێت دهێن. ئەڤ کەلەپورێ هاتیە نڤێسێن یێ بوویە کانیەک بو نڤێسەڤانا دا ئەوا وان دڤێت دیارکەن و بدەنە بەرچاڤێت مللەتی ب شێوەکێ نرخەیێ و پەسەند لێ بهێتە گرتن ب شێوەکێ زانستی.
جورێت کەلەپوری: زوربەی ژوان ئەڤە نە ئەوێت سەرەکی وبەرنیاس ل هەمی جیهانێدا ب گشتی و ل ناڤ کوردا ب تابەت:
چیروکێت کورت ودرێژ سەر مروڤ وگیانەوەر وبالندان، ترانە، سەرهاتی، گوت وگوتکێت پەریا، گوتنێت مەزنا، پەندێت پێشینان، مەتەلوک ومامک، پێڤەخاندن، ستران: سترانێت ئەڤێنی، دیروکی، لاوک، حەیرانوک، سەرهلینگ، پایزوک، لاوژێت بەر دەستار بادانێ، مەشک هەژاندنێ، دەهوات کرنێ، جوهنی قوتانێ، شینیک کرنێ، گەنم دروینێ، لاندک هەژاندنێ، ل گوڤەندێ، رەقس وسەمایێ، کارێ پالەتیێ، سترانێت دیوانکی، و سەرکێ زاڤای، و گەلەک رەنگیت دی.
ئەڤە هەمی یێت دهاتین ڤە گهوازتن وئێکی یێ گەهاندیە یێ دی چ ب رەنگێ نڤێسینێ یان ب ئاخفتنێ. ئەڤ کەلەپورێ ئەدەبی یێ خرانە و هەمی یێت بەشداربوین تێدا. ئەڤ فلکلورە هەمی رەنگێت سەر بوریا د دژیانیدا ددەتە پێش چاڤ، ئەوا کەسەکێ تایبەت یان گشتی و لدەڤەرکێ یان ل ناڤ جڤاکەکا تایبەت کر بیت. چێدبیت جهێ راستیێ تێدا هەبیت و دبیت ئەفسانێ جهێ خو تێدا کربیت برەنگەکێ بەر فرەهـ و دیار.
ahmed_ali_h@yahoo.com
Links to my other websites:
Page updated
Google Sites
Report abuse