Embedded Files
Het Nederlandse hifimerk Sonore bestaat uit twee mannen Arnold en Cock, die al jaren aan de weg timmeren om het doel van High Fidelity (HiFi) te bereiken: Met hifi apparatuur zo dicht mogelijk de werkelijkheid benaderen aan de hand van een geluidsopname in de huiskamer. Vandaag zou ik er achter komen dat het ook werkelijk kan.
Op woensdag 9 september 2015 ontmoetten twee mannen elkaar voor het treinstation van Rotterdam. Niets bijzonders op dit drukke punt, ware het niet dat de afspraak al veel eerder gemaakt was, eigenlijk al jaren geleden. Ik bezocht de havenstad om te luisteren naar wat Sonore aan nieuwe producten aan het ontwikkelen is. Hét geheim van de Nederlandse hifi-scene werkt al sinds jaar en dag aan mooie audio apparatuur en weet op iedere hifishow te verrassen met de beste demonstraties. Dat bij ieder project een lang traject zit van research en luistertesten zal bekend zijn, en nu mocht ik de fabrikant bezoeken in hun werkplaats.
Rotterdam
Van dit illustere duo ontmoet ik Cock van der Weiden. We pakken de metro na een goed restaurant bezocht te hebben voor een kop koffie ofwel na de inwendige mens verrijkt te hebben. Rotterdam is als stad onbekend voor mij, dus het is allemaal interessant van de architectuur van de kerken tot de woonwijken. De openbaar vervoerreis eindigt in een jaren 1960 flat. Hier in een gezellig klein appartement worden de Sonore versterkers getest. Een bureau met alle attributen om apparatuur te testen en samen te stellen staat in de gang. De woonkamer is ingericht als luisterruimte. De inrichting is eigenlijk de ultieme 'mancave' voor hifi-liefhebbers. Een leuke jaren 1960 inrichting geeft het gevoel terug te gaan in de tijd van Rock & Roll en de vetkuiven. Een vrolijk gekleurde bank nodigt de luisteraar uit. Er staat een kast vol met LP's en natuurlijk geluidsapparatuur van platenspeler tot CD-speler.
Hier en daar zijn muziekinstrumenten te vinden, dit om het geluid te controleren van de Sonore set met het werkelijke karakter van een instrument.
Waarom ben ik gekomen? Nou, deze afspraak staat al een tijd, eigenlijk al sinds 2010. Sonore is nu meer bekend om zijn elektronica zoals de versterkers, kabels en de platenspelermotor, maar ze maakten hun bestaan bekend aan de buitenwereld via de recensies omtrent de Sonore Statement, een kamerhoge line array luidspreker. Deze zou zo goed zijn, dat de werkelijkheid angstig dicht werd benaderd. En daar wilde ik al die jaren geleden getuige van zijn, maar door omstandigheden is het toen niet gelukt om hen te bezoeken. De luidspreker wordt jammer genoeg niet meer gemaakt, maar er is 1 gelukkige eigenaar in Nederland die een set heeft. Deze persoon hoef ik gelukkig niet lastig te vallen om enigszins te ervaren hoe het klinkt, want Cock van der Weiden van Sonore heeft een oud idee nieuw leven ingeblazen: Het plaatsen van een 'supertweeter' boven op een luidspreker. Bekende toepassingen zijn de vintage Hepta Tweety en de meer recente Tannoy SuperTweeter. Maar Cock geeft aan dat de Harmonizer, zoals de unit heet, een stuk verder gaat dan alleen maar een tweeter zijn.
Welkom in de luisterkamer van Sonore.
De luisterkamer staat vol met Cock zijn LP's en mooie vintage apparatuur, zoals deze Sansui TU-9900 tuner.
Luisteren
Cock vertelt dat hij een KEF LS50 heeft aangepast in het filter en een losse 'tweeter' unit er aan toe heeft gevoegd. De LS50 is een jubileum model vanwege het 50 jarig bestaan van het Britse luidsprekermerk KEF. Het is een monitor met een Uni-Q conus ofwel het hoog en het laag komen uit 1 unit, vanuit 1 punt. Als de demonstratie begint met live opnamen valt het meteen op, bizar. Het is moeilijk te omschrijven, maar je hoort de zaal, de ruimte waarin wordt gemusiceerd. Je hoort de stilte, de ruimtelijkheid van ieder geluid en muziekinstrument. Verbazingwekkend dat er zoveel informatie wordt geregistreerd door de microfoons, maar ook dat deze gewoon op de CD is vastgelegd. Er staat meer op de CD dan we denken. Het blijkt een bizarre ervaring. De brom van een orgelklank, de impulsen van een gitaar, ik kan de klankkast horen. Het is een realistische projectie uit twee simpel ogende luidsprekers. Het lijkt wel of de artiest direct door de luidspreker zingt. Bizar. Cock legt ondertussen uit wat de ontwerpfilosofie van Sonore inhoudt er komen termen voorbij als fasereinheid, perfecte blokgolfen en geen versmering. Maar mijn oren en brein komen nog bij van de ervaring. De tweeter unit, gedoopt de Harmonizer, werkt volgens Sonore boven het hoorbare bereik van het menselijk oor. Toch ondersteunt deze unit volgens Cock het geluid door het snelle impuls gedrag mogelijk te maken van een geluidsgolf. Zowel het filter in de KEF LS50, als de bandtweeter de 'Harmonizer' is aangepast. Volgens Sonore moet de conus of het membraan van de tweeter weinig tot niet natrillen, dus na het bewegen van de conus om een toon te produceren moet deze direct weer stil staan.
Een KEF LS50 met aangepast filter en de Harmonizer unit.
De Harmonizer unit made by Sonore.
Maar goed terug naar de luisterervaring. Ik moest er van bijkomen. Je weet niet wat je hoort en eigenlijk weet je het wel. Maar het zou technisch onmogelijk moeten zijn. Je hoort namelijk de akoestiek van de ruimte. Je hoort de tastbare stilte van een zaal. We luisteren naar jazz en live opnames van Japanse percussie. Jawel, die grote trommels. Bizar dat zo'n grote trommel kan worden weergegeven door zo'n kleine speaker. Niemand die het op een realistische schaal verwacht, maar de kleine aangepaste LS50 met supertweeter doet het. Snelle tromslagen worden afgewisseld met lage tromslagen in het kleine appartement in Rotterdam. De singer-songwriter van eerder komt weer voorbij. We luisteren eerst naar een live opname van de artiest. De ene is live en onbewerkt de andere opname is gemaakt in de studio en gemasterd. De gemasterde versie is zoals we van muziek gewend zijn, alles binnen proportie en binnen een bepaalde bandbreedte. Maar in vergelijking met zijn live versie is deze ontdaan van de emotie en toon in zijn zangstem. Ook de ruimtelijkheid en echtheid van de gitaar is weg. Let wel het zijn verschillende nummers en opnames, geen volledig eerlijk vergelijkingsmateriaal, maar het is wel frappant.
De nieuwe passieve voorversterker van Sonore.
De CD-speler waar alleen het loopwerk nog origineel van Audio Research is. Al het andere is naar het ontwerp van Sonore.
Nadat mijn oren nog na stuiteren vraag ik mij af willen we echt de werkelijkheid benaderen zoals we plachten te zeggen met hifi? Dat is wat je je afvraagt, het is namelijk tamelijk intensief om met deze realiteit te worden geconfronteerd. Het maakt luisteren naar muziek een hele andere ervaring. Je wordt namelijk één met de ruimte waarin de opname plaats vond. We luisteren naar een audiofiele klassieker Yello. Voor het eerst hoor ik de textuur van een keyboard in een opname. Erg bizar. En wat een werk zit er in die opname als je hun mozaïek aan instrumenten en geluiden beluisterd. Kan ik dit technisch verklaren wat ik gehoord heb? Nee. Kon ik dat dan bij andere indrukwekkende demonstraties in afgelopen jaren? Nee. Waarom wil je het dan? Omdat je het eigenlijk niet geloofd. Ik kan alleen vaststellen met mijn beperkte zintuigen, dat ik zwaar onder de indruk ben. Daarbij vraag ik me af of je het echt wil begrijpen, het is net zoals bij een illusionist of goochelaar, het geheim van de truc hoef je niet te weten en wil je ook niet kennen, want dan verliest het de magie, de verbazing en het vakmanschap van de show. En zo is het ook hier. Begrijpen doe je het niet, maar wat zit je te genieten.
De Harmonizer van Sonore heeft een verbazingwekkende werking op het stereogeluid.
Sonore is onder de indruk van de kwaliteiten van de KEF LS50. Maar weet de prestaties naar een hoger niveau te brengen van deze kleine krachtpatser.
Koffie
Een bezoek aan Cock gaat niet alleen over audio, maar ook over goede koffiezetapparaten, lactose vrije melk en de perfecte cappuccino. Ondertussen legt hij uit hoe Sonore audio benadert: "Elk onderdeel werkt niet-lineair. Onze Sonore klankbalans blijft intact bij elke volume stand." Maar ook zijn drive voor de hifi-techniek en de muziek: "Ik wil laten horen wat er mogelijk is". Cock vertelt over het testen van luidsprekerconussen en versterkers door de jaren heen met Arnold: "Bij iedere condensator die we eruit plukten werd het geluid natuurlijker." En daaruit ontstond de filosofie: "Met zo weinig mogelijk componenten zo weinig mogelijk vervorming veroorzaken." Ook de CD-speler is aangepast om analoger te laten klinken. Het audiomerk Sonore is natuurlijk ook bekend om haar mooie bekabeling. Cock laat me het basismateriaal zien. Het voelt aan als zijde, de koperen draden zijn flinterdun. Het voelt totaal niet metalig aan de 1200 losse draadjes. Wat een kwaliteit.
De ruimte is ingericht in een gezellige jaren 1950/1960 sfeer.
Een jaren 1950 ruimte zonder originele neonverlichting is natuurlijk niet af.
Audiogolven
Het leuke van Cock is dat hij de hifiwereld in Nederland al enkele decennia onveilig maakt samen met Arnold. Een bekende uitspraak van hem is: "Ik ben niet commercieel". Waar hij op doelt is dat als je een product verkoopt, deze meteen goed moet zijn. Het frequent omruilen van apparatuur zou niet moeten hoeven als de consument tevreden is met haar geluidsapparatuur. Ook aan marketingpraat met een te hoog prijskaartje heeft hij een broertje dood, daar voor loopt hij te lang in de business. Zijn gehoor werkt anders dan menig ander mens hij kan geluid namelijk visualiseren. En daarmee horen of de hifi apparatuur voldoet of dat de luidsprekers juist zijn geplaatst in de ruimte. Arnold en Cock trekken al van jongs af aan met elkaar op. Ik zou hen willen typeren als Het Oor en Het Brein, zijnde Cock en Arnold. Ik heb hen voor het eerst ontmoet samen op de X-fi show in 2013. Beide leken zo gestapt te zijn uit een stripalbum van Hergé. Alsof kapitein Haddock en Kuifje ieder moment konden binnenlopen om hun vrienden gedag te zeggen. Cock zag er uit als een breed geschouderde matroos, de hifiman met de gouden oren, en Arnold lijkt op een collega van Professor Zonnebloem. De elektrotechnisch geleerde die de schakelingen van Sonore uitdenkt en ieder probleem weet op te lossen.
Het ontwikkelen van en bezig zijn met audio gebeurd met vallen en opstaan. De innerlijke rust bewaren is belangrijk.
Een tip van de sluier, de nieuwe Sonore bekabeling, die binnenkort op de markt verschijnt.
Voor de foto's zou ik een tweede keer terugkomen, maar ook met eigen CD's, want hoe goed de live opnames ook zijn of hoe leuk de Japanse percussie groep ook is en met vlag en wimpel slaagt in het recreëren van de verschillende trommels, je wil je eigen muziek beluisteren om enigszins te begrijpen wat het systeem doet. Ook met minder goede opnames.
Aan ieder detail wordt gedacht. Sonore logo op de passieve voorversterker.
Thuis
Als ik naar huis fiets vanaf het station ben ik nog onder de indruk. Wat ik vandaag gehoord heb kan niet. En toch is het zo. Moeilijk te bevatten, maar de ervaring deed me glimlachen. Zou je met deze techniek de concertzaal makkelijker leren herkennen op een album, van Concertgebouw, Paradiso tot Ziggo Dome? Mijn speciale geluidservaring ooit was in het Concertgebouw. Bij een jazz concert werd er geapplaudisseerd, een ovatie en het applaus viel als regendruppels op het publiek neer. Ik denk dat als het fenomeen is vast te leggen met geluidsapparatuur dat dit systeem de grootste kans heeft het goed te reproduceren.
Kauwgumballenmachine met buizen. Met dank aan Sonore voor een gezellige middag en luisterervaring!
Techniek
Als ik dan eenmaal op de bank thuis zit begint het te malen: Wat als je de geluidstechniek dusdanig kunt aanpassen om dit mooie resultaat te bereiken wat doe je er dan mee als fabrikant?! Op het moment kiest Cock om bestaande luidsprekers aan te passen. Luidsprekers, die in de basis goed zijn bevonden door hem. Er dient namelijk aan enkele technische voorwaarden te worden voldaan. Op het moment wordt er gewerkt aan een Blumenhofer luidspreker aanpassing. Deze is te zien op de X-Fi show 2015. Of zou Sonore de techniek in een eigen luidspreker kunnen toepassen? Hier geldt natuurlijk een andere investering zowel in financiën als in materialen. Of de techniek zou je kunnen verkopen aan een andere fabrikant. Wat er ook mee gebeurd. Hopelijk zullen vele audiofielen en muziekliefhebbers het unieke stereogeluid ondergaan.
Onderdelen liggen her en der verspreid in de kamer. De mooie vinylcollectie kon jammer genoeg niet aangesproken worden.
De werkbank van Sonore. De inwendige mens wordt voorzien van een goede kop koffie. Op de voorgrond de Sonore stroboscoop, die al menig platenspeler het vuur aan de schenen heeft gelegd.
Albums
Enkele weken na het eerste bezoek doe ik nogmaals het werkatelier van Cock aan. Weer met camera en statief, maar ook met mijn CD's. Het beluisteren zou een bijzondere ervaring worden. Bijna alle CD's worden letterlijk genadeloos afgemaakt door het systeem. Het Di-rect - This is who we are album klinkt alsof alle muziekinstrumenten in een te krappe bandbreedte is volgepropt. Coldplay's Ghost story was een dappere poging, maar de Britten hebben er productietechnisch te weinig aangedaan. Michael Jackson Thriller, de niet-geremasterde editie, bleek erg weinig laag te hebben. Het enige waar het systeem mee uit de voeten kan is het album Reservoirs by ME door Minco Eggersman. De Sonore apparatuur laat de aandacht namelijk horen die besteedt is aan de opname, wordt de muziek te veel gecomprimeerd door de studio engineers, dan blijft er maar bar weinig over om te appreciëren. De holografische kwaliteit trad meteen terug toen het album van Yello werd opgezet. Tja, aan hoeveel albums zal zoveel liefde en aandacht zijn besteedt aan ieder geluid en effect? Ook bij de vocalen moest ik erg wennen. Ik miste een zeker middengebied, waardoor de stemmen makkelijker te herkennen zijn, zoals ik ze over mijn eigen systeem hoor. Waar dit nu precies aan ligt weet ik niet. Cock gaf aan dat luidsprekers een nadruk kunnen leggen op het middengebied.
Mijlpaal
Sonore erkent de mijlpalen die er gezet zijn in de audiotechniek in de jaren 1950 en 1960 en bouwt op dit fundament door om met innovatieve ideeën tot uitzonderlijke resultaten te komen. Die eerste middag heb ik mogen luisteren naar wat het Rotterdamse audiobedrijf in petto heeft. Een aangepaste KEF luidspreker, die met live concertopnames de zaal-akoestiek kan nabootsen in absolute 3D, ronduit bizar. Van deze ervaring heb ik nog enkele dagen moeten bijkomen. Ook het detail in de muziek en de muziekinstrumenten was fenomenaal. De opname moet dan wel met liefde intact zijn gelaten in de studio, zonder te veel comprimering. Als High Fidelity de maanmissie is, dan kan ik niet anders zeggen: "The eagle has landed."
Sonore - listening to audio giants.
Verslagen
Andere verslagen van de Sonore - Harmonizer
Google Sites
Report abuse