1.16-18
अनन्तविजयं राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः ।
नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ ॥ १६ ॥
काश्यश्च परमेष्वास: शिखण्डी च महारथ: ।
धृष्टद्युम्नो विराटश्च सात्यकिश्चापराजित: ॥ १७ ॥
द्रुपदो द्रौपदेयाश्च सर्वश: पृथिवीपते ।
सौभद्रश्च महाबाहु: शङ्खान्दध्मु: पृथक्पृथक् ॥ १८ ॥
anantavijayaṁ rājā
kuntī-putro yudhiṣṭhiraḥ
nakulaḥ sahadevaś ca
sughoṣa-maṇipuṣpakau
kāśyaś ca parameṣv-āsaḥ
śikhaṇḍī ca mahā-rathaḥ
dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca
sātyakiś cāparājitaḥ
drupado draupadeyāś ca
sarvaśaḥ pṛthivī-pate
saubhadraś ca mahā-bāhuḥ
śaṅkhān dadhmuḥ pṛthak pṛthak
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
ананта-виджайам* — в раковину Анантавиджаю; (м, 2.1)
ра̄джа̄ — царь; (м, 1.1)
кунтӣ-путрах̣ — сын Кунти; (м, 1.1)
йудхишт̣хирах̣ — Юдхиштхира; (м, 1.1)
накулах̣ — Накула; (м, 1.1)
сахадевах̣ — Сахадева; (м, 1.1)
ча — и; (ав)
сугхоша-ман̣ипушпакау — в раковины Сугхошу и Манипушпаку; (м, 2.2)
ка̄ш́йах̣ — царь Каши (Варанаси); (м, 1.1)
ча — и; (ав)
парама-ишу-а̄сах̣ — великий лучник; (м, 1.1)
ш́икхан̣д̣ӣ — Шикханди; (м, 1.1)
ча — также; (ав)
маха̄-ратхах̣ — тот, кто может в одиночку сражаться с тысячами воинов; (м, 1.1)
дхр̣шт̣адйумнах̣ — Дхриштадьюмна (сын царя Друпады); (м, 1.1)
вира̄т̣ах̣ — Вирата (царь, давший приют Пандавам, когда они вынуждены были скрываться); (м, 1.1)
ча — также; (ав)
са̄тйаких̣ — Сатьяки (другое имя Ююдханы, колесничего Господа Кришны); (м, 1.1)
ча — и; (ав)
апара̄джитах̣ — непобедимый; (м, 1.1)
друпадах̣ — Друпада, царь Панчалы; (м, 1.1)
драупадейа̄х̣ — сыновья Драупади; (м, 1.3)
ча — также; (ав)
сарваш́ах̣ — всюду; (ав)
пр̣тхивӣ-пате — о царь; (м, 8.1)
саубхдрах̣ — Абхиманью, сын Субхадры; (м, 1.1)
ча — также; (ав)
маха̄-ба̄хух̣ — могучерукий; (м, 1.1)
ш́ан̇кха̄н — в раковины; (м, 2.3)
дадхмух̣ — затрубили; (лит, 1.3) ध्मा{कर्तरि;लिट्;प्र;एक;परस्मैपदी;ध्मा;भ्वादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1076?type=ting
пр̣тхак пр̣тхак — каждый в свои (ав)
* Анантавиджая (anantavijaya, букв.: «бесконечно победная»);
Сугхоша (sughosa, «благозвучная»);
Манипушпака (manipuspaka, «бриллиантово-цветочная»).
अन्वय: anvayaḥ
(हे) पृथिवी-पते! (हे धृतराष्ट्र!)
कुन्ती-पुत्रः राजा युधिष्ठिरः अनन्त-विजयम् । नकुलः सहदेवः च सुघोष-मणिपुष्पकौ । परमेष्वासः काश्यः च , महा-रथः शिखण्डी च , धृष्टद्युम्नः विराटः च , अपराजितः सात्यकिः च , द्रुपदः द्रौपदेयाः च , महा-बाहुः सौभद्रः च सर्वशः पृथक् पृथक् शङ्खान् दध्मुः।
(he) pṛthivī-pate! (he dhṛtarāṣṭra!)
kuntī-putraḥ rājā yudhiṣṭhiraḥ ananta-vijayam , nakulaḥ sahadevaḥ ca sughoṣa-maṇipuṣpakau , parameṣvāsaḥ kāśyaḥ са , mahā-rathaḥ śikhaṇḍī ca , dhṛṣṭadyumnaḥ virāṭaḥ ca , aparājitaḥ sātyakiḥ ca , drupadaḥ draupadeyāḥ ca , mahā-bāhuḥ saubhadraḥ ca , sarvaśaḥ pṛthak pṛthak śaṅkhān dadhmuḥ
Дословный перевод:
О повелитель Земли!
Сын Кунти, царь Юдхиштхира, (в раковину) Ананта-виджаю, Накула и Сахадева (в раковины) Сугхоша и Манипушпака,
великий лучник, царь Каши, могучий воин Шикханди, Дхриштадьюмна и Вирата, непобедимый Сатьяки, Друпада и сыновья Драупади, могучерукий сын Субхадры, — все они, каждый в свои раковины затрубили
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tadeva vibhāgena darśayannāha pāñcajanyamiti | pāñcajanyādīni nāmāni śrīkṛṣṇādiśaṅkhānām | bhīmaḥ ghoraṃ karma yasya saḥ | vṛkavatudaraṃ yasya sa vṛkodaro mahāśaṅkhaṃ pauṇḍraṃ dadhmāviti | ananteti | nakulaḥ sughoṣaṃ nāma śaṅkhaṃ dadhmau | sahadevo maṇipuṣpakaṃ nāma | kāśyaśceti | kāśyaḥ kāśirājaḥ | kathambhūtaḥ | paramaḥ śreṣṭhaḥ iṣvāso dhanuryasya saḥ | drupada iti | he pṛthivīpate dhṛtarāṣṭra ||15-18||
Prabhupada
Царь Юдхиштхира, сын Кунти, затрубил в свою раковину Анантавиджаю, а Накула и Сахадева — в раковины Сугхошу и Манипушпаку.
Великий лучник царь Каши, великий воин Шикханди, Дхриштадьюмна, Вирата, непобедимый Сатьяки, Друпада, сыновья Драупади и другие воины, такие, как могучерукий сын Субхадры, о государь, тоже затрубили каждый в свою раковину.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика