فلکلور

رویڤی وکەو

روژەکێ کەوکی دادە سەر چقەکا دارا نزم، ل وێ هێڤیێ تشتەکی بخوت، ل وی دەمی رویڤیەک هاتە بەر رەخێ وی. گوتێ ئو کەوو تو چەندێ جان وتازەیی، کو ئەز سەحکە مە تە، پێت تە دسورن، دەڤێ تە وەک قرەنفلێ یە، بەس تو دا چەندا خوشکوکتر بی هەکە تە چاڤێت خو نقاند بان ئو نڤست بای بهنەکێ. کەوی باوەرکر ئینا وەکر، رویڤی نورو خو لێدا وکرە دەڤێ خودا. بدەنگەکێ مەلیل کەوی گوت: ئو رویڤی من داخازەک یا هەی بەری من بخوی. ژبەر وان فەند وفێلێت تە یێت ب ناڤ دەنگ بەس ناڤێ من بینە ئو بێژە " کاو". سەری رویڤی مازن بو ئینا دەڤێ خو ڤەکر ئو گوت:" کاو" کەوی خو هاڤیت وفری. ئینا رویڤی پرخەم بو و گوت: قەدا ل من بکەڤن کا بو چی من وەگوت؟ ئینا کەوی ڤەگێرا وگوت: چاڤێت من بلا کورەبان من چاڤێت خو نە گرتبان. کا ژ بەر چ من وەکر؟

ئەڤ سەرهاتیە بو وان کەسانە یێت دئاخڤین نە ل دەمێ ئاخڤتنا پێدڤی، ئو مروڤ باوەریا خو ب هەمی کەسان نە هینیت ل هەمی دەما.

ژفلکلورێ جیهانێ

THE FOX AND THE PARTRIDGE

A partridge had seated herself high on a perch when a fox came up to her and said, 'How beautiful you are to look at: your legs are so red! your mouth is like coral! Ah, if only you were sleeping, you would be even more lovely...' The partridge believed the fox and closed her eyes, and the fox immediately grabbed her. In a voice choked with sobs, the partridge said to the fox, 'I beg you, in the name of all your artful wiles, please say my name before you eat me up.' As the fox's mouth opened to pronounce the word 'partridge,' the partridge flew out and escaped. The fox said sadly, 'Woe is me, what need was there for me to speak?' The partridge likewise said, 'Woe is me, what reason was there for me to close my eyes, when I wasn't even sleepy?'

For people who speak when there is no reason to do so and who go to sleep when they should be on their guard. from the folklore of the world.

رویڤی وبزن

شەڤەکێ رویڤیەکی قەستا جهەکی دکر دا لێ بنڤیت، دنیا زورا تاری بو ئینا کەتە دچالەکا کویردا. هندی شیای ل خودا دا بدەرکەڤیت یا ژخوبو، نەچاربو ما ل سەر ڤی رەوشێ حەتا روژ بشکفتی. هەلکەفت بزنەک دسەر لێڤا چالێرا بوری ئو ژوردا بەرێ خو کرێ ودیت رویڤیەک ل بنی.

_رویڤیو تو چدکەی ل وێرێ؟ بزنێ پرسیار کر.

ئینا رویڤیێ فێلباز بەرسڤ دا گوت: ئەز هاتمە ڤێرێ دا هندەک یاڤێ ڤەخوم. هندی من ئاڤ ڤەخاریە ب عەمر خو من ژ

ڤێ خوشتر نەدیتیە. هەکە باوەرنەکەی تو ب خو وەرە تامکێ. بێ بزن هزرا خو بکەت خو ژوردا بەردا دکورێدا، ئەو ژی وەک

رویڤی ما نەچار ژچالێ بدەرکەڤیت.

ئینا رویڤی گوت: من هزرەکا هەی تو چ دبێژی، تو راوستە ل سەرپاش پیا ئو ئەز دێ سەر سەرێ تەرا بورم، پشتی هنگێ

ئەز دێ هاری تە کەم دا تو ژی بدەرکەڤی. بزنا خولی سەر باوەرکر ئو گوهێ خودا وی رویڤیێ فێلباز ئو دسەر شاخێت وێرا

دەرکەت.

دگەل چونا خو گوتە بزنێ: بزنێ ئەگەر تو هندا تێگەهشتی بای، تە خو نەدهاڤێە دڤێ چالێدا بێ نەزانی کا چەوا دا دەر بکەڤی.

مەبست ئەڤەیە سەحکە چاک: بەری تو جهێ پێ خو نە بینی، پێ خو نەهاڤێژە، ب چاڤ کورەیێ خو نە هاڤێژە کارا، هزرا خو

بکە پاشی ب وی کاری رابە.

Fox and The Goat

Once a fox was roaming around in the dark. Unfortunately, he fell into a well. He tried his level best to come out but all in vain. So, he had no other alternative but to remain there till the next morning. The next day, a goat came that way. She peeped into the well and saw the fox there. The goat asked “what are you doing there, Mr. Fox?”

The sly fox replied, “I came here to drink water. It is the best I have ever tasted. Come and see for yourself.” Without thinking even for a while, the goat jumped into the well, quenched her thirst and looked for a way to get out. But just like the fox, she also found herself helpless to come out.

Then the fox said, “I have an idea. You stand on your hind legs. I’ll climb on your head and get out. Then I shall help you come out too.” The goat was innocent enough to understand the shrewdness of the fox and did as the fox said and helped him get out of the well.

While walking away, the fox said, “Had you been intelligent enough, you would never have got in without seeing how to get out.”

Moral: Look before you leap. Do not just blindly walk in to anything without thinking.

"رویڤی وتری " یێ ترشە

ئێڤاریەکا درەنگ دبەر رەخێ دارستتانەکێ را دچو، لوی دەمی تری خەرت ببو ئو گەلەکێ کیم بو، چاڤێ وی ف ئیشیەکێ تری کەت ب دارەکا رەشمێوی، یێ شوربو ب چقەکێڤە.

_ ئەڤە خوش ئیشیە دێ تێنا من پێ شکێت، ئەڤە هاتە سەر هزرا وی.

چار پێنج پێنگاڤا پاش ڤە چو، ئو خو هاڤێتێ، بەلێ دەڤێ وی ژێ نەگرت، جاراکەکا دی وەکرو هەولدا دا بگەهتە ئێشیێ تری، ڤێ جارێ ژی چ بدەستڤە نەهات. لدویماهیێ نەچاربو ئینا پاتکا خو دایێ گوت: ئەز دبێژم ئەو تری یێ ترشە! ئینا رێکا خو گرت وچو.

مەبەست ورامان ژ ڤێ سەرهاتیا گیانەوەرا ئەوە کو مروڤ وی کاری بکەت یێ بشێت بکاربینیت ئو بدرستێ بکەت، ئو نەبێژیت ئەڤە نە دجهێ خودایە.

The Fox and the Grapes

One afternoon a fox was walking through the forest and spotted a bunch of grapes hanging from over a lofty branch.

“Just the thing to quench my thirst,” he thought.

Taking a few steps back, the fox jumped and just missed the hanging grapes. Again the fox took a few paces back and tried to reach them but still failed.

Finally, giving up, the fox turned up his nose and said, “They’re probably sour anyway,” and proceeded to walk away.

Moral: It’s easy to despise what you cannot have.

رویڤی وشێر "هەر دەم یێ هشیاربە"

ل دەمەکی بوری دناڤ دارستانەکێ، شێرەک پیر بو ئو نە دشیا نێچیرێ بکەت. ئینا گوتە خو، دڤێت ئەز تشتەکی بکەم دا زکێ خو پێ تژی کەم ئەگەر نە دێ مرم ژبرسادا.

هزرەک ئینا ئو هزرەک بر ل دویماهیێ ئێکێ خو ل سەری دا. بریاردا خو کەلەڤاژکەت دناڤ شکەفتێ ئو خو ب نساخیێ بینتە دەر، ئو ئەوێ دهێت وپرسیارا ساخ وساخلەمیا وی دکەت، دێ بیتە نیچیرا وی. ئەڤ بیرا ب فەند بکار ئینا. ئو گەلەک کەتنە دڤێ دیسێدا. بەس وەریسێ فێلبازیێ یێ کورتە ل هەمی دەما.

روژەکێ رویڤیەک هاتە سەرەدانا شێری. بەس چنکی ئەو یێ ب فەند وفێلە، ما راوستیای ل بەر دەرێ شکەفتێ وسەحکرە شێری. بو وی دیاربو کوئنیەتا شێری یا خەلەتە، گازی کرە شێری ژدەرڤە، تو یی چەوانی سەروک؟

_ شێری بەرسڤ دا وگوت: ئەز نە یێ باشم، بو تو نا هێیە ژورڤە؟

_ رویڤی بەرسڤا وی دا، ئەز حەزدکەم بێمە ژور، بەس ئەزێ دبینم، ئەو شین پێت ب ژورکەتن نە هاتینە دەر، ژبەر هندێ ئەز نە یێ خشیمم وەبکەم.

رویڤی وەگوت، ئو جو گوتە هەمی گیانەوەرا ئەڤ سەر هاتیە.

مەبەست ئەوە هەر دەم یی چاڤ ڤەکری بە ئو یێ هشیاربە بەری تو ب چییە هەر کارەکی.

Always Stay Alert

Once upon a time there was a lion that grew so old that he was unable to kill any prey for his food. So, he said to himself, I must do something to stay my stomach else I will die of starvation.

He kept thinking and thinking and at last an idea clicked him. He decided to lie down in the cave pretending to be ill and then who-so-ever will come to inquire about his health, will become his prey. The old lion put his wicked plan into practice and it started working. Many of his well-wishers got killed. But evil is short lived.

One day, a fox came to visit the ailing lion. As foxes are clever by nature, the fox stood at the mouth of the cave and looked about. His sixth sense worked and he came to know the reality. So, he called out to the lion from outside and said, How are you, sir?

The lion replied, I am not feeling well at all. But why don’t you come inside?

Then the fox replied, I would love to come in, sir! But on seeing, all foot prints going to your cave and none coming out, I would be foolish enough to come in.

Saying so, the fox went to alert the other animals.

Moral: Always Keep Your Eyes Open and Stay Alert before Walking in Any Situation.

کیسەلە وکێڤریشک

روژەکێ کێڤریشکێ خو پێش نیازدکر بو هەمی گیانەورا کو ژوان هەمیا سڤکترە بو رێڤە چونێ. ئو دکرە کەنی ب کیسەلەی چنکی هێدی ب رێڤەدچیت. زندێ سەرێ وی گرت دەما بهیستی ژ کیسەلەی ب چنە غاردانەکێ. کێڤریشکێ هزرکر ئەڤە خوش پێ کەنینە ئو ل بەر هات وەبکەت. رویڤی بو دادڤان ل سەر ڤی یاریێ. هەردو ب رێکەتن، ئو کێڤریشکێ دبەریکا کیسەلەیرا کر وەک هەمیا ئەڤ هزرە کری.

کێڤریشک گەهشتە نیڤا رێکێ ئو سەحکرە پشت خو کیسەلە ل چ عەردا یێ دیارنەبو. رویڤیێ وەستیای وخوهدای راوستیا دا پیچەکێ ب نڤیت.ئەگەر هات وکیسەلە ژێ بوری ئەو دێ ڤێراگەهیت بەری ب گەهتە قویناغا دویماهیێ. کیسەلە هێدی هێدی دهات وبێ راوستیان ژ کێڤریشکێ بوری ئو گوهێ خو نەدا وەستیانا گیانێ خو.

کێڤریشک ژخەوا گران رابوڤە ئو هندی سەحدکر چاڤێ وی ب کیسەلەی نە کەت ل وان رەخ ودورا. ئینا کارێ غارێ کر ب لەز وبەز دا ب گەهتە کێشا دویماهیێ، ل وێرێ دیت کیسەلە یێ گەهشتی بەری وی.

سود ئەوە کێماسیێ بو هەڤرکێ خو نەدانە ئو گەلەک ژ خو یێ پشت راست نەبە.

The Rabbit and the Turtle

One day a rabbit was boasting about how fast he could run. He was laughing at the turtle for being so slow. Much to the rabbit’s surprise, the turtle challenged him to a race. The rabbit thought this was a good joke and accepted the challenge. The fox was to be the umpire of the race. As the race began, the rabbit raced way ahead of the turtle, just like everyone thought.

The rabbit got to the halfway point and could not see the turtle anywhere. He was hot and tired and decided to stop and take a short nap. Even if the turtle passed him, he would be able to race to the finish line ahead of him. All this time the turtle kept walking step by step by step. He never quit no matter how hot or tired he got. He just kept going.

However, the rabbit slept longer than he had thought and woke up. He could not see the turtle anywhere! He went at full-speed to the finish line but found the turtle there waiting for him.

Moral: never underestimate the weakest opponent

دو بەق

برەکا بەقا ب رێ دچون دناڤ دارستانێ، دو بەق ژوان کەتنە دکورەکا کویردا. دەما هەڤالێت وان دیتی کو چال زورا کویرە، گوتنێ هەما حسێبکەن هوین ژمریانە. هەر دو بەقان ئاخڤتنا وان پشت گوهێت خوهاڤێت، ئو هەولدان دا ژ چالێ بدەرکەڤن ب هەمی هێز وشیانێت خوڤە. ئو هەڤالا هەر دگوتنێ یا ژخویە هوین ژ مریا دحسێبن. ل دویماهیێ، ئێک ژوان هەردو بەقان گوهێ خو دا وان وکەتە وێرێ نەچار ئو مر.

یێ دی هەر خو هەلاڤێت ب خر هێز وشیانێت خوڤە. جارەکا دی، هەمیا پێگڤە کرنە قێژی وگوتنێ راوستە ئو بمینە ل هیڤیا مرنێ. بەس وی پترتر هەولدا بزاخەکا پر شیان ئو خو ژچالێ دەر ئێخست. دەما دەرکەتی، هەڤالا گوتێ: ما تە نە دبهیست مە چ دگوت؟ وی بو وان ئاشکراکر ئەو یی کەڕ بو. من هزردکر هەوە ئەز دپالدام ل وی خر دەمی.

سود ومەبەست ژڤێ ئەوە کو زاخەکا مەزنا ژیان ومرنێ یا هەی دئەزمانیدا. ئاخڤتنەکا پێش ڤە برنێ وپالدانێ بو هەر کەسەکێ بن کەڤتی بیت، وی گاڤێ وروژێدا دێ وی ب سەر ئێخیت وپێش کەڤینیت. ڤێجا یێ هشیاربە ل وێ یا تو دبێژی. شیرەتێ ل وان کەسا بکە یێت دکەڤنە درێکا تەدا. زاخا پەیڤا د گەلەک جاران دا جهێ خو یێ تابەت دکەت ل دەمەکێ دویر سەر مروڤی.

Two Frogs

A group of frogs was traveling through the woods and two of them fell into a deep pit. When the other frogs saw how deep the pit was, they told the two frogs that they were as good as dead. The two frogs ignored the comments and tried to jump up out of the pit with all their might. The other frogs kept telling them to stop, that they were as good as dead. Finally, one of the frogs took heed to what the other frogs were saying and gave up. He fell down and died.

The other frog continued to jump as hard as he could. Once again, the crowd of frogs yelled at him to stop the pain and just die. He jumped even harder and finally made it out. When he got out, the other frogs said, “Did you not hear us?” The frog explained to them that he was deaf. He thought they were encouraging him the entire time.

Moral: There is power of life and death in the tongue. An encouraging word to someone who is down can lift them up and help them make it through the day. So be careful of what you say. Speak life to those who cross your path. The power of words… it is sometimes hard to understand that an encouraging word can go such a long way.

سترانا کەوی

روژێ دابو کومێت چییایێ

کەو رابو ژهێلینا بن گییایێ

سڤک خوبەردا رەخێت ملا

لهنداڤ سلاڤ دکر ل گولا

سپێدێ دەمێ تێشتێ ل بانی

دهێتە گوها دەنگێ کەوانی

ل رەخێت چیا خو بادا ئالا

قەب قەبا وێ گەهشتە مالا

هاڤینێ هێلینا تە پرخوناڤە

ژریحان ونرگز وگولا ڤە

بهنێ دەنە تە رەخ هێلینێ

بهنا تازە یا ژیان وژینێ

لەشێ تە پرە ژنەرمە پەرا

دم بچیکێ قرکا وەکی قرا

پەر بهەمی رەنگا نەخشین

ژجانیا وان کوترک بهشین

تێشک کەوک بلند د فرن

لهنداڤ چقا خو را دگرن

ساخ وشاد دکەت جیهانێ

پردبیت دل ژخوینو ڤیانێ

ژفلکلورێ بیانی

١٧ – ١٢ – ٢٠١٦ دهوک

گوهورینا : ئەحمەد عەلی

FOREIGN FOLKLORE