ناڤێت کوردی دعەرەبیدا
ناڤێت تایبەتێت کوردی دزمانێ عەرەبیدا
أسماء العلم الدخيلة في اللغة الكوردية
ئەو ناڤە یێ گرێدای ب ئیکی ڤە ب تاتبەتی : یێ کەسەکی، گیانەوەرەکی، رووەکەکی ، جهەکی، دەمەکی، باوەرەکێ یان تشتەکێ بێگیان ئوسالوخەتەکێ پێ ب ناڤدکەن. بێ گومان، ئەڤی ناڤی رامانا خۆیا تایبەتا هەی ودو رەنگێت دهەین: ناڤێ حشک:( ئانکو چ ژێدەر ژێ نەچن)، ئو ناڤێ ڤەژەن(ئەوێ گەلەک چق وتاک ژێ دچن وب زۆر هەڤواتان). دسەر ڤێ چەندێرا ئەڤ ناڤ یێ کتە یان یێ کۆمە، ئو ژئالێ توخمی ڤە ئانکو رەگەزی ڤە، یێ نێرە یان مێیە. ئەڤەژی یان یێ گشتە یان یێ تایبەتە. ئەڤ ناڤ جهێ گەلەک چۆرا دکەت دناڤ رست وهەڤوکا رێزمانێدا ئو ب زۆر شێوێت جودا وڤاڤێر دهێت.
ناڤێت لێگدای: ئەڤ تەرزە پەیڤەناڤ دهێنە چێکرن ژدو پەیڤیت سەر بخۆ یێت سادە، هەر ئێک ژوان جودا جودا، هەڤواتە ورامانا خۆ یا تایبەتا هەی ژیا دی، ل دەمێ لێگدانێ دبیتە پەیڤەکا نوی ب چەند رامانێت دی. ل دەمێ لێگدانێ هندەک گوهورین دکەڤنە وان هەر دو پەیڤان ل دەمێ ڤەبستنێ: ژێبرنا چەند پیتان، گوهورینا هندەکا ژلایێ دەنگی ڤە، ئو زێدەکرنا پیتا دا ئەو پەیڤا نویژەن یا ڤاڤێر وجودا بیت ژیێت سەرکی.
دئنگلیزیدا وچەند زمانێت هندوئورپی ناڤێت تایبەت ب پیتا مەزن (capital letters)دهێتە نیشانکرن دا یێ ڤاڤێربن ژیێت دی. ئەڤە دزمانێ کوردیدا نینە لەوما زۆربەی جاران شاشی دکەڤیتێ ل دەمێ خاندنێ ونڤێسینێ کا ئەڤ ناڤێ هاتی درستێدا یێ تایبەتە یان یێ گشتە. بو نمونە:
گولبهارێ بو من گولا بهارێ ئینا.
پەهلەوانی ل سەر رستێ پێ لڤانکر.
نەڤروز یا بوی دروژا نەوروزێ.
ناڤێت تایبەتێت کوردی دزمانێ عەرەبیدا
آرام: ئارام: تەنا: هەدار: الهادىء: الرزين
آزاد: ئازاد: سەربەست: الحر: الطليق
آنوشروان: ئانوشێروان: دادگەر: العادل
باکزە: پاکزە: پاقژ: پاک کژە: خاوێن: طاهر: لطيف
بختیار: بەختیار: بەخت یار: خودان بەخت: صاحب الحظ
بهلوان: پەهلەوان: پێ لڤان: وێرەک: شجاع: مصارع
بهنام: بەهنام: بها ناڤ: ناڤێ سپەهی: الأسم السامي ذات القيمة
بوران: باران: پڕ رەنی: المطر الغزير
جاوید: مایێ: هەروهەر: خالد: دائم
جهان: جيهان: دنيا
جوان: جان: جوانی: تازه: فتى وسيم
جومرد: جامێر: جان مێر: كريم: سخي
خاتون: خاتین: سيدة الدار
خندان: خانە دان: خودانا خانی: أهل البيت: رجل كريم
خودیدا: خودێدا: خودێ دا: دانا خودێ: عطاء الله
رستم: روستەم: سەر لەشکەر: قائد الجيش
روشن: رەوشەن: رویژەن: مشع: مضيء
زرياب: زەریاب: زەر ئاڤ: ماء الذهب
زيور: زیوەر: زینەت: زينة
سالار: سالار: رئيس الحرس
سردار: سەردار: سەرێ دەری: آمر الجبش
سوزان: سوژن: سوتن: المحترقة
سوسن: سیسن: نوع من الزهر
سولاف: سیلاڤ: سولی ئاڤ: شلال
شاهین: شاهین: شەهین: طیر کاسر
شبانە: شڤان: راعي: حارس
شهباز: شاهباز: شەهباز: الباز الكبير
شهرزاد: شەهرەزاد: شار زاد: بنت البلد
شهريار: شەهرەیار: شار یار: محب البلد
شهناز: شەهناز: شاهی ناز: ملكة الدلال
شيركوه: شێرکو: شێرە کە: الأسد
شيرين: شرین: عذب: حلو
عسكر: لەشکەر: الجبش
فرمان: فەرمان: أمر سلطاني
فرهود: فرهاد: صبيح الوجه
فيروز: فەیروز: المنتصر
قهرمان: قارەمان: زیرەک: شجاع: فارس
کلبهار: گولبهار: گول بهار: ورد الربيع
کومان: گومان: الشك: التخمين
ماهي: مەهێ: نور القمر
مردان: مەرد: مەردان: مەرد دان: كريم: شجاع
مهيار: مەهیار: مەهێ یار: محب القمر
ميرزا: میرزا: میر زای: أبن الأمير
نازك: نازک: نازە کە: الرقيق: اللطيف
نازي: نازێ: الدلال: اللطف
نامق: نامەک: نامە کە: الكتاب
نركز: نێرگز: ورد نرجس
نريمان: نەریمان: البطل الشجاع
نسرين: نەسرین: نوع من الورد
نيروز: نەوروز: نوی روژ: اليوم الجديد
هزار: هزار: بلبل: ألف
٢٢-٧-٢٠٢١ – دهوك – احمد علي