Lão Gộc ngồi bó gối trên giường. Trời đã sáng hẳn nhưng lão vẫn chưa xuống khỏi giường. Lão đang cố nhớ lại giấc mơ đêm qua. Hình như lão đã thấy một con rắn .Trong cuốn sách bói mộng mà ông nội lão truyền lại cho lão thì: Nếu rắn trắng đó là có sự động về cõi âm. Còn rắn đen... nhưng nó màu gì thì bây gìờ lão chịu không nhớ nổi. Con rắn có đuổi lão không, chịu, cũng không nhớ nổi. Lại hình như thấy cả một lão già nào đó ngồi trên một gò đất cao. Có lẽ đấy là ông nội lão. Lão chỉ đoán vậy thôi chứ cũng không dám quyết rằng đó là ông nội thật. Cái hồi ông nội mới mất, hầu như đêm nào lão cũng thấy ông về với lão. Còn gần đây, đã lâu lắm rồi lão cảm thấy bị ông nội bỏ rơi. Và cũng lâu rồi lão không mơ được một giấc mơ nào cho ra hồn. Lửa, nước, những đám đánh nhau và có khi là cả máu nữa... những điềm báo ấy trước đây được lão háo hức chờ đón sự linh nghiệm của nó một cách chăm chú thì với lão giờ đây chỉ còn là một trò vô bổ. Tài lộc, những niềm vui nho nhỏ và những bất trắc thường trực của một kiếp người... tất cả trở nên nhỏ nhoi khi mà người ta đã bảy mươi tuổi. Bây giờ lão quan tâm đến những giấc mơ khác, những giấc mơ mang tầm cỡ sinh tử. Cũng trong cuốn sách chiêm mộng mà ông nội lão để lại cho lão có đoạn nói về cái chết: Mây đen giăng kín bầu trời kèm theo gió thổi mạnh; Lở đất; Mặt trời đang sáng bỗng tắt ngấm; Đàn bà mặc áo trắng xoã tóc nhảy múa trong một đám rước. Vân vân... có vẻ như hơi nhiều những dự báo. Nhưng vẫn chưa có điềm báo nào như vậy đến với lão trong giấc mơ. Có lẽ ông nội vẫn chưa muốn cho ta đi với ông- Tẩt cả những việc mà ông giao cho ta, ta đều chưa làm được một việc gì cho ra hồn. Lão nghĩ rồi buồn bã lắc đầu. Lão lắc đầu thật mạnh như muốn nhờ đó rũ đi những sợi rơm bám trên đầu rồi tụt xuống khỏi giường. Con vện già đang nằm ghếch mõm lên bậu cửa, nghe tiếng động chỉ hơi vẫy vẫy tai. Nó đã già lắm, gần hai mươi năm rồi nó gắn bó với lão Gộc như hình với bóng, trở thành một phần cuộc đời của lão. Lão Gộc định bước qua nhưng rồi lưỡng lự lại ngồi xuống bên con Vện. Lão đặt bàn tay nhăn nheo của mình lên đầu con vện hỏi như ném cơn ngái ngủ vào khoảng trống : Đêm qua mày không ngủ đấy chứ. Mày có tin là chiếc cọc cõi của nhà mình vẫn không bị đứa nào nhổ vứt đi chứ? Con vện nhắm mắt lại. Nó không thèm chấp lão Gộc, không thèm chấp những câu hỏi mà sáng nào nó cũng phải nghe. Lão Gộc biết con vện đã lại dỗi, lão vuốt nhẹ từ đầu xuống lưng con vện và thở dài : Thì tao cũng chỉ hỏi vậy thôi mà... Lão chống tay vào gối đứng dậy rồi đến xó nhà cầm con dao quắm, chậm rãi ra khỏi ngõ.
Đất đang được cánh dân từ thành phố đổ về bỏ tiền ra mua để lập trang trại. Những mảnh ruộng dần bị thu hẹp. Cả cơ ngơi của lão Gộc cũng chỉ còn có mảnh vườn. Mảnh vườn ấy được để lại từ thời cụ kỵ lão. nhưng nó đang đứng trước nguy cơ bị xâm lấn, bị rơi vào tay kẻ khác. Xung quanh nhà lão người ta đều đã bán cả. Đất đang được giá. Người dân vùng đồi này bán vườn ruộng và kéo nhau ra thị trấn mới thành lập để mở quán ăn hoặc buôn bán nhì nhằng. Nhiều nhà tậu được cả những thứ mà từ mấy đời cụ kị nhà họ không bao giờ dám mơ tới. Số còn lại, chẳng được khá gì nhưng nếu so với cảnh làm nương đốt rẫy xưa cũng còn hơn rất nhiều.
Đã nhiều lần lão chủ trang trại bên hàng xóm sang ngọt nhạt hỏi mua lại mảnh đất chó ỉa của lão Gộc. Gần như toàn bộ vườn tược của cư dân xóm Đồi đều đã lọt vào tay hắn. Chỉ duy nhất còn lại miếng đất của lão Gộc nằm lọt thỏm ở giữa. Tay chủ trang trại bằng mọi cách muốn xoá đi cái vết sần chướng mắt đó. Nhưng lão Gộc không nghe. Cái giá lão chủ trang trại đưa ra quá hời. Ai cũng xui lão bán. Lão cũng biết thế. Nhưng lão muốn giữ mảnh vườn lại cho thằng cháu đang ở quân ngũ. Chỉ hơn năm nữa thôi, hết hạn nghĩa vụ nó sẽ về. Phải chuẩn bị cái cho nó sống. Đời lão cũng đã phiêu bạt, cũng đã giang hồ chán nhưng rồi cuối cùng cũng phải quay về lăn lộn trên mảnh đất này. Lão biết cái phù phiếm của đồng tiền. Lão biết rõ giá trị của đất. Con người ta sống bám vào đất chẳng thể bao giờ giàu có được nhưng cầm chắc là không bao giờ chết đói. Sáng nào cũng vậy, đã thành lệ, trước khi làm bất cứ việc gì thì đầu tiên bao giờ lão cũng ra thăm cái cọc cõi của lão đã. Chiếc cọc bằng đá, trên chỗ gần đầu có đục hai lỗ bằng hai đồng xu. Lão không biết chiếc cọc do ông nội lão tự làm hay kiếm được từ đâu và ai đã đục hai cái lỗ ấy. Hai cái lỗ khiến chiếc cọc cõi giống như một người với hai hốc mắt luôn mở to nhìn thẳng vào vùng đồi. Xung quanh chỗ chân chiếc cọc có một đám cỏ gianh mọc bó rễ. Đã mấy lần lão Gộc định phát dám cỏ gianh ấy đi nhưng rồi sau tính kỹ lại thôi. Lão muốn để đám cỏ ấy lại phòng khi có kẻ nào đó muốn đào hoặc dịch trộm chiếc cọc đi nơi khác lão sẽ dễ phát hiện.
Tay chủ trang trại cho dựng một ngôi nhà mái bằng ngay sát cõi đất cách túp lều nhà lão Gộc một hàng cây ô rô. Vợ hắn sống ở thành phố, thỉnh thoảng mới về trang trại. Lần đầu tiên gặp người đàn bà hàng xóm mới mắt lão Gộc cứ tròn như hai cái đít cốc. Lão chưa bao giờ thấy một người đàn bà nào như thế. Cả con người mụ như là một đống lửa đỏ rực đốt lên trong những đêm đông giá. Để mà những kẻ cô đơn không nhà cửa chỉ ao ước được sán đến . Mụ sang nhà lão. Những lần đầu mụ sang lão đề phòng. Lão đoán mụ sang vì miếng đất nhà lão. Con Vện cũng gầm gừ nhe nanh. Nhưng rồi chả có gì như vậy cả. Lúc đầu thì chỉ thoáng qua, xã giao buông mấy câu chào hỏi vu vơ. Rồi thì những cuộc thăm viếng tăng dần. Mụ tỏ ra là con người hào phóng và dễ chịu. Mỗi lần mụ sang là bao giờ cũng có quà: vứt cho con vện cái gì đó, có khi là một gói toàn những miếng sườn rán vàng ngậy còn thơm phưng phức và biếu lão cả một chai rượu màu vàng sậm bên trong thả củ sâm tàu trông như đứa trẻ còn nằm trong bào thai. Kinh kimh, nhưng cũng hấp dẫn và đầy ma lực. Con vện mấy lần sau thấy mụ sang không nhe răng ra nữa. Và lão, lão cũng bớt e dè mụ. Chưa đầy một tháng những cuộc thăm viếng đã dần trở nên tự nhiên. Mụ sang lão, đi lại trong nhà lão như người thân. Và mỗi lần như vậy, căn nhà nhỏ tồi tàn của lão lại ăm ắp cái mùi phưng phức, ngầy ngậy. Mụ chẳng hề nói đến chuyện mua lại miếng đất. Có lần lão thử bóng gió rằng đang có mấy người đến dạm mua lại miếng đất của lão với giá đắt nhưng chưa nghe hết mụ đã lắc đầu quầy quậy: Miếng đất nhà bác đẹp đấy, em khuyên thật bác, cố mà giữ. Đời người dài lắm, người có thể đẻ chứ đất thì không, đừng dại bán cho ai. Lão nghe vậy thì ngạc nhiên. Lạ thật. Đúng là người năm bảy đấng, của chín mười loài, mỗi người mỗi tính chẳng thể trông mặt mà bắt hình dong được. Lão nghĩ và dần thấy yên tâm.
Cách hơn tuần nay người đàn bà hàng xóm về dưới phố. Mụ về hơi lâu. Mấy lần lão Gộc ra đứng đầu hồi nhà nhìn vóng sang bên kia bờ ô rô. Có một cái gì đấy làm lão chống chếnh. Đã có lần có một người đàn bà ngụ lại nơi cuộc đời buồn tẻ của lão. Nhưng rồi người ấy chỉ chịu đựng được cùng lão nỗi nghèo túng có dăm năm rồi bỏ lão mà đi. Lão thành cô đơn từ bấy đến giờ. Đến tháng nay, trong căn lều tồi tàn của lão đã có một ngọn gió lạ thổi vào. Ngọn gió có mùi phưng phức, ngầy ngậy. Lão còn khá tỉnh táo để biết rõ rằng ngọn gió ấy chưa bao giờ dành cho lão. Nó chỉ như ngọn nồm nam thổi vô tình qua căn nhà trống.
Nhưng ...
Lão lắc đầu không dám đứng lâu, lủi thủi quay vào nhà.
Mấy đêm liền kể từ khi người đàn bà hàng xóm về phố, đêm nào lão Gộc cũng nằm mơ. Có đêm lão mơ thấy mình đi bắt cá dưới suối. Những con cá vảy trắng trơn nhẫy lượn quanh lão nhiều vô kể. Lão ngụp lặn, lão vồ cuống quýt, nhưng lạ, chẳng bắt được con nào. Lũ cá trườn qua lão, cọ cái lườn trắng mềm mại và trơn nhãy vào chân , vào bụng lão rồi trườn đi. Tỉnh dậy lão thấy người cứ bâng khuâng trằn trọc. Lại có đêm lão mơ thấy mình bị rơi từ trên núi xuống một con sông lớn. Nước lạnh toát và trắng như tuyết. Lão cố vùng vẫy và cuối cùng tỉnh lại được cùng một cơn lạnh run người. Tóm lại nhiều giấc mơ lạ. Nhưng có một giấc mơ mà nó luôn trở về, luôn lặp đi lặp lại, đó là cảnh lão thấy mình bị tung lên một đám mây rồi sau đó ném lão xuống một vườn hoa trắng. Theo cuốn sách bói mộng mà ông nội lão để lại cho thì khi người ta còn trẻ, giấc mơ ấy sẽ báo hiệu sự phát đạt về công danh, sự thắng lợi về tiền bạc. Nhưng khi người ta về già thì điều đó lại mang một ý nghĩa hoàn toàn khác: Nó báo hiệu sự tang tóc, ốm đau, bệnh tật, những sự liên quan đến tính mạng. Lúc đầu lão hơi sợ, nhưng đến lần thứ hai, thứ ba thì lão bình tâm trở lại. Giấc mơ không còn ám ảnh lão về một nỗi lo. Nó gợi cho lão nhớ về nhhững ngọn gió hoang, những mùi hoa dại mà lão đã từng đôi lần nếm thử thủa trai trẻ lang bạt nơi đất khách quê người. Và gần đây ngọn gió ấy, mùi hoa ấy đã đôi lần phảy qua trong căn nhà của lão. Lão mong được thấy lại lần nữa. Hoa trắng, nhưng hoa gì thì lão không biết. Chỉ nhớ là nó trắng, trắng lắm, trắng đến rợn người và nhất là mùi hương của nó, một mùi hương lạ, phưng phức, ngầy ngậy làm lão nôn nao. Tỉnh dậy người lão nóng bừng và khó thở....
Sang đến tuần thứ hai thì lão nghe tiếng xe máy vọng sang từ bên ngõ nhà hàng xóm. Lão vội vạch liếp nhìn sang. Con Vện cũng hếch mõm nghe ngóng, cái đuôi khẽ ve vẩy. Người đàn bà hàng xóm của lão đã lại về thật. Mụ về và chỉ chừng non tiếng sau đã lại vạch bụi ô rô sang thăm lão. Căn nhà nhỏ của lão lại ăm ắp cái mùi phưng phức, ngầy ngậy. Mụ đến sát bên lão, cúi xuống sát kề dúi vào lòng lão gói nem chua, chai rượu Lúa mới và cả mấy phên thuốc tây : Bác uống đi, phải giữ sức... đời người dài lắm... Lão ứa nước mắt cảm động. Cái mùi ngầy ngậy, phưng phức vây lấy lão. Cái mềm mềm, ấm nóng chạm vào vai lão. Lão Gộc bỗng thấy luống cuống, thấy mình như mê đi. Con vện già cũng có phần, cả một cái cổ ngỗng rán căng tròn như chiếc giò. Nó ngậm chiếc cổ ngỗng, ngước lên nhìn người cho quà... mắt như có ngấn nước...
Bữa ấy mụ ở lại chơi bên lão khá lâu. Mụ hỏi lão chỗ để cái ang đựng gạo, tự tay lấy gạo và đem ra giếng vo, đổ vào nồi rồi giúp lão nhặt mấy ngọn rau bí. Vừa làm mụ vừa kể cho lão nghe chuyện dưới phố. Lão Gộc nghe nhưng chuyện vào tai nọ lại tuồn lọt qua tai kia. Mắt lão thỉnh thoảng lại vấp phải cái cổ áo khoét quá trễ và bàn tay nần nẫn, trắng mũm mĩm lấp loá ánh vàng. Nhưng trên hết, như bọc lấy lão là ánh mắt người đàn bà phố: ánh mắt đầy cảm thông , tin cậy và gần gũi. Rồi mụ nói về chồng và con mụ, những người chỉ biết cắm đầu vào lo chuyện kiếm tiền. Và hình như là có cả sự cô đơn. Mụ đang cô đơn, đang cảm thấy mỗi ngày một rét thêm, lạnh giá thêm ngay giữa căn nhà đầy đủ tiện nghi của mình. Và mụ thở dài. Tiếng thở dài làm lão Gộc đang ghế cơm suýt làm ụp nồi cơm xuống tro nóng.
Mấy ngày sau người đàn bà hàng xóm cho dựng ngay sát cõi gữa hai nhà một cái lều tắm. Mụ sang hỏi mua của lão Gộc và nhờ lão nẹp luôn cho mụ mấy phên che bằng cỏ gianh. Mụ đưa cho lão một nắm tiền. Món tiền khá lớn làm lão Gộc hoảng lên vội ấn trả lại. Nhưng khi nhìn vào mắt mụ, nhìn thấy sự nài nỉ thì lão lại đành rụt tay về. Lão ngỏ ý để lão sang giúp nhưng mụ nhất định không nghe. Cái lều tắm do người đàn bà quen ở phố, quen ăn trắng mặc trơn làm quá vụng và quá sơ sài. Mấy phên cỏ gianh chỉ phơ phất che được có tý bên trên...
Và từ buổi chiều ấy, đã bao lần lão Gộc nhìn thấy ... Từ trong cái lều tắm một thứ ánh sáng trắng ngần, phốp pháp cứ lấp loá, lấp loá. Màu trắng ấy giống y hệt như màu của loài hoa lạ mà đêm nào lão thấy trong mơ. Lão Gộc thấy miệng nhạt thếch còn cổ họng thì đắng ngắt. Đã bao lần vạch kẽ liếp nhìn sang cái túp lều tắm ấy là lão lại có cảm giác bị nghẹt thở, tim đập thình thịch và mắt bị hoa lên. Con vện già cũng như được hồi xuân. Cứ mỗi khi nghe tiếng nước xối rào rạt là nó lại ba chân bốn cẳng chạy đến sát bên túp lều ngóng cổ nhìn vào và lần nào khi về mình nó cũng ướt. Lão Gộc nhìn con chó với vẻ ghen tỵ...
Mụ lại sang nhà lão. Mụ mời lão sang dự bữa nhậu mừng mụ vừa mua thêm được mảnh đất hời. Lão chồng mụ đang bận việc dưới phố. Lão Gộc hơi ngại ngần. Đêm qua lão mơ thấy ông nội lão về đứng bên chiếc cọc cõi. Ông nội lão không nói gì, chỉ im lặng nhìn lão với ánh mắt thật buồn. Rồi bỗng dưng chiếc cọc cõi biến thành người và gơi tay định chụp lấy lão. Lão ù chạy. Đất sụt dưới chân lão làm lão díu lại, chạy không nổi. Và chiếc cọc cõi đuổi đến kịp lão thì dừng lại, vụt biến thành to lớn dị thường, đổ trùm cái bóng đen lên người lão. Lão hét lên một tiếng, bừng tỉnh và thấy người ướt đầm. Bây giờ nhớ đến giấc mơ lão vẫn thấy hơi hãi. Đó là điềm báo sinh tử. Linh tính mách bảo lão rằng đang có một mối nguy hiểm chờ đợi. Lão đã định từ chối nhưng rồi không hiểu sao vẫn vội vã vớ lấy chiếc áo móc treo trên cột xuống khoác lên người. Con vện định chạy theo nhưng lão quát nó bắt ở nhà...
... Và trăng thanh. Và gió mát. Và mùi da thịt đàn bà . Hơi rượu say bốc lão ném lên một đám mây trắng bồng bềnh, phốp pháp. Đám mây có mùi phưng phức, ngầy ngậy. Lão nghẹt thở và mê đi. Đến khi lão bị một toán người xông vào đè ngửa ra trói lại lão mới bừng tỉnh. Trên người lão chỉ có độc một manh áo cộc. Người dàn bà kéo vạt váy ngắn xộc xệch lên che mặt, co rúm người và thút thít kể chuyện mình bị cưỡng ép và bị làm nhục...
Lão Gộc phải làm văn tự, tự nguyện hiến mảnh đát của lão cho tay chủ trang trại để chuộc lại cái tội tày đình vừa mắc. Lão phải tự tay đào chiếc cọc cõi lên. Nước mắt lão ròng ròng chảy xuống chiếc cọc không hiểu sao ngay từ khi lão còn đang phát đám cỏ gianh, nó đã tự toát mồ hôi lạnh. Lão ôm chiếc cọc cõi ướt đầm như ôm một đứa trẻ. Chiếc cọc cõi vẫn mở to hai lỗ mắt nhìn trừng trừng lên khoảng trời đầy mây đen. Một thoáng lão chợt nhớ đến thằng cháu. Nó đang ở một nơi xa lắm. Nó đang phải đem máu để giữ miếng đất lớn cho mọi người. Còn lão, chỉ với miếng đất nhỏ này lão cũng đã không thể giữ nổi nữa rồi. Nước mắt lão lại ứa ra. Lão Gộc ôm chiếc cọc đá đến bên miệng vực và nghiến răng ném xuống. Lão chệnh choạng, chiếc cọc bay vào khoảng không và kéo theo cả lão. Chính quyền đến cho người lội xuống vực đem chiếc cọc và lão Gộc lên để làm chứng. Người ta đem lão Gộc đi còn chiếc cọc cõi thì vẫn để đấy, chềnh ềnh bên vệ cỏ. Con vện già cúi xuống ngửi chiếc cọc, ngửa cổ rống lên mấy tiếng rồi lặng lẽ cúp đuôi chạy theo chiếc xe đòn chở lão Gộc đang vội vã lăn nhanh về phía bãi tha ma dưới chân đồi.
Tay chủ trang trại mở tiệc mừng . Hắn uống rượu say, ra uỷ ban xã làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rồi trở về trên chiếc xe máy . Lúc về hắn nhìn thấy lão Gộc vẫn đang đứng bên chiếc cọc cõi. Hắn vung mảnh giấy, hét lên: Mày xéo đi. Mảnh đất này bây giờ là của tao. Cả vùng đất này bây giờ là của tao !... Chiếc xe lao vào chiếc cọc đá, mất đà bay ra khỏi đường mang theo hắn lao xuống vực đúng chỗ mấy hôm trước lão Gộc đã lao xuống.
Từ khi tay chủ trang trại chết, cả vùng đất quanh ngôi nhà mái bằng bỗng trở nên hoang vu. Sau lễ tang bốn chín ngày, những cây cỏ gianh bắt đầu bám rễ. Đám cỏ gianh mọc rất nhanh, và rất nhanh chúng lan ra, trùm lên vùng đồi, xoá nhoà dần những ranh giới mà trước đó không lâu con người đã dựng lên để đánh dấu cõi đất riêng cho mình. Chiều chiều, khi những tia nắng cuối cùng còn cố nán lại, không phải để soi sáng thêm cảnh vật mà chỉ như muốn tạo cho vùng đất một hình ảnh thêm ma quái thì người ta lại thấy một người đàn bà loã thể cứ lang thang đi vạch từng gốc cỏ gianh để tìm bới một cái gì đó. Người đàn bà cứ lang thang, lang thang mãi cho đến khi màn đêm buông xuống thì mất hẳn. Gió hú từng đợt trên đồi trống rồi khi trượt dài đổ xuống thung sâu, người ta nghe một tiếng dội lại. Tiếng dội âm âm nghe như tiếng thở dài của núi...
K S