بررسي آزمايشگاهي تزريق غير امتزاجي متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم در ازدياد برداشت نفت در يك مدل شكاف دار

1- مقدمه

تحت شرايط غالب در بسياري از مخازن نفت، جابجايي غير امتزاجي گاز و نفت در مقايسه با جابجايي آب -نفت از افزايش بازده ي جابه جايي ميكروسكوپي بالاتري برخوردار است . با اين حال، گاز ، تحرك بسيار بالايي دارد و بدليل تحرك بالا در مقايسه با ديگر سيالات مورد استفاده در ازدياد برداشت مقدار قابل توجهي از نفت را در پشت سر جا مي گذارد. تزريق متناوب آب و گاز يك روش بسيار موثر در كنترل تحرك بالاي گاز براي سيلاب زني افقي در بسياري از مخازن دنيا بكار رفته و موفقيت اين روش ثابت شده است . از طرف ديگر ، تزريق غير امتزاجي متناوب آب و گاز، در ميادين نفتي سابقه كمتري دارد. توسعه تزريق متناوب آب و گاز در بهبود فرايند كنترل سيلاب زني كمك بسياري كرد ه است . بازده ي بالاتر جابه جايي ميكروسكوپي گاز به همراه بازدهي بهتر جابجايي ماكروسكوپي آب ، توليد نفت را در مقايسه با يك سيلاب زني ساده توسط آب ، به مقدار قابل توجهي افزايش مي دهد . تقريباً تمام پروژه هاي تزريق گاز ، امروزه به روش تزريق متناوب آب و گاز انجام مي گيرد. در آمريكا، بيشترين كاربرد روش تزريق متناوب آب و گاز در سواحل متمركز است و طيف وسيعي از گازهاي تزريقي براي مخازن با خصوصيات متفاوت در روش ا متزاجي بكار رفته است . اگر چه انواع بسياري از گازهاي تزريقي را و گازهاي هيدروكربن ي تشكيل مي دهند ، فراواني ذخاير گاز و دسترسي به دانش فني ، عامل مهمي براي رشد فرايندهاي تزريق در آمريكا مي باشد.

پارامترهاي اصلي كه بايد در تزريق متناوب آب و گاز د ر مقياس آزمايشگاهي مورد ارزيابي قرار گير ند عبارتند از : ناهمگني مخزن، نوع سنگ، ويژگيهاي سيال، گاز تزريقي، و نسبت گاز به آب تزريقي وملاحظات گرانشي . ديگر پارامترهاي موثر در تزريق گاز و توليد ثانويه شامل توسعه امتزاج پذيري و تركيب نفت و آب نمك است . در مورد كاربرد تزريق متناوب آب و گاز در مخازن شكاف دار اطلاعات زيادي در دسترس نيست. اعتقاد بر اين بود ه كه استفاده از مزاياي سيلاب زني آب و تزريق گاز با يكديگر به دليل وجود شكاف ها در مخزن، غير ممكن است . در استفاده از روش تزريق متناوب آب وگاز در مخزن شكاف دار ، شكستگي ها باعث پيشرفت سريع سيالات تزريقي مي شو ند[ 5]. با اين حال، چند نمونه از مخازن وجود دارند كه نشان مي ده ند استفاده از تزريق متناوب آب و گاز در مخازن شكاف دار طبيعي از امتياز بالقوة قابل ملاحظه اي برخوردار است . هدف اصلي از اين كار ، بررسي كاربرد تزري ق متناوب آب گرم و گاز گرم در مدل هاي معمولي و شكاف دار است.

2- اهميت بحث ازدياد برداشت نفت در ايران

مخازن نفتي ايران داراي ساختار متفاوت ي نسبت به مخازن نفتي دنيا ميباشند به طوري كه اكثر اين مخازن ساختاري كربناته داشته و تنها 10 درصد از آنها داراي ساخ تار شني هستند از طرفي ، بخش نسبتاً بزرگي از نفت موجود در اين مخازن ، سنگين بوده و به آساني قابل استحصال نيست. ضريب بازيافت نفت براي اكثر مخازن هيدروكربوري ايران در حدود 24 درصد گزارش شده است كه اين مقدار بسيار كمتر از ضريب بازيافت متداول نفت در جهان مي باشد . از اين رو مي توان گفت كه در مخازن ايران ، ميزان نفت باقي مانده در يك مخزن هيدروكربوري نسبت به مقدار برداشت شده از آن بسيار زياد است.

بنابراين چنانچه نفت استحصال نشده مخازن استخراج نگردد، درآينده اي نه چندان دور با كاهش شديد توليد از مخازن نفتي روبروخواهيم شد . برآوردهاي اوليه نشان مي دهن د كه در صورت استفاده نكردن از روشهاي ازدياد برداشت ، افتي مطابق آنچه كه در شكل (1) نشان داده شده است در ميزان توليد از مخازن خواهيم داشت.

شکل 1- کاهش میزان تولید در صورت استفاده نکردن از روش های ازدیاد برداشت

3- روش تزریق متناوب آب و گاز

تزريق متناوب آب و گاز ، يك فرايند ثانويه ازدياد برداشت نفت است كه كاربرد آن از سال 1950 براي اولين بار مطرح گرديده و بشدت افزايش يافته است . فرايند تزريق متناوب آب و گاز تركيبي از دو فرايند بازيافت ثانويه سيلاب زني آب و تزريق گاز است. فرايند تزريق متناوب آب وگاز در اصل با بهبود بازدهي جابجايي ماكروسكوپي و ميكروسكوپي بصورت همزمان باعث افزايش توليد مي شود . همانطور كه در معادلات ( 1) و ( 2) ديده مي شود از آب بعنوان يك عامل كنترل تحرك پذيري گاز استفاده شده است . چرخه طبيعي فرايند تزريق متناوب آب و گاز باعث افزايش اشباع آب در چرخه تزريق آب و كاهش اشباع آب در چرخه تزريق گاز مي شود . اين فرايند القاي چرخه هاي آشام و زهكشي سبب مي شود كه اشباع نفت باقي مانده در فرايند تزريق متناوب ، در مقايسه با سيلاب زني توسط آب و تزريق گاز، به مقدار قابل توجهي كاهش يابد. در اين فرايند، توابع كسري كه براي جريان آب و گاز به صورت زير تعريف مي شوند عبارتند از:

كه تراوايي مؤثر و گرانروي است.

فاكتور توليد نفت را مي توان توسط دو عامل بازدهي رفت و برگشت ماكروسكوپي و ميكروسكوپي توصيف كرد . علاوه بر اين، بازدهي رفت و برگشت ماكروسكوپي توسط بازدهي رفت و برگشت افقي و عمودي تعريف شده و مي توان آن را به صورت زير فرمولبندي كرد:

بازدهي جارو بي افقي بستگي به نسبت تحرك پذير ي ( معادله ( ( 4 ) و بازدهي ج اروبي عمودي بستگي به نسبت نيروهاي گرانروي به گراني ( ثقل ) دارد (معادلة ( 5 ) ).

4- شرح دستگاه

مشخصات كلي مجموعه دستگاه ي كه در انجام آزمايشات تزريق منفرد آب، تزريق گاز دي اكسيد ك ربن، تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم ، تزريق غير امتزاجي متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن و تزريق غير امتزاجي متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم در اين مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است عبارتند از:

1- مغزة نگهدار : مغزه نگهدار طراحي شده داراي ابعادي به قطر سانتي متر و طول 35 سانتي متر است كه جنس آن نوعي فولاد ضد زنگ مي باشد.

2- پمپ: به منظور طراحي پمپ دستگاه از يك ستون شيشه اي جهت تزريق آب و يك لوله U شكل استفاده شده است . در پايين ستون شيشه اي يك شير و در بالاي آن يك سه راهي تعبيه گرديده، كه از يك مسير آن بر اي تزريق گاز دي اكسيد كربن، از يك مسير براي پر كردن ستون از آب و از مسير ديگر براي تزريق گاز و آب به درون سند پك استفاده مي شود.

3- سيستم حرارتي و محفظه كنترل درجة حرارت: مجموعه سيستم مغز ة نگهدار در داخل يك حمام هوا قرار مي گيرد . اين حمام، از توانايي تنظيم درجه حرارت سيستم بين دماي محيط تا 350 درجه سانتي گراد برخوردار است.

4- شيرها و لوله ها : شير ها ضد زنگ مي باش ند و توانايي مقاومت در برابر و را دار ند. لوله هاي مورد استفاده نيز ازجنس مس و پلاستيك و با قطر داخلي 2 ميليمتر مي باشند.

5- گرمكن: بمنظور گرم كردن سيال تزريقي از يك گرمكن درمسير تزريق استفاده شده است . بر روي اين گرمكن يك ظرف كه حاوي ژلي با دماي جوش بالاست قرار گرفته است . همچنين دو لوله مسي به طول 2 متر جهت گرم كرد ن آب و گاز دي اكسيد كربن درون اين ظرف به صورت مارپيچ درآمده اند.

6- تفكيك كننده و سيستم اندازه گيري سيال توليدي : تفكيك كننده از يك لوله فولادي كه داراي يك ورودي براي ورود سيالات از بالا و دو خروجي مي باشد ، ساخته شده است . يك خروجي در بالا براي خروج گاز و خ روجي ديگر در پايين براي خارج شدن مايعات تعبيه شده است . در شكل ( 2) طرح اجمالي سيستم تزريق مورد استفاده در اين آزمايش ها نشان داده شده است.

5- روش مطالعه

5-1 روش آزمايش

در اين مطالعه از گاز دي اكسيد كربن به عنوان گاز غير امتزاجي و نفت مارون به عنوان سيال جاب جا شونده استفاده شد . مغز ة شكافدار مورد استفاده به صورت زير تهيه شده است . داخل مغز ة نگهدارنده از سيليس هايي با اندازه هاي 140،100،80 و 170 مش و با نسبت هاي مساوي پر و تحت رطوبت مناسب و فشار بالا فشرده شده اند كه هدف از انجام اين عمل بدست آوردن يك مدل همگن با تراوايي است. براي شكاف دار كردن از روش جديدي استفاده شد ، بدين صورت كه در زمان پر كردن نگهدارنده با سيليس در مركز نگهدارنده يك لايه پشم شيشه با ضخامت 1 ميليمتر طوري قرار داده شد كه نگهدارنده به دو قسمت مساوي تقس يم و دوسوي پشم شيشه از سيليس پر شد و تحت فشار و رطوبت مناسب فشرده گرديد ( مطابق شكل ( ( 3). پشم شيشه داراي تراوايي بالا مي باشد كه باعث مي شود در وسط مغزه مانند يك شكاف عمل كند . بمنظور جلوگيري از خروج دانه هاي سيليس , ورودي و خروجي مدل ها با توري 100 مش و پشم شيشه مسدود شدند.

شکل 2- سیستم تزریق در این مطالعه

شکل 3- مدل مغزه شکافدار

خصوصیات مربوط به سند پک در جدول ( 1 ) و خواص نفت در جدول ( 2 ) آورده شده است.

جدول 1- خصوصیات سند پک شکافدار

جدول 2- خواص نفت

5-2 آماده سازي سند پك

1) ابتدا سند پك آماده شده توسط تولوئن داغ شستشو مي شود.

2) بعد از تميز كردن سند پك آن را در كوره در د ماي 120 درجه سانتي گراد در چند مرحله قرار مي دهند تا با عبور دادن گاز دي اكسيد كربن از آن كاملاً خشك گردد.

3) حجم فضاهاي خالي با اشباع نمونه ها توسط آب نمك اندازه گيري شد . از آنجايي كه آزمون ها در شرايط آب همزاد انجام مي شوند ، بايستي ابتدا سند پك با آب و س پس با نفت اشباع شود. نفت با شت جريان از بالاي نمونه ها كه بصورت عمودي قرار گرفته بودن د بدرون مدل ها تزريق گرديد. در سند پك معمولي پس از توليد آب نمك در خروجي، نفت مشاهده شد . حجم كلي نفت تزريقي ب ه درون سند پك معمولي ( 1.5 PV ) ، حجم كلي آب نمك توليدي از سند پك معمولي 81.8 بود. در سند پك شكاف دار پس از اشباع نمونه توسط آب نمك مانند روش بالا نفت به درون نمونه تزريق و پس از توليد 97.78 آب نمک در خروجي ، نفت مشاهده شد. كل نفت تزريقي در اين سند پك ( 1.5 PV ) ، 204.28 و آب نمك توليدي 115.3 بود. بنابراين اشباع آب اوليه ( ) سندپك معمولي و شكاف دار بترتيب 15.566% و 15.06% بدست آمد. همچنين اشباع نفت اوليه ( ) براي مدل معمولي و شكاف دار بترتيب 84.34% و 84.94% بود.

4) نفوذپذيري اندازه گيري مي شود.

5) مغزة نگه دار و مغز ة درون آن به صورت افقي در داخل محفظه كنترل درجه حرارت قرار داده مي شوند.

6) در نهايت ، گاز دي اكسيد كربن و آب با دبي مشخص كه در ادامه مقاله آورده شده است، به درون مغزه تزريق مي شوند و ميزان بازيافت نهايي در هر مرحله اندازه گيري مي شود.

6- آزمايشها بر روي نمونه سند پك شكافدار تهيه شده به ترتيب زير انجام شد.

پس از آماده سازي سند پك مورد نظر، سندپك اشباع شده از نفت درحضور آب همزاد جهت تزريق گاز دي اكسيد كربن به طور افقي درون سيستم كنترل كننده درجه حرارت قرار گرفت و دماي دستگاه روي 100 بعد از گذشت يك ساعت از لحظة قرار گرفتن نمونه در دستگاه ، آزمايشها آغاز شد . در اين مرحله از آزمايش ، گاز دي اكسيد كربن در دماي محيط و با شدت جريان ثابت 0.5 به درون مدل تزريق شد و تزريق تا زماني كه ديگر نفتي در خروجي مشاهده نشد ، ادامه يافت . در هر مرحله از عمليات تزريق ، ميزان بازيافت نفت محاسبه گرديد.

6-2 تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم

پس از تزريق گاز دي اكسيد كربن و پس از اينكه ديگر نفتي در خروجي دستگاه مشاهده نشد (آزمايش مرحله قبل )، تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم آغاز مي شود . در اينج ا گرمكني كه در مسير تزريق قرار داشت روشن و دماي گاز دي اكسيد كربن تزريقي به 120 رسانده شد و با همان شرايط دمايي و فشاري و با دبي 0.5 تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم آغاز گرديد. در اين شرايط ، مشاهده شد كه نفت توليد شده از مدل شكاف دار پس از تزريق حتي مقدارقابل توجهي گاز دي اكسيد كربن گرم ، بسيار ناچيز است. دليل اصلي ، پايين بودن ميزان نفت توليدي، عبور گاز دي اكسيد كربن گرم از شكاف به دليل تراوايي بالاي شكاف بود به طوري كه اين گاز از طريق اين شكاف از نقطه ورود به راحتي به نقطه خروجي نمونه مي رسيد و از طرفي نفت موجود در شكاف قبلا توسط گاز دي اكسيد كربن معمولي توليد شده بود و ديگر نفتي در شكاف وجود نداشت كه توسط گاز دي اكسيد كربن گرم توليد شود . براي حل اين مشكل و توليد نفت باقي مانده در ماتريس مدل شكافدار ، تصميم به انجام عمل خيساندن مغزه اتخاذ گرديد . بدين صورت كه گاز دي اكسيد كربن گرم به درون مدل شكاف دار تزريق و با مشاهده گاز گرم در خروجي ، تزريق متوقف و خروجي و ورودي مغزه بسته شدند . بدين ترتيب يك تبادل گرمايي بين ماتريس و گاز دي اكسيد كربن گرم انجام گرفت و همانطور كه در شكل ( 4) مشاهده مي شود گرما از شكاف به ماتريس منتقل شد كه باعث افزايش دماي سيال موجود در ماتريس و كاهش ويسكوزيته و افزايش تحرك نفت موجود در ماتريس اطراف شكاف گرديد و مقداري از نفت موجود در ماتريس اطراف شكاف به درون شكاف حركت كرد . پس از 60 دقيق ه عمل خيساندن ، تزريق گاز گرم آغاز شد و توليد نفت دوباره شروع گرديد.

شکل 4- تبادل گرما از شکاف به ماتریس و تولید نفت

6-3 تزريق آب

براي انجام اين آزمايش دوباره نمونه مورد نظر توسط تولوئن داغ شسته و در يك محيط گرم با عبور دادن گاز دي اكسيد كربن ، كاملاً خشك شد و مجدداً ابتدا با آب و سپس با نفت اشباع گرديد. سند پك شكافدار درون دستگاه قرار گرفت و دماي دستگاه روي 100 تنظيم گرديد و ب ه منظور گرم شدن يكنواخت مدل حدوداً بعد از يك ساعت آزمايش تزريق آب آغاز شد . بدين ترتيب كه آب در دماي محيط و با شدت جريان ثابت 0.5 به درون مدل تزريق شد و تزريق تا زماني كه ديگر نفتي در خروجي مشاهده نشد ادامه يافت.

6-4 تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن

پس از آماده سازي مغز ة مورد نظر، مغز ة اشباع شده از نفت در حضور آب همزاد جهت تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن به طور افقي درون سيستم كنترل كنند ة درجه حرارت قرار گرفت و دماي دستگاه روي 100 تنظيم گرديد و به منظور گرم شدن يكنواخت مدل، حدوداً بعد از يك ساعت از لحظة قرار گرفتن نمونه در دستگاه ، آزمايش مورد نظر آغاز شد . اندازة هر توده 0.5% حجم فضاهاي خالي و نسبت اندازه آب و گاز ، مساوي يك در نظر گرفته شد . ابتدا توده گاز دي اكسيد كربن و سپس توده آب تزريق گرديد . تزريق متناوب اين توده ها تا زماني ادامه يافت كه ديگر نفتي در خروجي مشاهده نشد . در طول عمليات تزريق، شدت جريان تزريق 0.5 بود و پس از هر مرحله تزريق، ميزان بازيافت نفت از خروجي محاسبه مي گرديد.

6-5 تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم

پس از تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن و هنگامي كه ديگر نفتي در خروجي مشاهده نشد (آزمايش مرحله قبل ) تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم آغاز شد. بنابراين گرمكني كه در مسير تزريق قرار داشت روشن شد و پس از گرم شدن آب تا دماي 90 و گاز دي اكسيد كربن تزريقي تا دماي 120، با همان شدت جريان قبلي ، عمليات تزريق انجام شد . پس از چند دقيقه تزريق ، دوباره توليد نفت شروع شد . عمليات تزريق متناوب گاز دي اكسيد كربن گرم و آب گرم تا جايي اد امه يافت كه ديگر نفتي در خروجي سند پك مشاهده نشد . در اين آزمايش نيز پس از هر مرحله تزريق ، ميزان بازيافت نفت خروجي محاسبه گرديد.

عدد موئينگي يك عدد بدون بعد است كه بيانگر نسبت نيروهاي ويسكوزيته به نيروهاي بين سطحي موثر بر جريان سيال در محيط متخلخل مي باشد . هدف اصلي هر روش ازدياد برداشت ، افزايش عدد موئينگي و فراهم آوردن نسبت تحرك پذيري مناسب است ( ). عدد موئينگي به عنوان نسبت نيروهاي ويسكوز به موئينگي بصورت زير تعريف مي شود:

که v و به ترتيب سرعت و گرانروي سيال جابجا كننده و كشش سطحي بين آب و نفت است . در اين مطالعه ، عدد موئينگي براي سندپك ها بدست آمد نسبت تحرك پذيري ( M ) نسبت تحرك سيال جابجا كننده به سيال جاجا شده مي باشد.

که k و ، به ترتيب، تراوايي موثر يا نسبي و گرانروي مي باشد.

7- نتايج بدست آمده از این فصل

همانگونه كه بيان شد ، هدف از اين مطالعه آزمايشگاهي، بررسي و مقايسه ميزان بازدهي توليد از يك مغز ة شكافدار با استفاده از روشهاي ازدياد برداشت از جمله تزريق گاز دي اكسيد كربن ، تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم ، تز ريق آب ، تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن و تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم مي باشد . در زير، اثر اين روشها به همراه نمودار مربوط به آنه ا به تفصيل آورده شده است.

پس از انجام سناريوي تزريق گاز دي اكسيد كربن ، مشاهده گرديد كه مقدار بازيافت نهايي در نمونه شكافدار 44.6% حجم فضاهاي خالي است. شكل ( 5) بيانگر ميزان توليد نفت از سند پك شكافدار پس از تزريق گاز دي اكسيد كربن است.

همانگونه كه در شرح آزمايش ها نيز بيان گرديد ، پس از تزريق گاز دي اكسيد كربن و هنگامي كه ديگر نفتي در خروجي مشاهده نشد، تزريق گاز د ي اكسيد كربن گر م با دماي 120 و با همان شرايط دمايي و فشاري و شدت جريان تزريقي قبلي آغاز گرديد. بنابراين بعد از انجام عمل خيساندن مغزه و تبادل حرارتي بين شكاف و ماتريس ، ميزان بازيافت نهايي به اندازه 4.57% حجم فضاهاي خالي نمونه افزايش يافت . شكل ( 6) بيانگر ميزان توليد نفت پس از تزريق گاز دي اكسيدكربن گرم در نمونه شكافدار است.

پس از انجام تزريق آب در سند پك شكافدار ، مقدار بازيافت نهايي در اين نمونه مساوي 50.2% حجم فضاهاي خالي بدست آمد . شكل ( 5 ) بيانگر ميزان توليد نفت از نمونه شكافدار پس از تزريق آب است.

شکل 5- ميزان توليد نفت در مدل شكاف دار با تزريق گاز دي اكسيد كربن

شکل 6- ميزان افزايش توليد نفت در تزريق گاز دي اكسيدكربن گرم در مدل شكافدار

شکل 7- ميزان توليد نفت در تزريق آب در مدل شكاف دار

هنگامي كه آب و گاز دي اكسيدكربن به طور متناوب به د رون نمونه سند پك شكافدار تزريق شد، مطابق شكل ( 8) مشاهده گرديد كه مقدار بازيافت نهايي نفت از اين نمونه مساوي 54.12% حجم فضاهاي خالي بوده است ، به طوري كه پس از اين مقدار ، توليد نفت به طور كامل متوقف گرديد و ديگر هيچ نفتي از نمونه مورد نظر خارج نشد.

پس از اين كه عمليات تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن انجام شد و ديگر نفتي در خروجي مشاهده نگرديد، تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم انجام شد و مشاهده شد كه مجدداً نفت شروع به توليد از اين نمونه شكافدار كرد به گونه اي كه ميزان بازيافت در حدود 10.2% حجم ف ضاهاي خالي افزايش يافت. شكل ( 9) بيانگر ميزان توليد نفت از سند پك شكافدار پس از تزريق متناوب بخار آب و گاز دي اكسيد كربن گرم است.

در شكل ( 10 ) روشهاي مختلفي كه در اين مطالعه مورد استفاده قرار گرفتند مقايسه شده اند (اعداد بالاي ستونها در شكل بصورت درصد مي باشند). همانطور كه مشاهده مي شود ميزان بازيافت نفت با استفاده از روش تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم ، نسبت به روش هاي تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن ، تزريق آب، تزريق گاز دي اكسيد كربن و تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم بيشتر است.

شکل 8- ميزان توليد نفت در تزريق متناوب آب و گاز در مدل شكاف دار

شکل 9- ميزان افزايش توليد نفت در تزريق متناوب آب گرم و گازگرم در مدل شكاف دار

شکل 10- مقايسه ميزان توليد نفت از سند پك شكاف دار با استفاده از روش هاي تزريقي مختلف

در شكل ( 11 ) ميزان توليد نفت با استفاده از روش هاي تزريق متناوب آب و گاز و تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم در سندپك معمولي ( بدون شکاف ) مق ايسه شده ا ند. سندپك معمولي نيز مانند سندپك شكافدار از جنس سيليس و ابعاد آن با مدل شكافدار ، برابر است. شكل ( 12 ) مقايسه اي بين ميزان توليد با استفاده از روش تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم و روش تزريق متناوب آب و گاز در مدل شكافدار است.

شکل 11- مقايسه روش تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم و روش تزريق متناوب آب و گاز در مدل معمولي

شکل 12- مقايسه روش تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم و روش تزريق متناوب آب و گاز در مدل شكافدار

مقايسه شكلهاي ( 11 ) و ( 12 ) نشان مي دهد كه ميزان توليد در مدل شكافدار در اثر تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم ، به دليل وجود شكاف، از مدل معمولي كمتر است و مي توان در مدل شكافدار عمل خيساندن را انجام داد ولي در هر ح ال، همانطور كه در شكل ( 10 ) مشاهده مي شود، تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم در مدل شكافدار نسبت به ساير روشهاي تزريقي، بازدهي توليد بالاتري دارد.

8- نتيجه گيري

در اين مطالعه براي اولين با ر تزريق آب گرم و گاز گرم بصورت متناوب به درون سندپك هاي آزمايشگاهي معمول ي و شكاف دار ب ه عنوان يك روش ازدياد برداشت نفت بكار گرفته شد . اين فرايند ، تركيبي از دو فرايند سيلاب زني با آب گرم و گاز گرم است. تزريق متناوب آب و گاز به عنوان روشي مناسب براي نفت هاي سبك و مياني بكار رفته است اما از روش تزريق متناوب آب گرم و گاز گرم مي تو ان براي نفت هاي سنگين نيز استفاده كرد زيرا اين روش ، تركيبي از روش تزريق سيالات و روش هاي حرارتي است. دماي آب و گاز گرم باعث كاهش گرانروي نفت و كشش بين سطحي مي شود . از نتايج اين مطالعه مي توان نتيجه گيريهاي زير را بيان كرد:

1) ميزان بازيافت نفت با استفاده از روش تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيد كربن گرم، در مقايسه با روش هايي مانند تزريق متناوب آب و گاز دي اكسيد كربن ، تزريق آب ، تزريق گاز دي اكسيد كربن و تزريق گاز دي اكسيد كربن گرم ، بيشتر است.

2) افزايش دما باعث افزايش خورندگي مي شود و يكي از مشكلاتي كه در استفاده از گاز دي اكسيد كربن به ويژه زماني كه گرم مي شود ممكن است بوجود آيد ، مشكل خورنده بودن اين گاز است . البته در عمليات آزمايشگاهي معمولاً با مشكلات چنداني مواجه نخواهيم بود ولي چنانچه بخواهيم از اين گاز در مقياس صنعتي استفاده كنيم، بايستي حتماً اين عا مل را نيز در نظر بگيريم و همچنين در هنگام تزريق ، بايستي رطوبت همراه گاز نباشد.

3) گازگرم بدليل تحرك پذيري بيشتر به مناطقي نفوذ مي كند كه در تزريق معمولي، آن مناطق، قابل دسترسي نبودند.

4) مي توان از فرايند تزريق متناوب آب گرم و گاز دي اكسيدكربن گرم در مخازن شكاف دار به عنوان روش مطلوب ازدياد برداشت نفت استفاده كرد.

5) علاوه بر نياز جهاني به پژوهشهاي علمي در اين مقوله ، مخازن ايران نيز نياز مبرمي به استفاده از روشهاي عملي و ارزان و در عين حال سودمند جهت افزايش برداشت نفت از مخازن دار ند، زيرا به كمك روشهاي كنون ي، تنها بخش اندكي از ذخاير نفتي را مي توان استخراج كرد و بخش قابل توجهي از اين نعمت توجهي از اين نعمت خدادادي خارج از دسترس باقي مي ماند.

6) در كشور ما با توجه به منابع گاز ، مانند (طرح هاي توليد آمونياك) و گازهاي هيدروكربني و... و منابع آبي موجود، استفاده از تزريق متنا وب آب و گاز به منظور ازدياد برداشت نفت و صيانت از مخازن مي تواند مورد توجه قرار گيرد.