Kabeldag 2014

Inleiding

Ik verlaat de rust van Apeldoorn om de trein naar Ermelo te nemen, alwaar de Kabeldag 2014 van het High-End Forum wordt gehouden op zondag 14 september 2014. Het initiatief om deze hifi-demonstratie te houden is genomen door forumlid Jongensdroom. Hij hoopt hiermee eens en voor altijd de discussie te vermijden dat er geen hoorbaar verschil is tussen kabels. Maar gaat het hem dat ook lukken? Niet helemaal, want een klein aantal deelnemers hoorde geen verschil tussen de kabels. Maar daar over later meer.

We zijn welkom op het Scouting terrein van Ermelo. We stappen de wereld in van de padvinders en haar welpen!

De zijdeur staat open en er wordt hard gewerkt om een opstelling mogelijk te maken door forumlid Kappa7.

De High-End Forum vlag had gehesen kunnen worden, want de Scouting groep is voorzien van een vlaggenmast.

Aangekomen blijken de forumleden Kappa7 en Arden de gehele proefopstelling al opgebouwd te hebben. Met de laatste toevoegingen van Jongensdroom zijn streaming-apparatuur, een hoogwaardige DAC, monitor en computer, zijn we klaar.

Een slogan is te lezen in het lokaal: De welp is moedig en houdt vol. Onze deelnemers van de luisterworkshop houden zij ook stoutmoedig stand? Ze zullen toch meerdere keren naar hetzelfde muziekstuk moeten luisteren tijdens de luistersessie.

Forumlid Arden heeft zijn uniek beschilderde Blumenhofer mee. Het model is de Blumenhofer Big Fun 17. De twee luidsprekers zijn volledig rondom beschilderd met klassieke muziek componisten uit de Romantiek stroming.

We zijn in een luisterruimte die misschien niet optimaal is, maar er wordt toch zeker goed voor de audioset gezorgd. Een Sonore stroomkabel voorziet de stereoset van elektriciteit.

Als je Arden zegt, zeg je analoog, zeg je analoog in combinatie met Arden, dan volgen de Japanse persingen en mono LP's al snel. Hij had de nieuwe mono-verzamelbox mee van The Beatles voor forumlid Mumsoft om te bekijken. Na afloop van de luistersessie hebben we naar enkele Beatles nummers geluisterd.

Tja, al het hedendaagse stoere streaming wireless geweld ten spijt bleken we toch een computermuis nodig te hebben om het systeem op te starten. Deze bleek snel gehaald te zijn door Kappa7.

Forumlid Hans van Liempd helpt bij de opbouw en heeft veel ervaring met demonstraties met name als clublid voor de Audioclub Oost-Brabant.

Wie had dat gedacht analoog en digitaal zo gebroederlijk zij aan zij.

Hulde aan forumlid Kappa7, die zijn kostbare draaitafel heeft meegenomen de Acoustic Signature Impact. Daarop zit een tangentiale toonarm, die Kappa7 zelf gebouwd heeft. Voor wie het niet weet Kappa7 heeft de toonarm ook professioneel op de markt gebracht onder de naam Balance Audio de Aeris.

De toonarm is "luchtgelagerd"ofwel de slede zweeft op een laagje lucht en het Benz Micro Glider S element spoort zo de groeven af.

Aan het streaming front hoeven we ons ook geen zorgen te maken, want forumlid Jongensdroom heeft een zwaargewicht meegenomen, een Weiss DAC2.

Hans van Liempd heeft ook zijn stereoset thuis gedeeltelijk ontmanteld en meegenomen. De volledige voorversterking is in handen van Array Audio. Als voorversterker de Array B-10 en als phono-versterker de Array PH-3. Hans is "broer van" de fabrikant Array. Een van Neerlands echte hifimerken.

De eindversterker Aaron No.3 Millennium beschikt over 2x100 Watts bij 8 Ohm. Dat is meer dan voldoende voor de hoornluidsprekers met een gevoeligheid van 91 dB.

De forumleden namen een interlink mee van huis.

Inleiding

Fabrikant Cock van het merk Sonore AC verzorgt de inleiding. Hij is gezegend met een scherp gehoor en kan goed de verschillen aangeven. Hij stelt vast dat een kabel altijd fungeert als een filter, gehoormatige verschillen zijn er dus per kabel, ook al zullen ze niet levensgroot zijn. Kun je dan zeggen wat de beste kabel is? Nee, maar Cock heeft wel een voorkeur voor dunne kabels. Hoe dunner de kabel hoe beter het klinkt. Dikke kabels zorgen voor versmering van het geluid. Een kabel die bestaat uit twee materialen, bijvoorbeeld verzilverd koper, zorgt voor thermokoppel tussen de twee metalen. Hierdoor ontstaat er een miniem spanningsverschil in de kabel zelf. Ook dat is niet goed voor het signaal. Zijn voorkeur gaat uit naar een goede 100% koperen kabel. Maar zegt hij erbij dat geen enkele kabel ideaal is: de beste kabel bestaat niet. Ook een oplossing om weerstanden of condensatoren in een kabel te bouwen is niet de weg vooruit, volgens Cock. De muziek krijgt een hardheid. Hij zelf als fabrikant kiest voor dunne draden van emaille-litze, de vele dunne draden vormen samen de kabel. Zo gaat er niets verloren aan signaal. Bij een dunne kabel blijven de harmonischen intact. Ofwel "blok in, blok uit", het ingaande bloksignaal is gelijk aan het uitgaande bloksignaal. Als isolatiemateriaal wijst Cock Teflon af. Dat blijkt te goed als isolator te werken, het houdt spanning namelijk vast, en gaat als condensator fungeren als onderdeel van de kabel. En dat is ook niet goed voor het geluid. Daarnaast kan lekstroom over je interlink worden getransporteerd. De lekstroom wil je zo laag mogelijk houden, koppel daarom je audio-apparatuur los van alles en test de polariteit per apparaat. Zie over een polariteit check hier. Voor zijn eigen kabels van Sonore AC houdt hij het op bulletpluggen, als stekkers: "Kabels moet je simpel houden."

Kennis

Veel audiokennis die vroeger aanwezig was in de jaren 1950 en 1960 benadrukt Cock is geschrapt uit de hedendaagse boeken. Sonore AC wil deze kennis graag overdragen.

De luistersessie

En dan begint de luistersessie. We luisteren naar de streamingcomponenten van forumlid Jongensdroom. Kappa7 verwisselt de interlink tussen de Weiss DAC2 en de Array voorversterker. Er wordt per kabel geluisterd naar een en hetzelfde nummer. We beginnen met een simpele kabel (1), zoals deze gratis geleverd wordt bij audio-apparatuur in de jaren 1980. Het geluid is vlak, alsof de artiest zingt tegen een raam. Maar laat het wel wezen, de kabel functioneert. Dan komt de Sonore kabel (2). De saxofoon is minder, maar er zit meer nuance in. De kabel heeft dezelfde eigenschappen als een kabel die later aanbod komt. Het creëert een soort audiolandschap, waarin je lijkt te kunnen rondstappen. Nu komt de Kimber Select KS1010 (3) er tussen. Weer draaien we hetzelfde nummer. De kabel klinkt mooi helder. Maar ik wacht nog steeds op het irritante saxofoongeluid, maar het scherpe randje het komt er nog niet van.

Luidsprekerkabelwissel

De sonore luidsprekerkabel komt nu in het systeem te hangen, men verwacht hiermee een betere balans te bereiken. Na de pauze draait de set met de Sonore interlink en luidsprekerskabels. De rem lijkt er af, alles klinkt los en de muziek kan de ruimte innemen in hoogte en diepte. Misschien is dit toch de motivatie om alles bij één kabelmerk te houden? In ieder geval klinkt de saxofoon voller en begint deze ook zijn irritante randje te krijgen.

Stealth mode

Dan komt de Stealth interlink (4) er tussen hangen. Alles klinkt lichtvoetig en speels. De groep is erg positief over de kabel. Toch noteer ik dat de kabel wat "saai" overkomt. De Stealth en Sonore kabel hebben 1 ding gemeen, ze hebben beide de gave om een audiolandschap te creëren, een Alice in Wonderland moment, de luisteraar kan zo in het fluwelen muzieklandschap gaan wandelen, van drummer naar zangeres, van zangeres naar saxofonist. Een bijzondere ervaring. Ik vraag me af of een studio-engineer weet dat zijn of haar opname ook zo weergegeven kan worden?

Doe-het-lekker-zelf-kabels

Dan komt de Air kabel (5) van Jongensdroom. Het is een doe-het-zelf kabel. De stem is meer upfront en het muziekbeeld is overzichtelijk, De saxofoon klinkt voor het eerst goed, het is irritant en fel. Niet iedereen is gecharmeerd van de kabel: 'het geluid wordt te veel opgedrongen en het geluidsbeeld is rommelig.' Dan komt de kabel (6) van Hans van Liempd. Ook een doe-het-zelf kabel. Alles klinkt erg netjes, een keurige kabel, om zo te zeggen. Intens in het hoog, alleen het geluid is wat minder los van de speaker. Qua geluid eigenlijk erg dicht bij die van Jongensdroom. Nu wordt het tijd voor forumlid Leobus met zijn doe-het-zelf kabel (7) van koper. Ik noteer een "goede sax", en goede sax is altijd goed. De zang is wat minder upfront. Mijn kabel aantekeningen raken nu qua nummering onduidelijk, er staat tweemaal een kabel 8. Maar de volgende kabel (8) zou een zilveren kabel zijn. De kabel deed wat het moest doen, maar ik vond het niet heel spannend klinken. Nu komt de Kimber PBJ interlink (9). De stem heeft de focus en het hoog is sterk aanwezig. Een opmerking uit de zaal is dat "het geluid wat directer mag".

De laatste loodjes

Tegen deze tijd wordt het luisternummer gestopt nog voor de saxofoonsolo begint, om snel de volgende kabel te gaan plaatsen. De luistermoeheid begint ook bij me toe te slaan, na zoveel kabels. Een Van den Hul D-102 III Hybrid interlink (10) wordt geplaatst. Nu heb ik deze interlink zelf ook, dus ik was benieuwd wat het in deze set-up zou doen. Een lichte glimlach verscheen toen ik merkte wat Van den Hul uniek maakt. De body of echo, die aan een instrument of stem wordt gegeven. Het wordt allemaal net even meer tastbaarder. Het geluid bevat minder "losse onderdelen", maar blijft plezierig om naar te luisteren. De zaal was ook zeer verrast, het kabelmerk krijgt namelijk vaak verweten slecht in het laag te presteren. Maar men was toch tevreden. De laatste kabel (11) is ook een doe-het-zelf kabel van zilver. Het geluid is direct en dat moet wel je voorkeur zijn. Maar alles komt met een zekere rust over, niet saai of slaapverwekkend.

Testing, testing

Bepaalde we eerst dat de simpele kabel (1) de referentie zou zijn, waartegen de andere kabels worden afgezet. Al snel werd bepaald dat de Stealth interlink als referentiekabel deze rol zou overnemen. Toen in de zaal gemompeld werd: "De muziek is toch de referentie?" kwam daarmee een relevant punt naar voren. Want het klopte dat we met dat ene nummer alle kabels vergelijken. Daarbij had kabel 1 al snel afgedaan in het testproces. Uiteindelijk merk je dat de zaal verbazingwekkend vaak een eensluidend oordeel had, maar soms ook verschilde in haar oordeel over een kabel. De Stealth kabel en Sonore interlink zijn beide een unieke ervaring, maar hoeft niet je 'cup of tea' te zijn geluidsmatig, noch budgettaire. De vraag wat is de referentie tijdens het testen, is ten eerste de muziek, dat uiteindelijk uitmond in de beste kabel, die je op basis van je voorkeur hebt gekozen.

Conclusie

De demonstratie, geïnitieerd door forumlid Jongensdroom, had als doel de discussie te bewijzen dat er verschillen tussen kabels zijn te horen. Waarmee het standpunt dat er geen gehoormatige kabelverschillen zijn ontkracht zou worden. Nu wil het geval dat 2 van de omtrent 15 deelnemers echt geen verschillen hoorden. Dat zou kunnen betekenen, statistisch gechargeerd, dat 1 op de 5 aanwezigen of een voorzichtige schatting 1 op de 8 audiofielen ook echt geen verschillen horen. Mij verbaasde in ieder geval hoe iedere kabel een andere nadruk kan leggen, op zang, instrument of in het gehele stereobeeld. Of zoals Cock aangaf "Je kunt de verschillen horen, maar dat betekent niet dat het altijd beter is." En met deze wijze woorden sluit ik dit onderdeel van de Kabeldag 2014 af.

Doe je best! Dat hebben we zeker gedaan.

De dag-agenda had genoeg rustpunten ingeroosterd.

Geen van de forumleden heeft rennend en in paniek het pand verlaten. Maar zelfs aan die optie is gedacht!

De schilderijen op de Blumenhofer speaker zijn moeilijk vast te leggen zo mooi.

Alles aan de kant, want de beste luister-oren kwamen uit heel het land!

De Blumenhofer Big Fun 17 luidsprekers zijn beschilderd door kunstschilder René Visker in opdracht van Arden.

René Visker heeft direct op de luidsprekers geschilderd. Er is geen sprake geweest van het schilderen op losse panelen, die later op de luidsprekers zijn gemonteerd.

Voor wie dit aangezicht herkent uit zijn of haar jeugd "lekker opwarmen rondom de gas- of kolenkachel". Gelukkig is dat vandaag niet nodig, want het is op en top mooi weer buiten.

De luidsprekerkabels van Sonore, met haar kenmerkende blauwe kleur, zijn tijdens het grootst gedeelte van de luistersessie gebruikt.

Iedere klassiek romantische componist staat er wezenlijk echt op en ze spreken je nog net niet aan. Zelfs op de achterkant is er één te vinden.

Pauze! De zaal is leeg. Buiten op het terras of in de keuken neemt men een kop koffie of thee. Zelfs aan fris is gedacht, tot koek en brood aan toe!

Ook de beer Baloe en mensenkind Mowgli uit de Disney verfilming van het Jungle Book hangen hier aan de wand. Niet zo vreemd gezien het Jungle Book het leidraad is voor de welpen opleiding. Wie leidt ons audiofielen op en aan de hand van welk boek?

Tijd voor vinyl!

Het High-End forum staat bekend om haar schare fans van de platenspeler, dus na al die mooie streaming momenten tijd voor vinyl! De kabel-interlink set up is als volgt: Van het element naar de phono voorversterker een zilveren phono-interlink van Van den Hul. Tussen de phono voorversterker en de Array voorversterker de Sonore interlink. Tussen de Array voorversterker en Aaron eindversterker de Stealth interlink. De LP, die gedraaid wordt is van blues gitarist Stevie Ray Vaughan (1954-1990).

Platenspelermatten

Forumlid Arden heeft een nieuwe platenspelermat mee van Pluto Audio - The universal copper mat. De mat is gemaakt van gevlochten koper. Natuurlijk wordt de mat meteen op de platenspeler gelegd om te luisteren wat het effect is op de geluidsweergave. Nu zijn er veel soorten platenspelermatten van rubber, leer, kurk tot kunststof. Het doel met name is het dempen van trillingen gemaakt door de platenspeler zelf, zoals motortrillingen deze mogen de naald niet bereiken. Het effect van de koperen mat werkt wat bevreemdend op me: lijkt de muziek nu zachter te klinken, met meer rust en een soort slow motion effect? Hierna komt forumlid Leobus met zijn eigen mat van Twaron. De 'attack' is weer terug van de gitaar aanslagen én daarmee het schrikeffect voor de luisteraar. Cock van Sonore AC geeft een advies hoe je een platenspelermat kunt controleren: leg de LP op de mat. En klop met de nagel van je wijsvinger op het label van de LP. Hoor je een doffe klap dan is het goed. De LP met mat is dan één geheel met het onderliggend plateau. Zo kan er geen energie tussen de twee onderdelen ontstaan. Enkele matten passeren de revue met de klop-test. Zelf ben ik zeer tevreden met een kurken mat op mijn Thorens platenspeler, daarom adviseer ik iedereen om met matten te experimenteren. Het kan je geluid absoluut positief beïnvloeden.

Een best-of partij achter het stereomeubel van Sonore tot Stealth bekabeling.

De platenspeler van Kappa7 is in "full swing" de Acoustic Signature Impact. Deze beschikt over wel drie motoren om een stabiele gelijkloop te bewerkstelligen.

Het geluid van de tangentiale toonarm de Aeris doet de naam Balance Audio eer aan. Het stereobeeld staat als een huis voor de luisteraar.

Dat ligt natuurlijk niet alleen aan de luchtgelagerde toonarm, maar ook aan het mooie Benz Micro Glider S element.

Het element speelt van Stevie Ray Vaughan tot de Beatles.

Cock van Sonore AC is geen voorstander van grote motorpully's, laat staan van meerdere motoren op een platenspeler. Maar daar over in een later verslag meer.

De power supply van de Acoustic Signature Impact.

Marc van de hifiwinkel Audio21 verlaat de bijeenkomst met zich meenemend de Sonore AC luidsprekerkabels. Een aderlating. Als eerste worden er Oehlbach luidsprekerkabels gemonteerd. Weg is de mooie audio holografie van Sonore, maar de "attack" in de gitaar track blijft aanwezig. Hierna komt de Van den Hul Skyline er weer tussen, eerst normaal "enkelvoudig". Het klinkt allemaal wat zachter in het gitaarspel van de Stevie Ray Vaughan track, maar ik noteer "meer stereo".

De hoornluidsprekers geven geen krimp onder het bluesgeweld van Stevie Ray.

Dan plaatst Kappa7 de Van den Hul Skyline kabel tweevoudig aan de luidspreker. Ofwel ieder kanaal heeft samengeknoopt aan de uiteinden één luidsprekersnoer gemonteerd. De gedachte hierachter is dat de twee verschillende stereosignalen links en rechts elkaar niet kunnen beïnvloeden, als ze afzonderlijk een snoer hebben. Zo zouden ze geen capaciteit kunnen opwekken. Het geluid lijkt meer fundament te hebben, het klinkt allemaal voller.

Dankwoord

Er zijn dus naast verschillen in interlinks, ook verschillen tussen luidsprekerkabels te horen. Zij het niet door iedereen! Hierbij gaat mijn dank uit aan alle forumleden, die aanwezig waren. Alle donateurs van interlinks, en alle superdonateurs zoals Kappa7, Jongensdroom, Hans van Liempd, en Arden voor het meebrengen van hun kostbare apparatuur. Dank ook aan Cock van Sonore AC om zijn gedachten en luisterervaringen te delen omtrent kabels. Kappa7 wil ik bedanken voor de interlink pitch stops, door geduldig iedere keer achter de stereo te kruipen om de kabels te verwisselen. En Jongensdroom voor het initiatief en als Master of Ceremonies van de Kabeldag.

Quotes

Natuurlijk mogen de mooie quotes niet missen:

• De filosofische audio-quote: "Je moet niet geforceerd luisteren, luister onbewust."
• De als-je-er-was-quote: "Het zijn allemaal high-end vliegen."
• De daar-heb-je-gelijk-in-quote: "We zijn verpest door die Stealth."
• De goede-luisteraar-quote: "De timing is verloren."
• De had-je-dat-niet-voor-deze-middag-kunnen-zeggen-quote: "Met alle kabels is te leven, zelfs de dropveter."