مباني بهره برداري نفت

منشأ نفت با احتمال ضريب به تعيين از مواد آل است به اين معني كه بقاياي گياهان و جانواران پس از ته نشسته شدند در كف هوضه هاي رسوبي و مدفون شدن بصورت رسوبات لوله در معرض پاره ي و اكنشهاي بيوژنيك قرار مي گيرد و با افزايش ضخامت رسوبات به تدريج به مواد هيدرو كربني و نفتهاي خام اوليه تبديل مي شود . و اين عمل تبديل در سنگهاي رسوبي مادر (SOURCErOCK) صورت مي گيرد و به آنها شيلهاي آلي هم گفته مي شود . پس از اينكه نفت در اين سنگها تشكيل شد طي فرآيند مهاجرت اوليه نفت از سنگ منشأ وارد محيط و فضاي متخلخل و قابل ذخيره ي سنگ مخزن Reservoir Rock مي شود براي اينكه نفتي كه مهاجرت كرده در يك جا جمع شود بايد يك منطقه براي تجمع آن باشد كه اين كار بوسيله تله نفتي OiLTrap صورت مي گيرد كه در يان مناطق به شكل طاقديس مي باشد و سپس نفت در اين مكان بوسيله مهاجرت ثانويه يعني اختلاف دنسيته از آب و گاز جدا مي شود به طوريكه گاز بالا و نفت پايين و آب پايين تر ا ز همه قرار مي گيرد .

طي موارد زير پي به وجود نفت مي پريم :

1) عكسبرداري هوائي

2) زمين شناسي

3) لرزه نگاري

4) حفاري

چاه و ادوات و تجهيزات در چاهي

تعريف چاه : (well)

حفره اي ارتباطي مخازن زير زميني را با سطح زمين چاه يامعدن ناميده مي شود .

انواع چاه Kind of the well

الف ) چاه اكتشافي: Exploration well or wildcat

براي مطالعه مخزن و پي بردن به وجود نفت از اين چاه كه به عنوان اولين چاه در مخزن مي باشد .

ب) چاه توصيفي: Delineation well

تكميل كننده اطلاعات مربوط به حوضچه رسوبي و مخزن بهره برداري مي باشد .

ج) چاه توليدي: development (producing)

A) توليدي گاز

B) توليدي نفت

د) چاههاي تزريقي: well injection

A) تزريقي گاز B) تزريقي آب C) تزريقي مواد شيميايي

س)چاه مشاهده اي: observation well

A) گاز و نفت B) آب و نفت C) گاز – نفت – آب

ش ) چاههاي چند نشيني (متروكه ): Abundant well

ه) چاههاي كه از لحاظ اقتصادي مقرون با صرفه نمي باشند.

Non . Commercial well

ادوات وتجهيزات چاه توليدي نفت

الف) ادوات زير زميني (دروني ) Subsurface Equipments

A) لوله هاي جداري (casing )

اين لوله ها ابتدا از سطح زمين و انتهاي لوله هاي جداري تا عمق مشخصي ادامه دارد و ثبت لوله هاي جداري سيمان كاري و قابل تعويض نمي باشد كه داراي اندازه هاي زير مي باشد .

20"- 185/8" -133/8" 95/8" -17"

*وظايف لوله هاي جداري

1. پوشش دادن با ديوراه داخلي چاه به منظور جلوگيري از ريزش آن

2. جلوگيري از نفوذ آبهاي تحت الارضي به دهانه چاه توليدي

فضاي حلقوي بين دو جداره را (Annulus) مي گويند.

B) لالينر (آستري ) (Liner)

قطر آن بين 7" تا 4" مي باشد .

به اولين لوله جداري كه با نفت مخزن تماس دارد (producing ) گفته مي شود يا جداري توليدي

وظايف (Liner):

1) صافي (strainer)

2) در چاههايي كه نسبت گاز به نفت آنها زياد شده و به سمت گازي شدن تعامل مي نمايند .

3) جهت سرعت دادن نفت و صرفه جويي در لوله

C) لوله به قطر مختلف 1 الي 4 مي باشد كه بصورت آويزان بوسيله فلنج نگه داشته مي شود يا وسيله ي بنام (Tubing hunger) از بالا مهار مي شود و اين لوله ممكن است تا ته چاه كشيده شود بوسيله قطعه بنام packer به لوله جداري متصل مي شود .

موارد استفاده لوله مغزي (Tubing)

1. جريان دادن چاههاي كه سيال به لحاظ مورد خورندگي يا خميدگي جداريي را به مخاطره بياندازد .

2. سرعت بخشيدن به جريان سيال مورد نياز

3. استفاده همزمان از دو مخزن زير زميني از طريق يك چاه با نصب لوله مغزي

4. فراز آوري اي گاز (Gas Lifting)

5. روش راه اندازي يا گاز (Gas kick off sys)

روشهاي طبيعي بالا آوردن نفت:

چاه به 3 روش بهره برداري مي شود

1. فشار آب زير نفت (water Drive) 100% تا 90%

2. فشار گاز بالاي نفت (Gas Drive) 90% تا 80%

3. فشار گاز محلول در نفت (Solution Gas Drive) 50% تا 40%

موارد كه چاه به گاز مي زند (Gas Conning )

1. فشار سرچاه زياد ميشود

2. نسبت گاز به نفت زياد مي شود

3. كم شدن ريت چاه

موارد پشگيري :

1. از نرخ تولید چاه كم مي كنيم

2. سوار كردن لوله Liner

مواردي كه چاه به آب مي زند (Water Conning )

1. فشار سر چاه كم مي شود

2. مقدور بهره دهي چاه كم مي شود

3. مقدور آب و نمك چاه زياد ميشود

4. مقدور نسبت گاز به نفت كم ميشود

راه پشگيري :

1. از مقدار بهره دهي چاه كم ميكند .

2. دهانه چاه را مسدود مي كنند و قسمت بالاي دهانه چاه كه در منطقه نفتي قرار دارد را سوراخ مي كنند (پرفريت ).

ب) ادوات و تجهيزات سر چاهي : surface Equipment

براي كنترل كردن مقدار نفت و جلوگيري از خطر وسائلي روي چاههاي قابل بهره برداري قرار داده شده كه شامل موارد زير مي باشد .

سلر چاه : Cellar

حوضچه سيماني مكعب شكلي است كه بخش از ادوات تاج چاه در آن قرار مي گيرد روي سلر راهروهاي آهني قرار گرفته(Plate form)كه نفر مي تواند به ادوات سرچاهي به راحتي كار كند .بيشتر سلرها بخاطر اينكه آب و مواد نفتي در آن نماند توسط لوله هاي به محلهاي شيب دار مجهز هستندو تعدادي از آنها كه اين ته كش را ندارند چنانچه در اثر بارندگي آب و مواد نفتي در آن قرار گيرد توسط ادارة نگهداري چاهها و بوسيله septic Tank تخليه مي شوند تا از اينجا و خوردگي روي تجهيزات سر چاه جلوگيري شود .

وسائل سر چاه :

با توجه به فشار مخزن چگونگي تكميل چاه و سايل روي چاه (well head) انتخاب و نصب مي شود .

وسائليكه روي چاهها نصب شده است :

1- شير اصل تحتاني Bottom Main valve

2- شير اصلي فوقاني Top Main valve

3- شيرايمني خود كار Safety got is valve

4- شير عمقي Dipping valve

5- لوله منحرف كننده Swept valve

6- تله سنگ stone Trap

7- شير بهره برداري production valve

8 – شير مخصوص سوزاندن نفتهاي زائد Burning valve

9- فشار سنج و ثبت كننده فشار pressure gage

10- شير نمونه گيري Sampling Valve

11-حرارت سنج و ثبت كننده حرارت Thermometer

12- كاهنده جريان Chock

1. شيراصلي تحتاني :

اين شير هيچگاه در حالت عادي و بدون مجوز نبايد بسته شود و اجازه بازو بند كردن آن با مدير كل بهره برداري مي باشد زيرا اگر اين شير بسته شود بعلت يك طرفه شدن فشار پشت آن ديگر باز نمي شود واگر باز نشد ممكن خرابي به بار مي آورد .

2. شيراصلي فوقاني

اين شير روي شير تحتاني قرار دارد و بيشتر براي بازو بسته كردن چاه در مواقعي كه لوله چاه از بالاي شيراصلي فوقاني تأثير بهره برداري صدمه ببيند از اين شير براي بستن چاه استفاده مي شود اينگونه شيرها را Remove VALVE مي گويند .

3. شير خود كار ايمني

اين شير روي بعضي از چاهها بعد از شيراصلي فوقاني قرار دارد و در برخي ديگر بعد از لوله انحراف دهنده نفت و گاز قرار گرفته .شيرايمني خود كار براي چاههائيكه عمل تفكيك روي آنها انجام نمي شود . در موارد زير عمل مي نمايد .

در صورتيكه فشار لوله جريان نفت از چاه بكار خانه بعلت توليد گاز فراوان بيش از حد تنظيم گردد . بطور خود كار بسته مي شود و مانع آن مي شود كه فشار بيشتري بلوله جريان نفت وارد آيد و باعث صدمه شود .

و زمانيكه فشار جريان نفت به دلايلي كمتر از مقدار و فشار تنظيم شده ، كمتر شود شير ايمني خودكار بسته شود و مانع جاري شدن نفت به بيرون مي شود .

شيرايمني خود كار بوسيله دستگاهي بنام پايلوت (Pilot) كار مي كند كه آنرا روي فشارهاي حداكثرو حداقل مجاز تنظيم مي كند .

طرز بازو بسته كردن شير ايمني خود كار :

براي باز كردن شير ايمني خودكار در صورتيكه شير بهره برداري باز باشد بايد بسته شود و شير (By pass) ياشير فرعي كنار ،شير خود كار باز مي كنيم تافشار قبل و بعد شير ايمني خود كار يكسان شود بعد از اينكار شير ته كش پايلوت (pilot Drin) رابسته ، شير فرعي ولوسيتي چك والو Velocity check valve را كه روي بدنه شير ايمني خود كار است بايد باز كرد در اين حالت شير ايمني خودكار باز خواهد شد بعد از اينكه شير ايمني خودكار باز شد بايستي شير فرعي velocity check valve و شير By-pass تهيه شود و شير ايمني خودكار بحالت اتوماتيك درآيد .

روي بعضي از شير هاي ايمني خودكار كه روي چاهها نصب شده اند و فقط روي فشار زياد و فشار كم كار مي كنند روي خود پايلوت pilot دسته اي هست كه از آن براي بازو بند كردن شير خودكار ايمني استفاده مي شود روي ته كش بعضي از pilot ها شيري وجود ندارد . براي باز كردن شيرهاي ايمني خود كار كه با اين نوع پايلوت ها مجهز هستند دسته اي را كه روي پايلوت قرار گرفته سمت راست گردانده و بجلد ميبريم در اين حالت Pilot از حالت خود كاري در آمده است و بعد و لوسيتي چك والو را باز مي كنم تا شير ايمني خود كار باز شود در بعضي اوقات ممكن است اسپيندل شير خودكار ايمني گير كرده و شير باز نشود در اين موقعيت بايستي از وسيله اي بنام پالونك يا (saddle) استفاده كرد بدين طريق كه آنرا زير دسته شير خود كار ايمني قرار دارد و دسته را بطرف راست چرخاند .

در نتيجه مي كشيم وشير (By-pass) ولوسيتي چك والو رانيز بست تأثير ايمني خود كار روي اتوماتيك قرار گيرد .

توجه : زمانيكه از Saddle براي باز كردن شير ايمني استفاده مي شود بايستي دقت كرد كه Stem شير كج نشود زيرا در اين صورت شيرخود كار ايمني باز نخواهد شد .

طرز بستن شيرايمني خود كار :

در صورتيكه شيرايمني خود كار كه دو پايلوت روي آن نصب شده باشد در مواردي كه فشار خيلي زياد يا خيلي كم شد بسته مي شود و براي بستن عادي آن بايستي از شير ته كشي يا dime كه پايين تر از پايلوت قرار دارد استفاده كرد . موقعيكه شير مزبور باز شود فشار زير پستون خالي شده و باعث بسته شدن شير ايمني خود كار مي گردد .

در مواردي كه سطح نفت دستگاه تفكيك خيلي زياد تر از اندازه لازم شود بايد شير ايمني خودكار به بندد براي بستن عادي آن هم مي توان از طريق بالا استفاده كرد و هم از طريق بالا استفاده كرد و هم از طريق قطع كردن هواي (High Level controller) كنترل كننده سطح نفت زياد استفاده مي كنم بنام M- pilot

نكات :

1. هميشه سعي كنيد پايلوت شير ايمني روي خود كار يا اتوماتيك گذاشته شود هيچگاه روي قسمت دستي پايلوت را رها نكنيد زيرا در اين صورت شيربه وظيفه خود عمل نخواهد كرد و چاه را نخواهد بست .

2. هميشه بعد از اينكه شير خود كار ايمني را باز كرديد و لوسيتي چك ولو را به بنديد زيرا در صورت بازماندن شير ايمني بطور اتوماتيك بسته نخواهد شد .

3. هنگاميكه مي خواهم چاه را به گودال سوخت بدهيم زيرا اگر فشار بالا رود Otis ،بسته مي شود براي اين كار كه شير ايمني نبندد يك و قطعه بنام pack را روي شير مي بنديم تأثير بشكل دسته شود .

4.تله سنگ (Stone Trap)

تله سنگ وسيله اي است براي گرفتن سنگهاي كوچك كه همراه نفت از چاه با طرف كارخانه در جريان است تله سنگ بعد از لوله انحراف دهند نفت قرار گرفته و لوله جريان نفت درست در وسط آن مي باشد و در امتداد تله سنگ شير سوزاندن مواد زائد قرار دارد .

علائم گرفتگي تله سنگ :

1)‌ از نرخ تولید چاه كم مي شود.

2) اختلاف فشار قبل و بعد از تله سنگ 20psi مي شود .

5)‌‌ شير بهره برداري (production valve)

اين شير روي لوله جريان نفت در سر چاه قرار دارد در مواقع عادي براي بستن چاه بايد از شير بهره برداري استفاده شود التبه از شير ايمني خود كار نيز مي توان چاه راست ولي در موقع باز كردن براي آنكه فشار هر دو طرف شير ايمني خود كار يكي شود بايد حتماً شير بهره برداري بسته شود .

6) شير مخصوص سوزاندن نفت در سر چاه (Burning valve) :

زمانيكه سنگ ريز زياد از چاه بيايد و در تله سنگ جمع شود مانع از آن مي شود كه نفت بطرف كارخانه جريان بيشتري داشته باشد . اگر اختلاف فشار قبل و بعد از تله سنگ خيلي زياد شد معلوم مي شود كه صافي تله سنگ خيلي كثيف شده و بايد اقدام به تميز كردن آن كرد .

بدين طريق كه شير بهره برداري را بطور كامل بسته و بعد شير مخصوص سوزاندن به آرامي باز كرد . در نتيجه هر چه سنگ و مواد زائد ديگر كه در تله سنگ جمع شده خارج خواهد شد و تله سنگ تميز مي شود . براي تميز كردن تله سنگ از طريق ديگري نيز استفاده مي شود بدين صورت كه اول شير ايمني خود كار يا شير اصلي فوقاني را بسته بعد شير بهره برداري نيز بسته شود وشير مخصوص سوزاندن نفت را باز كرده تا فشار درون تله سنگ تخليه شود بعداً بايد تله سنگ را در آورده و تميز كرد . اين شير در مواقعي كه به چاه اسيد زده باشند و نخواهند مدتي چاه را بسوزانند تا مقدار اسيدئيكه بچاه زده اند تمام شود مورد استفاده نيز قرار مي گيرد .

7) شير نمونه گيري (sample valve)

از شير نمونه گيري براي گرفتن نمونه از نفت چاه براي آزمايشگاه استفاده مي شود معمولاً اين شير بعد از لوله انحراف دهنده نفت يا بعد از شير بهره برداري نصب مي شود .

8) فشار سنجها

روي هر چاه معمولاً 3 عدد فشار سنج متناسب با فشار تكميل شده و مخزن نصب شده است يكي روي شير عمقي – ديگري قبل از تله سنگ و سومي بعد از شير بهره برداري مي باشد .

توجه : معمولاً بعد از اينكه فشار اندازه گرفته شد بايستي شير زيرين فشار سنج است زيرا اين خطر وجود دارد كه بمرور زمان فشار در داخل فشار سنج باعث تركاندن فشار سنج شود.

9) شير عمقي چاه

شير مزبور روي لوله انحراف دهنده نفت قرارو اين شير را بيشتر اداره مهندسي نفت براي آزمايشهاي مختلف مورد استفاده قرار مي دهيد .

براي اندازه گيري فشار سر چاه – براي زدن اسيد يه چاه – براي تزريق گاز به چاه

3: دستگاه تفكيك روي چاه (Well head separator)

در بعضي از مناطق مانند گچساران ، روي تمام چاهها نفتي دستگاه تفكيك مرحله اول قرار دارد كه گازهاي سبك را در سر چاه از نفت جدا مي كند و بعد نفت مزبور بطرف كارخانه هاي بهره برداري هدايت خواهد شد.

علل نصب دستگاه تفكيك سرچاه :

1. نسبت گاز يا نفت زياد است.

2. براي استفاده بيشتر از حجم لوله جريان

3. براي جلوگيري از gas Lock شدن لوله جريان در مناطق كوهستاني

4.براي هماهنگ كردن فشار چاهها درمني فولد.

در واحد بهره برداري شماره 1 آج روي 2 چاهها يك تفكيك اگر در چاهي داريم كه به نام كلاستر 3 شامل (155/121) مي باشد . كه شامل 2 تفكيك گر به نام B, A مي باشد و گاز مرحله اول گرفته شده از بالاي تفكيك گر توسط يك Line هم براي سوخت توربين ، گاز مايع 200 فرستاده مي شود و در سال حاضر تفكيك گر به شكل لوله مي باشد .

وسايل بكار رفته روي دستگاه تفكيك روي چاه :

1) شير دوازه اي Gate valve

2) شيرهاي كنترل Control valve

3)شيرهاي ايمني Safety valve

4) ثبت كننده جريان گاز و نفت Flow Recorder

5) فشار سنج pressure gage

6) حرارت سنج Thermometer

7) صفحه ايجاد اختلاف فشار orifice plate

8) شير يك طرفه None- Return vale

9) تله نفت Oil T rap

10) شير تنظيم كننده فشار pressure regulator

-طرز باز كردن چاه وبكار انداختن دستگاه تفكيك روي چاه

بايد بررسي شود كه شير زير تمام فشار سنجها وشيرهاي ايمني باز و شير ته كش و شير نمونه گيري بسته باشد اول شير بهره برداري را باز مي كنيم تا نفت بطرف دستگاه تفكيك جريان پيدا كند موقعيكه شير بهره برداري كاملاً باز شد بايد شير ايمني خودكار كه در محوطه دستگاه تفكيك قرار دارد باز شود .

بعد از اين عمل نفت تا پشت شير كنترل جريان پيدا مي كند در اينجا هوائي براي شيرهاي كنترل نيست در نتيجه شيرهاي كنترل بسته خواهند بود .

براي اين كار به جاي هواي فشرده براي كارهاي ابزار دقيق روي چاهها از گاز سبك دستگاه تفكيك سر چاه استفاده مي كنيم بدين منظور 20 پوند از گاز مزبور بوسيله دو شير تقليل دهنده فشار از تله نفت عبور مي دهيم پس از اينكه گاز تله نفت عبور كرد و مقدار نفت آن گرفته شد گاز مزبور براي دستگاههاي كنترل فرستاده مي شود.

توجه : چون بخاطر اينكه در زمستان هواي سرد باعث شده گازي كه از بالاي تفكيك گر گرفته مي شود و در مخزن ذخيره مي شود باعث يخ زدگي مي شود و كار هواي فشرده بخوبي انجام نمي دهد به همين منظور از Line نفت و رودي يك لوله ي 5/1 براي گرم نگه داشته شود و نفت خروجي اين مسير به طرف Line اصلي جايي كه فشار آن پايين تر است ،يعني هر از شيرهاي كنترل به خط اصلي بر مي گردد .

در اينجا چون هنوز دستگاه تفكيك باز نشده پس گازي براي دستگاههاي كنترل نيست و بالطبع شير كنترل كه روي لوله نفت وجود دارد بسته خواهد بود براي فشار گيري دستگاه تفكيك از شير (By -pass) استفاده خواهد شد بايد كمي شير مزبور باز شود تا نفت و گاز وارد دستگاه تفكيك شده و عمل تفكيك انجام شوداز همين طريق دستگاه تفكيك بايد فشار بگيرد در ضمن سطح نفت بحد معين برسد و عمل تفكيك انجام شود در ضمن سطح نفت بحد معين برسد موقعيكه فشار بحد معين رسيد بايد بوسيله شير (By - pass) كه روي لوله گاز خروجي دستگاه تفكيك مي باشد فشار دستگاه تفكيك را ثابت نگهداشت تا سطح نفت بالا بيايد و بحد معين برسد موقعيكه سطح نفت بحد معين رسيد بايد شير خروجي نفت دستگاه آهسته ، آهسته باز كردن سطح نفت از حد معين بيشتر نشود در اين موقع كه دستگاه تفكيك در حالت عادي مي باشد بايد شيرهاي كنترل را با باز كردن گازي كه بجاي هوا ازآن استفاده مي شود روي سرويس گذاشت در اين حالت شير كنترلي كه روي لوله ورودي نفت دستگاه قرار دارد فشار را در دستگاه كنترل مي كند و اگر فشار خواست كمتر شود شير مزبور بيشتر باز مي كند و اگر خواست بيشتر شود بطور اتوما تيك از فرماني كه از دستگاهي بنام (pressure controller) ميگردد مبندد و فشار را در دستگاه يكنواخت نگه مي دارد سطح نفت در دستگاه بوسيله شير كنترل سطح نفت كه روي لوله گاز خروجي (Gas off take) G.O.T دستگاهي قرار دارد كنترل ميشود اين شير بوسيله فرماني كه از دستگاهي بنام (Liquid Level controller) مي گيرد هميشه سطح نفت درون دستگاه را در يك حالت نگه خواهد شد روي دستگاه تفكيك گاز از نفت معمولاً با اختلاف تا پاوند باز مي كنند مثلاً اگر يكي از شيرها براي فشار 500 پاوند تنظيم شود شير دومي را براي 510 تا 520 پاوند تنظيم مي كنند كه اگر احياناً فشار زياد شد شير اولي عمل نكرد شير دومي فشار را خارج كند .يا اينكه اگر شير كنترل كه روي لوله گاز خروجي دستگاه نصب شده بطور كلي بسته شد (در اثر خرابي) و فشار بالا رفت چون ممكن است يك شير ايمني نتواند مقدار فشار دستگاه را خالي كند شير دومي نيز باز كند تا خطري براي دستگاه پيش نيايد . روي لوله خروجي نفت دستگاه تفكيك سر چاه يك شير يكطرفه قرار دارد كه اگر احياناً چاه بنابه عللي بسته شد از برگشتن نفت محتوي لوله خروجي به دستگاه تفكيك جلوگيري كند . اگر اين شير سومي لوله خروجي نفت دستگاه نباشد و موقعيكه چاه بسته شد نفتي كه درون لوله خروجي گاز و تله نفت پر از نفت مي شود مقداري نفت نيز از طريق لوله گاز به گودال آتش ميريزد و چون چاه بسته است بالطبع آتش نيز خاموش شده ، نفت از گودال نيز سرازير مي گردد و تمام اطراف آن پر از نفت شده و ممكن است خطراتي را در برداشته باشد .

دستگاه ثبت جريان نفت و گاز

صفحه ايجاد اختلاف فشار ( (orifice plate كه روي لوله ها نصب شده براي ثبت مقدار جريان افت وگازي است كه از دستگاه خارج مي شود و فرمولي دارد كه از روي آن محاسبه مي شود . صفحه ايجاد اختلاف فشار بين 2 فلنج قرار مي گيرد اين دو فلنج هر كدام داراي سوراخي بقطر نيم اينچ مي باشند از آنها 2 لوله گرفته شده كه فشار ما قبل و ما بعد صفحه اختلاف فشار را به دستگاه (D.P.cell) مي دهد و باعث سنجش مقدار نفت ميگردد .

جريان سنجها در قسمتهاي مختلف همانند ورودي تفكيك گر در چاهي و همچنين در قسمت هاي خروجي كارخانه و روي خروجي گاز ها قرار گرفته بطوري كه شبانه روزي مقدار نفت و رودي وخروجي كارخانه را ثبت مي كند و داراي چارتهاي مي باشد كه 24 ساعت تعويض مي گردد كه توسط قسمت كنترل كارخانه مقدار نفت كارخانه به طور متوسط اندازه گيري مي شودو براي هر ميتر جريان سنج يك قلم مجاز كه از طرف اداره مهندسي طراحي مي شود تعيين مي گردد كه اين مقدار بيانگر در صد از نفت جريان يافته در لوله مي باشد كه در يك ثابت آن را ضرب كرده و مقداري نفت شبانه روزي بدست مي آيد .

شرايط لازم براي يك ميتر جريان سنج سالم :

1. بايستي شيرهاي نيم اينچي كه روي فلنج پائيني (Down–stream) فلنج بالاي(up - stream) قرار دادند بسته شوند .

2. يك شير ارتباطي بين لوله بالايي و پائيني قرار دارد بنام (valve Equahzing) كه بايستي باز شود تا فشار در تمام دستگاه يكسان شود .

در اين حالت بايستي قلم ثبت جريان پايين بيايد و روي صفر قرار گيرد اگر روي صفر قرار گرفت بايستي بوسيله پيچ كوچكي كه روي قلم ثبت جريان قرار دارد بنام (Micro meters Raw) تنظيم گردد .اگر كمتر از صفر باشد مقدار نفت يا گاز ارسالي كمتر نشاندارده مي شود و يا اگر بالاتر از صفر باشد مقدار جريان را بيشتر نشان خواهدداد .

بعد از اينكه مطمئن شديد دستگاه ثبت جريان درست است بايستي شيرهاي فلنج بالائي و پائيني را باز كرده و شير ما بين دو لوله را به بنديد .

طرز كار شير ايمني خود كار براي چاهها ئيكه عمل تفكيك روي آن انجام مي شود :

اين شير خودكار ايمني علاوه بر فشارهاي حداكثر و حداقل كه روي پايلوت آن تنظيم شده و در فشارهاي معين بسته مي شود پايلوت ديگري نيز روي اين شير نصب شده است كه در صورتيكه سطح نفت جو دستگاه تفكيك خيلي زياد شود و باعث كسري او نشود شير ايمني خود كار راخواهد بست روي دستگاه تفكيك گاز از نفت يك جعبه بنام (High Level controller) و يك جعبه بنام (Liquid level controller) مي باشد .

يا كنترل كننده سطح نفت : Liquid level controller

يك لوله بقطر 4" كه يك رو آن به بالاي دستگاه تفكيك وسر ديگر آن به پايين دستگاه متصل است سطح نفت درون اين لوله برابر با سطح نفت در دستگاه مي باشد و شناوري در اين روي سطح نفت شناور است بوسيله ميله به پشت جعبه كنترل كننده سطح نفت وصل شده است اگر سطح نفت در دستگاه تفكيك كم شود بالنتيجه شناور پائين خواهد آمدو جعبه كنترل كه يك لوله گاز يا فشار 20 پوندي (دراينجا چون هوا موجود نيست ) با آن وصل شده است مقدار فشاري كه براي شير كنترل كننده سطح نفت مي فرستد بيشتر خواهد كرد در نتيجه اين شير كه روي لوله خروجي گاز مي باشد بيشتر باز مي شود و گاز بيشتري از دستگاه تفكيك خارج مي شو د و فشاردستگاه كم مي شود در همين موقع چون فشار دستگاه از حد تنظيم شده كمتر مي شود شير كنترل فشار كه روي لوله نفت و روي قرار دارد و فشار دستگاه را تأمين مي كند و اگر بلعكس سطح نفت بالا بيايد شير كنترل روي لوله گاز كه سطح نفت را كنترل مي كند شير كنترل فشار كه روي لوله و روي نفت قرار دارد بيشتر مي بندد تا نفت كمتري وارد دستگاه شده سطح نفت وفشار دستگاه بنقطه دلخواه برسد و مرتباً اين عمل را تكرار ميكند تاهميشه سطح نفت را در نقطه دلخواه ثابت نگه دارد .

(High level controller) كنترل كننده سطح نفت زياد :

جعبه كنترل كننده سطح نفت بيش از حد فقط براي بستن شير خود كار ايمني بكار مي رود و طرز كار آن بدين طريق مي باشد . اين جعبه كنترل كننده سطح نفت روي يك لوله 4" كه از دو طرف به پائين و بالاي دستگاه تفكيك متصل شده و داراي شناوري مي باشد قرار دارد .

اگر سطح نفت در دستگاه تفكيك بيش از حد اندازه شود (معمولاً بحدي كه كري اور شروع مي شود ) اين جعبه مقدار 15 پاوند فشار گازي را كه تا آن موقع از طريق يك لوله به يك شير خود كار وصل مي شد قطع مي كند . باعث مي شود كه اين شير باز شود اين شير روي يك لوله يك اينچي قرار دارد و آن لوله به شير ايمني خود كار و دستگاه تفكيك متصل مي باشد موقعيكه فشار شير خود كار (Gap valve) قطع شود شير تماماً باز مي شود و در نتيجه فشار درون لوله اي كه از دستگاه تفكيك به پايلوت شير ايمني خود كار وصل است و فشار زير پستون شير ايمني را خالي كرده و شير ايمني را مي بندد تا مانع از ورود نفت به دستگاه تفكيك شود .شير ايمني خود كار روي چاهائيكه دستگاه تفكيك دادند.

دستگاه تفكيك به 3 علت بسته مي شود :

1. زياد شدن فشار دستگاه تفكيك

2. كم شدن فشار دستگاه تفكيك

3. به حداكثر رساندن سطح نفت در دستگاه تفكيك

وسايل بكار رفته در داخل دستگاههاي تفكيك :

براي آنكه عمل تفكيك بخوبي انجام شود و نفت تا حد مطلوب عاري از گاز شود وسايلي در داخل دستگاههاي تفكيك بكار برده اند كه هر كدام بنوبه خود عملي جداگانه براي جدا كردن گاز از نفت انجام مي دهند :

وسائل مزبور بشرح زير مي باشند :

1. سيني منحرف كننده Dish Deflector

2. ورقه هاي محو كننده كف Defoaming Baffles

3. ورقه هاي جدا كننده گاز از نفت Dividing plaifs

4. ورقه هاي نم گير Mist Eliminator baffles

5. گرداب شكن – يا مانع خروج گاز با نفت از لوله نفت Vortex Breaker

طرز كار وسائل داخل دستگاههاي تفكيك

1. سيني منحرف كننده (Dish Deflector)

سيني مزبور در نقطه اي كه نفت و گاز وارد دستگاه تفكيك مي شود نصب شده است اين سيني به اشكال مختلفي وجود دارد .

نفت زمانيكه وارد دستگاه تفكيك مي گردد باسيني منحرف كننده برخورد مي كند روي اين سيني چند ميله وجود دارد . نفت موقعيكه روي اين سيني ريخت بطرف پايين هدايت مي شود در ضمن اين ميله ها براي آنست كه موقعيكه نفت روي سيني مي ريزد با اين ميله ها نيز برخورد كرده و مقداري زيادي گازهاي سبك را از نفت جدا مي كند و بدين ترتيب گازهاي جدا شده از نفت بطرف بالاي دستگاه تفكيك و لوله خروجي گاز هدايت شده و نفت هم گه هنوز مقداري گاز در آن وجود دارد بطرف پائين سرازير مي گردد .

2. ورقه هاي محو كننده كف (Defoaming Baffles)

نفتي كه از سيني منحرف كننده بطرف پايين سرازير مي شود چون هنوز داراي مقداري گاز مي باشد در نتيجه ريزش آن بطرف پايين مقداري كف توليد مي شود .

1) از توليد كف در داخل دستگاههاي تفكيك جلوگيري مي كند يا اگر كفي ايجاد شده باشد آنرا از بين مي برد .

2) از تلاطم نفت درون دستگاه تفكيك جلوگيري مي كند .

3) باعث مي شود كه گاز زياد تري از نفت جدا شود .

3- ورقه هاي جدا كننده (Dividing plates)

نفتي كه از سيني منحرف كننده بطرف پائين سرازيز مي شود مقداري ديگر گاز در آن موجود مي باشد كه اين گازها بوسيله ورقه جدا كننده از نفت جدا مي شود .

4- گرداب شكن يامانع عبور گاز از لوله نفت (Vortex Breaker) :

گرداب شكن در جائيكه لوله خروجي نفت قرار دارد معمولاً جائيكه مايع و داراي عمق بيشتري است و گرداب ايجاد مي شود و همين گرداب چون سوراخي ايجاد مي كند باعث مي شود مقداري گازي كه از نفت جدا شده از سوراخي كه بدين طريق ايجاد شده است همراه نفت خارج شده و به مراحل بعدي برود در نتيجه عمل تفكيك هر چقدر هم خوب انجام شود اگر گرداب شكننده در دستگاه تفكيك نصب نشده باشد عمل تفكيك را در مراحل بعدي دچار اختلا ل مي كند و باعث مي شود كه هميشه مقداري زيادي گازهاي جدا شده به مراحل بعدي برود .

5. نم گير (Mist Eliminator)

نم گير نزديك لوله خروجي گاز قرار دارد وظيفه نم گير گرفتن رطوبت و قطرات نفتي است كه همراه گاز مي باشد .

نفت دراثر برخورد باسيني منحرف كننده مقدار زيادي گاز خود را از دست مي دهد و همچنين ورقه جدا كننده كه مقداري ديگري گاز نفت را جدا مي كند اين گازها همراه با مقداري از قطرات نفت مي باشد كه اين قطرات در حاليكه گاز مي خواهد از لوله خروجيگاز دستگاه تفكيك خارج شود بوسيله نم گير گرفته مي شود

6- لوله جريان نفت (Flow Line)

لوله جريان نفت لوله اي است كه سر چاه تا كارخانه ي تفكيك كشيده شده است و اين لوله براي فرستادن نفت چاه بكار خانه ها مورد استفاده قرار مي گيرد .

قطر لوله هاي جريان نفت براي هر چاه بستگي به مقداري نفت مورد بهره برداري چاه مزبور دارد . وسائيكه روي لوله جريان نفت نصب مي كنند عبارتند از فشار سنج – حرارت سنج – شير ايمني تا بش نورآفتاب مي باشد .

- شير ايمني تابش نور آفتاب (Sun Relief valve)

اين شير در محوطه كارخانه در انتهاي لوله جريان نفت نصب مي شود اگر احياناً در كارخانه مجبور شدند شير ايمني خود كار را بندند ممكن است در اثر بالا رفتن فشار شير ايمني خود كار سر چاه نيز بسته شود ، و اگر زياد گرماي آفتاب فشار لوله جريان نفت بالا رفته و احتمال شكستن دارد در اين موقع كه فشار لوله از حد معمول زياد تر مي شود شير تابش نور آفتاب باز شده و فشار زيادي لوله را خارج مي كند و از شكستن لوله جلوگيري مي نمايد .

4. واحد بهره برداري (كارخانه ) (production unit)

واحد بهره برداري شماره 1 آج در 12 كيلومتري شهرستان اميديه قرار گرفته كه كار آن عمل جدا كردن گاز از نفت مي باشد به طوريكه گازئيكه از مراحل اول و دوم وسوم گرفته مي شود براي مصارف سوخت ناحيه ، توربين و همچنين براي واحد آزمايشگاهي سنجش نمك بكار مي رود . و نفتي كه گاز آن به طور 100% جداشده به طرف (Pump house) آمده و از آنجا به طرف تلمبه خانه شماره 2 آغاجري پمپ مي شود .

در اين واحد كه شامل 8 عدد چاه بوده كه 5 عدد آن فعال مي باشد بنامهاي 157 ، 120 تا 7 و كلاسته 3 (155/121) و داراي 3 غير فعال بنامهاي (81 ، 85، 142) كه در حال حاضر غير فعالها بسته مي باشد ودليل بسته بودن بخاطر نمك شدن اين چاهها مي باشد كه بصورتي كه نمك آن طوري بود كه با تغيير كاهنده (chock) هم عملي نبود .

و با وجود شرايط مذكور طي اصلاحيه كه از طرف اداره مهندسي زده شد .بطوريكه نفت چاههاي نمكي را از طريق يك Line 8" بطرف واحد بهره برداري شماره 2 آغاجاري بفرستند و با نفت نمكي واحد 2 به طرف واحد نمك زدايي فرستاده شود .

فشار چاههاي بهره برداري شماره 1 آج در قسمت مني فولد به شرح زير است :

1.چاه شماره 157 psi 145 تا 150

2. چاه شماره 120 psi 125

3. چاه شماره 7 psi 210 تا 200

4. كلاستر 3 psi 65 تا 60

سه چاه مذكور يعني (120 ،‌157 ، 7) از طريق هدر مشترك A به مرحلة اول تفكيك كه داراي فشار (70 psi ) مي باشد جريان دارد

و كلاستر 3 (155/121) كه مرحله اول تفكيك آنها در كلاستر انجام مي گيرد و به طور مشتركي وارد هدر Bank B شده و سپس به همراه 3 چاه قبل وارد مراحل دوم و سوم تفكيك و سپس تا نمك ذخيره مي شود

قسمتهاي مختلف يك واحد بهره برداري :

الف ) چند راهه Manifold

ب) هماهنگ كننده Header

ج) سبك Bank

د) مخازن Tank

ه) تله نفت oil trap- Knock out vessel

ت ) پمپهاو توربين ها

ث) كمپر سورهاي هو ا Air compressor

ر) دستگاههاي مولد برق ژنراتورها

ز) آزمايشگاه كارخانه

س) واحد تست test unit

ش) تفكيك آب از نفت mater separator

ل ) ابزار دقيق

الف ) چند راهه Manifold

در كارخانه هاي تفكيك چند رشته لوله نفت كه در يك عمل به يك لوله بزرگتري و صل شوند و چند راهه و لوله بزرگ را ارتباط مشتركي common header مي گويند . معمولاً در كارخانه هاي تفكيك گاز از نفت چند چاه از طريق لوله هاي جريان نفت به چند لوله ارتباط مشترك وصل مي شوند تا جهت تفكيك با در نظر گرفتن ظرفيت به دستگاهاي مربوطه هدايت شوند .وسائليكه روي هر كدام از لوله هاي جريان نفت در چند راهه نصب شده اند به قرار زير است :

1. شير خود كار ايمني SAFFETYOTISRALVE

2. شير در وازه اي GATEVALVE

3. فشار سنج PRESSURE GANGE

4. حرارت سنج Thermometer

5. شير كنترل control valve

6. شير نمونه گيري sample point

7. شير ايمني يا شير اطمينان safety valve

8- صفحه ايجاد اختلاف فشار orifice plate

9- شير يك طرفه non – Return valve

طرز كار وسائل روي چند راهه :

1. شير خود كار ايمني

در بعضي از واحد هاي بهره برداري روي هر كدام از لوله هاي جريان نفت در محوطه كارخانه يك شير ايمني خودكار نصب مي كند اين شيرهاي خود كار ايمني ممكن است فرامين را از دستگاههاي مختلف بگيرندو با اين فرامين بطور اتوماتيك بسته شوند يكي از اين فرامين كه خيلي مهم نيز مي باشد از سطح نفت مخزن كارخانه مي باشد .

الف ) اگر سطح نفت در مخزن كارخانه بيش از حد معمول بشود شيرها ي خودكار ايمني روي تمام يا بعضي از لوله هاي جريان نفت كارخانه بطور اتوماتيك مي شوند .

ب) اگر سطح نفت هر كدام از دستگاههاي تفكيك بيش از حد تنظيم شده بشود شير خودكار ايمني روي لوله جريان نفت چاهائيكه بهمان دستگاه جريان داند بسته خواهد شد .

ج) فشار هر كدام از دستگاههاي تفكيك اگر بيش از حد تنظيم شده بشود شير خودكار ايمني روي لوله جريان نفت چاهائيكه بهمان دستگاه جريان دارند بسته مي شوند .

2. شير كنترل :

شير كنترل روي چند راهه نصب شده است براي تنظيم مقدار جريان نفت مي باشداين شير كنترل معمولاً از مخزن كارخانه فرمان مي گيرد و در حقيقت كنترل كننده سطح نفت مخزن كارخانه مي باشد.در صورتيكه سطح نفت مخزن كم يا زيادشود بوسيله دستگاهي كه روي مخزن نصب شده است(Level controller)فرمان به شير كنترل ميدهد كه نفت بيشتر يا كمتري عبور دهد مثال : اگر سطح نفت مخزن كم شود شير كنترل سطح نفت از طريق فرمانيكه از دستگاه كنترل كننده سطح نفت مي گيرد بيشتر باز مي شود و نفت زياد تري وارد مخزن كارخانه مي شود .

3- شير يك طرفه (Non- Return valve)

روي هر يك از لوله هاي جريان نفت در محوطه كارخانه يك شير يك طرفه نيز نصب مي كنند اين شير بخاطر آن نصب شده است كه اگر هر كدام از چاهها بطور ناگهاني بسته شد نفت چاههاي ديگر از طريق لوله ارتباط مشترك به لوله جريان نفت چاهي كه بسته شده است بر نگردد . يا اينكه ممكن است لوله جريان نفت يكي از چاهها در بين راه بشكند اگر شير يك طرفه روي هر كدام از لوله ها نباشد چون فشار در جاي شكسته كم مي باشد نفت ديگر چاهها از اين طريق خارج شود كه زيان آور است .

4- شيرهاي نمونه گيري (Sample valve)

روي لوله جريان نفت هر چاه در داخل محوطه كارخانه يك شير نيم اينچي براي گرفتن نمونه نفت براي آزمايشات مختلف نصب شده است بعضي از اين شيرها با لوله هاي استاندارد مخصوص نمونه گيري مي باشد و در برخي از كارخانجات از شيرهاي معمولي كه تماماً به يك لوله نيم اينچي وصل شده است و اين لوله هم به يك ظرف بنام (Ice coil pot) متصل شده است .

نفتي كه از چاه مي آيد همراه با گاز زياد مي باشد . به همين دليل ضمن نمونه گيري چون مقدار زيادي نفت به اطراف پاشيد و مي شود لذا از شيرهاي و در چند راهه بر سر راه لوله نمونه گيري تله نفت كوچكي قرار مي دهندكه مي توان براحتي از هر كدام از چاهها نمونه گيري كرد .از اين نمونه ها بيشتر براي آزمايش نمك سديم موجود در نفت و وزن مخصوص نفت استفاده مي شود .

ب) لوله ارتباط مشترك (common Header)

لوله ارتباط مشترك لوله است كه نفت از طريق آن وارد دستگاههاي تفكيك كارخانه مي شود از طريق همين لوله مي توان جريان نفت چاههاي مختلف رابه دستگاههاي تفكيك مختلف تغيير داد . از تمام چاههاي نفت شاخه اي به هر كدام از لوله هاي ارتباط مشترك متصل شده است .

از تمام لوله هاي جريان نفت در كارخانه يك شاخه به لوله ارتباط مشترك بنك آزمايش (Bank test) متصل میباشد.در بعضی از بنک ها فقط تعداد معدودی از چاه ها بسته به ظرفیت بنک به لوله ارتباط مشترک آنها وصل میباشد.

ج ) بنك (Bank)

چند دستگاه تفكيك كه عمل جدا كردن گاز از نفت را انجام مي دهند تا گازهاي سبك و سنگين از نفت خام جدا كند يك بنك مي گويند .

يك بنك ممكن است شامل 2 ، 3، يا 4 دستگاه تفكيك با شد كه بسلسله مراتب گازهاي موجود در نفت را جدا مي كند .

اولين مرحله كه حساسترين مرحله يك بنك مي باشد بنام (First stage) ناميده مي شود كه در بعضي مناطق روي چاه نصب شده و در برخي ديگر از مناطق در داخل كارخانه مي باشد .

مرحله اول بدلايل زير حساس ترين مرحله ميباشد.

1.نفتي كه از چاه مي آيد بايستي در اين مرحله مهار شود.

2. ساختمان اين مرحله با مراحل ديگر فرق مي كند چون اين مرحله براي فشارهاي زياد ساخته مي شود.

3. قسمت اعظم گازي كه در نفت موجود مي باشد د راين مرحله گرفته مي شود.

در واحد بهره برداري شماره 1 آج كه از چند bank بنام (A-B)درست شده است كه هر bank آن از چند (separator)درست شده كه شامل 4 مرحله و با فشار عملياتي مختلف و به شرح زير است :

مرحله اول : در اين شامل 2 (vessel) مي باشد بنام (a-b) كه vessel (a) در سرويس ، وvessel (b) از سرويس خارج است كه در اين مرحله معمولاً داراي فشار( psi250 ) در گذشته و در حال حاضر به psi70 هم رسيده است ( به دليل كم شده فشار چاهها ) د رحدود %60 ، تفكيك گاز از نفت د راين مرحله صورت مي گيرد.

مرحله دوم : شامل 3 (vessel) كه يكي از آنها روي سرويس مي باشد و بقيه يعني 2 تاي ديگر از سرويس خارج مي باشد و اين مرحله داراي فشار عملياتي psi 0 و تا حدود %20 كار تفكيك گاز از نفت را انجام داده ، در اين مرحله كه و ورودي آن از خروجي مرحله اول گرفته بطوري كه از وسط (vessel) مرحله دوم وارد شده و خروجي نفت مرحله دوم به شكل u مي باشد و گاز خروجي آن يا مشخصه 60 .t به سمت (سوخت ناحيه و غيره ) مي رود.

مرحله سوم : در اين مرحله كه ورودي آن از خروجي مرحله دوم گرفته شده بطوري كه داراي فشار عملياتي حدود psi20 و در حدود %15 گاز را از نفت جدا كرده و گاز خروجي اين مرحله از بالاي تفكيك گر به طرف line گاز و نفت خروجي از طريق يك line وارد مرحله چهارم كه تانك ذخيره مي شود.

مرحله چهارم : در اين مرحله تفتي كه حدود %95 گاز خود را از دست داده وارد مرحله مي شود كه فشار عملياتي آن حدود PSI2/1 تا 8/0است در اين مرحله كه بيشتر ذرات سنگين گاز با برخورد به سيني جدا شده و گازب خروجي آن به طرف مشتمل (faller) رفته و نفت آن هم به طرف صادرات مي رود و مقداري هم آب كه هر چند وقت يكباراز ته تانك (Drain) مي شود از نفت جدا مي كنيم.

توجه : د ربرخي مناطق نفت خيزممكن است مراحل جداسازي 5 مرحله شود بدليل وجود گاز H2S و كه درنفت آن مناطق وجود دارد (مانند نفت گچساران)

دستگاههاي تفكيك (SEPARATORS):

طرز كار دستگاههاي تفكيك كارخانه با دستگاههاي تفكيك روي چاه فرقي ندارد.

دستگاههاي تفكيك از نظر شكل ظاهري بر سه نوع مي باشند:

1. دستگاههاي تفكيك كروي SPHERICAL SEPARAATOR

2. دستگاههاي تفكيك عمودي VERTICAL SEPARATOR

3. دستگاههاي تفكيك افقي HOREZANTAL SEPARATOR

دستگاههاي تفكيك هر سه يك عمل را انجام مي دهند آن هم تفكيك گاز از نفت مي باشد.

وسائل روي دستگاههاي تفكيك د ركارخانه :

1. شيرهاي كنترل CONTOROL VALVE

2. شيرهاي در واژه اي GATE VALVE

3. شيرهاي ايمني SAFETY VALVE

4. صفحه هاي ايجاد اختلاف فشار ORIFICE PLATES

5. فشار سنج و منتقل كننده فشار PRESSWER GAUGE AND PRESSWER TRANSMITER

6. حرارت سنج و منتقل كننده حرارت

TNERMOMETER AND TEMPERATURE TRANSMITTER

7. نشاندهنده و سطح نفت GUNGE GLASS

1. شيرهاي كنترل:يكي از شيرهاي كنترل روي گاز خروجي است كه فشار دستگاه را كنترل مي كند و ديگري روي نفت خروجي كه سطح نفت را دردستگاه تفكيك كنترل مي كند .(ممكن است برخي اوقات شير كنترل سطح نفت روي لوله ورودي نفت مي باشد)

2. شير دروازه اي: معمولاً‌ قبل و بعد از هر شير كنترلي يك دروازه اي نصب مي شود.

3. شيرهاي ايمني كه روي خود دستگاه تفكيك براي تخليه فشار احتمالي نصب مي شود .

4. صفحه هاي ايجاد اختلاف فشار كه روي لوله هاي گاز خروجي و نفت خروجي براي تعيين مقدار گاز و نفت نصب مي شود.

5. فشار سنج و حرارت سنج و منتقل كننده آنها كه روي لوله هاي گاز يا نفت نصب مي شوند

6. نشاندهنده سطح نفت كه روي خود دستگاه تفكيك قرار دارد.

اختلال در عمليات تفكيك :

مهمترين معايبي كه در همين عمليات تفكيك ممكن است پيش بيايند قرار زير است:

1. كري تري (يا رفتن گاز همراه نفت ) CARRY THROUGH

2. كري اور (رفتن نفت همراه گاز ) CARRY OVER

علائم مشخص كننده كري ترو هستند:

الف) پايين آمدن سطح نفت دردستگاههاي تفكيك از مقدار حداقل ظرفيت دستگاه تفكيك باشد.

ب) بالا رفتن ناگهاني قلم ميتر نفت كه نشاندهنده مقدار نفت زياد شده در صورتيكه هيچگونه تغييري در مقدار نفت داده نشده باشد . واين نشان دهنده آن است كه مقدار گاز يست كه همراه نفت خارج شده است و ميتر گاز خروجي پايين مي كشد زيرا مقدار گاز كم شده است.

ج) اگر كري ترو خيلي زياد باشد فشار دستگاههاي تفكيك مراحل بعدي زياد مي شود كه اين هم از علائم كري ترو د ردستگاه مي باشد .

د) كم شدن حرارت لوله خروجي نفت دستگاه تفكيك

ر) تغيير كردن صداي لوله خروجي نفت (زياد شدن صدا)

روش بر طرف كردن كري ترو: (CARRY THROUGH)

1. بالا بردن سطح نفت در دستگاه تفكيك

2. كم شدن سطح نفت ممكن است در اثر خراب شدن شير كنترل سطح نفت باشد در اين صورت از شير (BYPASS) براي ثابت نگه داشتن سطح نفت دردستگاه استفاده كرد.در صورتيكه شير كنترل فشار خراب شده باشد درنتيجه باعث شده كه فشار دستگاه بيش از حد شده و سطح نفت و جلو گيري از كري ترو استفاده كرد.

توجه: اگر مقدار نفت مورد تفكيك خيلي بيش تر از ظرفيت دستگاه تفكيك باشد بطوريكه دستگاه نتواند عمل تفكيك را انجام دهد. كري ترو (CARRY TRONGH) و كري اور (carry over) با هم پيش مي آيند چون عمل تفكيك بخوبي انجام نمي شود دستگاه تفكيك به شكل لوله عمل مي كند يعني مقداري گاز نفت از لوله خروجي گاز و هم از لوله خروجي نفت خارج مي شود.

كري اور (carry over)،(همراه رفتن نفت همراه گاز )

علائم شناخت كري اور (carry over):

الف) زياد شدن سطح نفت در دستگاه تفكسك (بيش از حد تنظيم شده)

ب) دود كردن شعله آتش

ج) زياد شدن درجه حرارت لوله خروجي گاز

د) بالارفتن قلم جريان سنج گاز

ر) تغيير صداي لوله گاز خروجي (صدا كمترمي شود)

ه) كم شدن فشار دستگاه تفكيك

روشهاي برطرف كردن كري اور(carry over)

الف) سطح نفت در دستگاه پايين آورده شود زياد شدن سطح نفت در دستگاه تفكيك به 2 دليل ممكن است :

1. خراب شدن شير كنترل سطح نفت اگر شير كنترل كننده روي لوله ورودي كاملاً باز شود يا اينكه شير كنترل روي لوله نفت خروجي كاملاً بسته شود .

2. علت ديگر خراب شدن شير كنترل فشار ، يعني باز شدن آن و كم شدن فشار در نتيجه بالا آمدن سطح نفت مي شود و با استفاده از شير (By- puss) مشكل را حل مي كنيم .

ب) كم شدن مايع سيليكان در مخزن تلمبه سيليكان يا خراب شدن تلمبه آن مي باشد و با كم كردن سطح نفت در دستگاه تا به اندازه ظرفيت معمول خود برسد مي توان مشكل را حل كرد .

ج) سرماي شديد باران نيز باعث كري اور مي شود چون باعث پايين آمدن حرارت نفت در نتيجه عمل تفكيك بسختي انجام مي گيرد در اينصورت بايد از مقدار نفت كم كنيم .

نكات مهم :

الف ) در صورتيكه كري اور در مرحله اول دستگاه تفكيك رخ بدهد بايستي بعد از بر طرف كردن كامل كري اور شير ته كش تله نفت (oil trap) را باز كرده اگر نفتي همراه گاز باشد و شير ته كش تله نفت كار نكرده از تله نفت و دستگاه گرم كننده خارج گردد .

ب) بايستي حوضچه هاي مخصوص (oil water separator) سركشي شود كه اگر تلمبه هاي آن كار نيفتاد آنها را بكار انداخت تا مقدار نفتي كه از طريق ته كش تله هاي نفت در موقع كري دور با آنجا ريخته شده باعث رفتن نفت بخارج از كارخانه نگردد .

مخازن (Tank)

در كاخانجات بهره برداري مخازن مختلفي وجود دارد كه بعضي از اين مخازن براي تفكيك گاز مورد استفاده قرار مي گيرند .

انواع مخازن :

1. مخزن بهره برداري production tank

2. مخزن آزمايش Test Tank

3. مخزن كمكي يا نوسان گير Surge tank

4. مخزن موازنه كننده Balance tank

1- مخزن بهره برداري :

از اين مخزن در كارخانه هاي بهره برداري براي ذخيره كردن نفت براي تلمبه ها و همچنين براي رساندن فشار نسبت به فشاري نزديك به فشار هوا استفاده مي شود ساختمان اين مخزن با مخازن معمولي ديگر فرق دارد و در بلندترين محل كارخانه قرار گرفته است .لوله ورودي مخزن بهره برداري بالاي مخزن (در حدود 6 فوت مانده بسياري مخزن ) در صورتيكه لوله خروجي نفت آن در قسمت پايين مخزن متصل است . داخل اين مخزن در زير لوله ورودي سيني مخصوص براي تفكيك بهتر گاز از نفت وجود دارد .

اين مخازن در عين حال كه براي تفكيك مورد استفاده قرار مي گيرند به منظور نگهداشتن ذخيره نفت به مقدار كافي براي تلمبه شدن و همچنين اعمال يك فشار مثبت براي پمپ كردن است به خاطر داشتن (head) تانك است .

وسائل لازم روي مخازن بهره برداري

1.شير ايمني safety valve

2. شير ايمني فشار خلاء vacuum relief valve

3. دستگاه نشان دهنده فشار pressure gauge

4. شيشه نشان دهنده سطح نفت Gauge glass

5. صفحات ايجاد اختلاف فشار orifice plate

6. دستگاههاي انتقال دهنده فشار و حرارت Temp . 8 press. Transmitter

7. دستگاه برث اعلان حداكثر و حداقل سطح نفت High low Level Alarm

8. لوله گاز پتوئي Blanket gas

9. ته كش ها Drains

10. محلهاي نمونه گيري sample points

2- مخزن كمكي يانوسان گير (surge tank )

اين مخازن دركاخانجات براي گرفتن نوسان نفت مورد استفاده قرار مي گيرند به مخازن كمكي يانوسان گير فقط يك لوله متصل مي شود و نفتي كه عاري از گاز شده و براي ارسال به پالايشگاه و صادرات آماده شده و بطرف تلمبه خانه هدايت مي شود يك شاخه لوله از لوله يك بطرف تلمبه خانه كشيده شده است نيز به مخزن نوسان گير متصل مي باشد كه از بوجود آمدن نوسان در لوله نفت به تلمبه جلوگيري مي كند روي اين مخازن را بخاطر آنكه نفت كه وارد آن مي شود عاري از گاز بوده ، يك لوله از آن به اتمسفر باز است .

3- مخازن توازن كننده (Balance tank)

اين مخزن بيشتر براي نگه داشتن توازن نفت مورد استفاده قرار مي دهند . اين مخزن معمولاً داراي يك لوله ورودي و يك لوله خروجي است كه معمولاً رو برو بهم قرار ميگيرند و بيشتر براي نگه داشتن فشار لوله ورودي نفت تلمبه ها مورد استفاده مي شود .

4- مخزن آزمايش (Test Tank )

اين مخزن آزمايش ،براي آزمايش چاههاي نفت و همچنين مي توان از آن به عنوان مخزن ذخيره چاههاي نمكي استفاده كرد كه داراي 2 لين گاز خروجي و يك شير كنترل فشار و همچنين 2 خروجي نفت و يك كنترل ولو ، داراي 2 ارفيس پليت كوچك و بزرگ روي لين هاي خروجي گاز و نفت مي باشد .

گاز پتوئي (Blanket gas)

بوسيله يك رشته لوله گاز سبكي كه در اولين مرحله از نفت جدا شده است براي تأمين فشار داخل تانكها استفاده مي شود . به دلايل زير :

1) از كم شدن فشار مخزن جلوگيري كرده وهميشه فشار مخزن به يك حالت ثابت نگه داشته مي شود بطوريكه روي لوله گاز پتوئي يك كنترل كننده فشار قرار گرفته است كه هر موقع فشار مخزن از حدي كه تنظيم شده كمتر شود كنترل كننده فشار باز كرده و فشار كم شده بوسيله فشار گاز تأمين كند .

2) اگر روي مخازن منفذهاي وجود داشته باشد چون گاز پتوئي زده مي شود و فشار مخزن را هميشه به يك حالت ثابت نگه مي دارد و هميشه بيش از فشار اتمسفراست و گاز از منفذها خارج شده و مانع از آن مي شود كه هوا وارد مخزن شود.

3) اگر بعللي نفت وارد مخزن نشود يا اينكه لوله خروجي آن شكسته شود كه به هر جهت باعث شود مخزن خالي شود هميشه فشار مخزن را ثابت نگه داشته است .

لوله فشار دهنده (Pressure Line)

در برخي كارخانجات تفكيك كه مخازن آن كارخانه داراي گاز پتوئي نيست از سيستم لوله فشار دهنده استفاده مي كنند .

يك لوله بقطر كم (1 تا 2) اينچ از لوله جريان نفت قبل از شيرهاي كنترل چاهها در چند راهه گرفته شده و به لوله ورودي نفت يا خود مخزن وصل شده است چنانچه فشار مخزن از حدمعمول كمتر شود از اين لوله براي نگهداشتن فشار مخزن استفاده مي شود .زمانيكه كارخانه بسته مي باشد مي توان از اين لوله كه از يكي از چاههاي كه از روي چاه باز در كارخانه باز است براي ثابت نگه داشتن فشار مخزن استفاده مي كنند .

تله نفت (oil Trap- knockout vessel)

گاز سبكي كه در اولين مرحله از نفت جدا مي شود براي مصرف توربينهاي كارخانه هاي تفكيك مورد استفاده قرار مي گيرد و چون اين گاز سبك ممكن است بعد از آنكه از نفت جدا شد داراي قطرات نفت باشد و براي مصادف كه در كارخانه دارند ضرر داشته باشد ، و يا اينكه به علت برخي اشكالات فني كري اور (carryover) ايجاد شود و باعث آن گردد كه مقدار زيادي نفت همراه گاز از دستگاههاي تفكيك مراحل خارج شود براي گرفتن نفتهائيكه همراه گاز مي باشد تله نفت (oil Trap) بر سر راه لوله گاز قرار مي گيرد .

وسائليكه روي تله نفت بكار مي رود :

1. شير كنترل كننده فشار pressure controller

2. شيرهاي ايمني safety valves

3.شير كنترل خارج كننده نفت level controller valve

4. نشان دهنده سطح نفت Level gage

5. فشار سنج pressure Gauge

6. حرارت سنج Thermometer

- شير تنظيم فشار (pressure controller)

شير كنترل كننده فشار را روي لوله ورودي تله نفت نصب مي كنند تا فشار مقدار گازي را كه براي تله نفت مي رود كنترل كند شيرهاي كنترل كننده فشار تله نفت معمولاً داراي يك شير دروازه اي جهت تغير جهت (By - pass) نيز مي باشد .

شير تخليه سطح نفت (level controller)

اين شير را روي لوله ته كش كه از زير تله نفت گرفته شده است نصب مي كنند و همانطور كه گفته شد ممكن است گاز داراي قطرات نفت باشد و يا اينكه بنابعللي كري اور ايجاد شود و مقداري نفت با گاز خارج شود و در تله نفت جدا شده و به حوضچه ته كشها هدايت مي شود موقعيكه سطح نفت از حد تنظيم شده شير كنترل مزبور زيادتر شود اين شير با فرمانيكه از جعبه كنترل كننده سطح نفت مي گردد باز شده و مقداري نفت موجود در تله نفت را خالي مي كند .

توجه :

معمولاً در كارخانجات تعداد تله نفت بر حسب گاز مورد احتياج كارخانه باشد معمولاً 2. دستگاه تله نفت نصب مي كنند كه هم راندمان آن زياد شود و هم اگر احياناً يكي از آنها تحت تغيير قرارگرفت بتوانند از تله نفت ديگري استفاده كنند .

ت) توربين ها و پمپ ها كارخانه

در كارخانجات بهره برداري براي ارسال نفت به بنادر يا پالايشگاه از تلمبه استفاده مي شود البته بعضي از كارخانجاتي بخاطر اختلاف سطح زيادي كه بابنادر دادند نفت با فشاري كه خودش در سرازيريها توليد مي كند بطرف مقصد جريان مي يابد . البته اين را نيز نبايد فراموش كرد كه نواحي نفتي داراي يك يا دو خط لوله اصلي نفت مي باشند كه هر كدام از اين نواحي داراي چند كارخانه با ظرفيت بالا هستند و اين ظرفيت بالا و فشار ها ئيكه كارخانجات به خط لوله اصلي وارد مي كنند فشار آنقدر بالا مي رود ، كه اين فشار از فشار يكه نفت كارخانجات بدون تلمبه در سرازيري ايجاد مي كند زيادتر مي شود در نتيجه جريان نفت كارخانه مزبور به خط لوله اصل كم يا قطع مي شود بهمين جهت نياز به بكار انداختن تلمبه يا توربين مي باشد .

در واحد بهره برداري شماره 1 آج كه در حال حاضر شامل 2 توربين از نوع سولار استارت كه از نوع احتراقي مي باشد به طوريكه گاز مصرفي خود را از مرحله اول كلاستر يا كارخانه مي گرفت واگر مقدار آن كم باشد از Line اصلي گاز كه به طرف NGL مي رود گرفته مي شود

دراين واحد بيشتر بخاطراينكه نفت بصورت (flow gravity ) به طرف تلمبه خانه شماره 2 آغاجري حركت مي كند كمتر از توربين استفاده مي كنيم فقط در شرايط خاص كه اگر فشار Line اصلي (MOL ) از (12 تا 15) بيشتر شود نياز به start توربين مي باشد .

نكاتي كه قبل از بكار انداختن هر نوع توربين گاز بقرار زير است :

1. بايستي شير ورودي نفت كاملاً باز شود .

2. بايستي مطمئن شويد كه صافي روي لوله ورودي تميز است و فشار ما قبل و ما بعد آن بطور مساوي است

3. شير خروجي (Discharge) بايستي كاملاً روان شود تا اينكه توربين بكار انداخته شد راحت باز شود

4. اگر يا طاقانها يا روغن خنك مي شوند بايستي سطح روغن آن بررسي شود و اگر روغن كم بود از روغني كه مخصوص همان توربين يا تلمبه مي باشد با آن اضافه گردد .

5. دستگاه خنك كننده بايستي بررسي شود كه صحت آن بررسي شود .

6. فشار گاز توربين ها بررسي شود كه بحد كافي بوده باشد .

7. قبل از بكار انداختن توربين يا تلمبه بايستي حتماً جريان به كنترل بهره برداري اطلاح داده شود

8. تلمبه بايستي هوا گيري شود

9. روغن بايستي هواگيري شود

10.(Over speed Trip valve) يا دستگاه از كار انداختن توربين دور زيادبايستي بطرف بالا كشيده شود.

11.تله نفت پهلوي توربين بايستي مرتب در اين شود تا اگر قطراتي در آن جمع شده خالي شود و گاز خالص بطرف توربين برود .

توربين احتراقي

ديسك توربين احتراقي انرژي لازم براي گردان تلمبه از سوختن مخلوط گاز و هوا بدست مي آيد و اين مخلوط پس از دادن انرژي خود به تلمبه مربوط و گرداندن اين تلمبه از دودكش توربين خارج مي شود.

طريقه بكار انداختن توربين احتراقي :

1. شير گاز سوخت توربين بايستي باز شود.

2. شير عبور گاز لوله چرخه زن نيز بايستي باز شود.

3. تلمبه كمكي روغن بايستي بكار انداخته شود. اين عمل با قرار دادن چرخ دستي كمترل روي علامت (Auxiliary oil pump on)صورت مي گيرد.

و علامت بكار انداختن پمپ كمكي روغن چراغ قرمزيست كه روي جعبه كنترل قرار دارد بايستي روشن شود.

4.چرخ دستي كنترل را بايد آهسته بحركت د ر آورد و روي علامت (starter on)قرار داد بعد از آن استارتر شروع بكار كرد نبايد فوراً چرخ دستي كنترل را بحركت درآورد و فشار بطرف جلورانده چون موقعي كه چرخ دستي كنترل روي علامت (starter on) قرارمي گيرد . قفل داخلي اول كه با برق كار مي كند آزاد شده و راه گاز را براي (starter) باز مي كند در اين موقع با حركت الستارت كمپرسور هوا بحركت در مي آيد و بعد از چند لحظه اي قفل داخلي دوم كه اين هم با برق كار مي كند آزاد شده و بچرخ دستي كنترل اجازه حركت به مراحل بعدي را مي دهد .

چرخ دستي كنترل را بايد روي مرحله بعدي كه جرقه زدن مي باشد و با علامت (Igniter on ) مشخص شده قرار داد در اينموقع شير اتوماتيكي كه روي لوله گاز مخصوص جرقه زن قرار دارد باز ميشود در اين حالت شمع نيز شروع جرقه زدن مي كند و گازي كه از لوله مخصوص جرقه مي آيد روشن و پس از اطمينان اينكه شعله روشن است مي توان چرخ دستي را به مرحله بعدي به حركت داد .

چرخ دستي كنترل را بايد روي علامت (Burner- on) قرار دارد. در اين حالت بايستي (Burner) كه شعله اصلي مي باشد روشن شود . در محلي كه احتراق اصلي ايجاد مي شود آنرا (combustion chamber) مي گويند زمانيكه Burner روشن شد دور توربين سرعت زياد مي شود در ضمن درجه حرارت توربين سريع بالا مي رود بايستي مواظب بود كه حرارت بيشتر از 570c0 درجه نشود.

7- چرخ دستي كنترل را بايستي روي علامت (Start) قرار داد. در اين حالت ديگر توربين بوسيله گاورنر كنترل مي شود به اين طريق كه (starting Limits) فشار روغن را تنظيم مي كند و اين روغن روي گاورنر مي رود چون دستگاه گاورنربا فشار روغن كار مي كند و هر چه فشار روغن كه روي آن فرستاده مي شود زياد تر شود در نتيجه بيشتر بارسمي كند گازبيشتر وارد ميشود دور توربين بالا مي رود .

8- چرخ دستي را بايد روي علامت (Run) قرار داد در اين حالت توربين آماده بهره برداري واگر توربين قوه محركه تلمبه است مي توان شير خروجي را آهسته باز كرد البته تا جائيكه فشار خروجي خيلي كم نشود البته با چرخاندن سوئيچ گارونر كه روي جعبه كنترل قرار دارد.

9- شير گاز (Starter) و شير گازئيكه روي جرقه زن است پس از روشن شدن توربين بايد بسته شود.

روش از كار انداختن توربينهاي احتراقي

1.در حالت عادي بايستي مقداري از دور توربين كم كرد ، و يا قرار دادن دسته روي (start) تلمبه كمكي روغن را آزمايش كرد و سپس چرخ دستي كنترل را روي (stop)قرارداده دراين حالت عادي بايستي مقداري از دور توربين كم كرد و با قرار دادن دسته روي(start) تلمبه كمكي روغن را آزمايش كرد و پس چرخ دستي كنترل را روي (stop) قرار داده در اين حالت پمپ كمكي روغن روشن خواهد شد و روغن روي يا طاقانها را تامين خواهد كرد تا سرد شوند.

2.شير گاز ورودي بسته شود .

3.اگرتوربين براي مدت زيادي بسته مي شود تمام شيرهاي گازبايستي بسته شوند تا (gas demister ) نيز بايستي از گاز تخليه گردد.

4.تا زمانيكه درجه حرارت توربين به c 1500 نرسيده بايستي از بستن پمپ كمكي روغن خوداري شود و زمانيكه به c 1500 و يا كمتر رسيد مي توان آنرا از طريق چرخ دستي كنترل را روي (off)قرار داد.

5.دستگاه خنك كننده روغن را درحاليكه درجه حرارت c 1500رسيده باشد مي توان بست .

6.زمانيكه توربين از كار انداخته مي شود بايستي شير خروجي تلمبه نفت را بست زيرا :

الف) چون ممكن است در يك كارخانه چند تلمبه كار كند لذا شير يكطرفه درست كارنكند و نفت به تلمبه بر گردد.

ب) زمانيكه تلمبه به كار انداخته مي شود در صورتيكه لوله خروجي آن فشار كافي نداشته باشد بايستي شير خروجي آن بسته باشد و اگر باز باشد باعث مي شود كه بازيادي روي تلمبه بيفتاد و تلمبه بسته شود.

انواع تلمبه ها:

1. تلمبه گريز از مركز

2. تلمبه هاي متناوب (رفت و برگشتي )

تلمبه هاي گريز از مركز : 1مرحله ي داراي يك پروانه يك مكش يا دو شكستني

2مرحله اي يا چند پروانه اي

تلمبه يك مرحله ي براي فشار كم و نفت زياد استفاده مي شود چند مرحله اي براي فشار زياد و حجم كم استفاده مي شود .توجه : براي اينكه مقدار كم و فشار زياد بكار بريم پمپها را به شكل سري قرار مي دهيم به طوريكه خروجي پمپ اولي suction يا ورودي پمپ دوم مي باشد و بر عكس اگر بخواهيم مقدار زياد و فشار كم باشد از موازي استفاده مي كنيم بطوريكه هر پمپ يك suction و يك خروجي داشته باشد .

به دلايل زیر تلمبه مايع از خود عبور نمي دهد:

1. تلمبه gas lock شده

2. لوله ورودي بعلتي گرفته شده

3. جهت گردش تلمبه معكوس است

4. صافي تلمبه مسدود شده

5. اختلاف سطح يا فاصله تلمبه با مقصد براي تلمبه زياد است.

چرا به دستگاه محرك تلمبه فشار بيش از حد وارد مي شود:

1. دور تلمبه زياد است

2. سفت بودن بيش از حد آب بند كن ها

3. بالا بوده غظت مايع

4. تراز نبودن محور تلمبه و محور دستگاه محرك آن

علت داغ شدن بيش از حد يا طاقانهاي تلمبه:

1. نرسيده روغن كافي به ياطاقانها

2. از كار افتادن دستگاه خنك كننده روغن

3. كثيف بودن صافي روغن

4. پايين بودن سطح روغن در مخزن

5. از كار افتادن تلمبه روغن

6. محكم بستن ياطاقانها و آب بند كنها

7. سرعت بيش از حد تلمبه

ث) كمپرسورهاي هوا (air compressor ):

كمپرسور يا تلمبه هواي دستگاهي است براي فشردن هوا يا گازها براي مصارف صنعتي استفاده مي شود .

ساختمان كمپرسور از سه قسمت تشكيل شده :

1. سر سيلندر : 2 دريچه ورودي و 2 سوپاپ خروجي

2. سيلندر

3. جعبه ميل لنگ

4. خروجي هوا

5. صافي هوا

سيلندر از قسمتهاي زير تشكيل شده است :

1. دو عدد استوانه اي (سيلندر)

2. دو عدد پيستون

3. حلقه لينگ

4. دسته پيستون –شاتون

5. انگشتي

6. محل ورود و خروج آب

7. تنظيم كننده فشار هوا – (اير گاورنر)

محركهاي كمپرسور شامل :

1. موتور برق 440 وات

2. موتور ديزلي

3. توربين

4. سيستم خنك كنندگي كمپرسور

آب ، رادياتور ، پمپ آب ، لوله هاي خروجي و ورودي ، پروانه

هوا: جدارهاي سيلندر از وا شري درست شده كه بوسيله پنكه كه روي موتور قرار گرفته به طرف سيلندر هوايت مي شود و آنها را خنك مي كند

سيستم روغنكاري كمپرسور از سه قسمت تشكيل شده است :

1. تحت فشار ، بوسيله پمپ روغن psi 150 ، فشار روغن

2. پرتابي بوسيله قاشك كه روي ميل لنگ سوار شده عمل روغنكاري

3. غوطه وري ، تمام قسمت آن در روغن قرار گرفته است .در واحد بهره برداري شماره 1 آ ج داراي 3 كمپرسور هوا مي باشد كه 2 تاي آنها (50hp,42hp) داراي قوه محركه برقي و 1 از آنها بوسيله موتور ديزلي كار مي كند كه براي مواقع ضروري و زمانيكه برق قطع شود بايد از آن استفاده كرد و كمپرسورهاي برقي 24 ساعته كار مي كنند تا هواي با فشار 60psi را ايجاد كنند زيرا كليه دستگاه هاي كارخانهبه طريقي به اين هوا وابسته است و هر 12 ساعت و يكبار يكي از كمپر سورها روشن و يكي ديگر را خاموش مي كنيم تا فشار زيادي به كمپرسورها نيايد.

مسير هواي كمپرسور:

1. مخزن ذخيره هوا

2. صافي هوا

3. خشك كننده هوا

4. تقليل دهنده هوا

1- مخزن ذخيره هوا: براي اينكه هميشه هوا با فشار بالا 60psi در كارخانه وجود داشته باشد يك مخزن براي ذخيره وجود دارد كه به دو شكل است :

1. عمودي

2. افقي

2- صافي هوا: چون درهوا هميشه ذرات معلق مانند گرد و غبار و غيره وجود دارد كه باعث خروجي به دستگاهها و همچنين كمپرسور مي شود به همين دليل ازصافي استفاده مي كنيم .

3- خشك كنند ه هوا: (air dryers)

چون هواي موجود بيشتر در زمستان رطوبت زيادي دارد كه اين رطوبت مي تواند خساراتي هم به كمپرسور هوا و هم به دستگاههاي كنترل كه با هوا كار مي كنند و باعث خوردگي شوند به همين دليل از دستگاهي بنام (air dryer) كه بوسيله برق كار مي كنند استفاده مي كنيم .

4- تقليل دهنده هوا : براي كم كرده فشار هوا (60psi) و تا حدود psi 20 از اين وسيله استفاده مي كنيم .

طريقه راه اندازي كمپرسور:

1. آب رادياتور – مقدار روغن – بررسي شود

2. مقدار ولتاژ برق بررسي شود 440 ولت

3. دستگاه تنظيم كننده فشار هوا به بالا كشيده شود

4. تسمه پروانه بررسي مي شود

5. شير خروجي هوا باز شود

6. كليه اصل برق را باز مي كنيم

7. دكمه مخصوص روشن كردن (start) فشار داده شود

8. فشار روغن كمپر سور بررسي شود

9. مقدار آمپر مصرفي بررسي شود

بعداز بررسي شير دستگاه تنظيم كننده فشار هوا به پايين كشيده شود . فشار هواي خروجي بررسي شود و كار خنك كنندگي كمپرسور بررسي شود.

طريقه خاموش كردن كمپرسور:

1. شير باد كمپرسور يالود اندلود بطرف بالا كشيده شود تا كمپرسور آزاد گردد.

2. دكمه STOP زده شود تا كمپرسوراز كار بيافتد.

3. كليد برق اصلي كمپرسور خاموش گردد.

4. شير هواي خروجي در صورت لزوم بسته شود

كمپرسور هوا :

سيستم كنترل كمپر سور :

1. بصورت قطع وصل بوسيله پر شير سوئيچ تنظيم شده روي حداقل و حداكثر .

2. لودان لود (با بار و بدون بار )

گرم شدن بيش از حد دستگاه تراكم هوا يا كمپر سور

الف) اشكال در سيستم خنك شدگي

(1كمبود آب در رادياتور و يا سوراخ شدن آن

2)گرفتگيهاي لوله هاي داخل رادياتور

3) خرابي پمپ آب

4) بريدن تسمه پروانه و يا شل بودن آن

5) جام شدن ترموستات

6) شكستن پروانه

ب) اشكال در سيستم روغنكاري

1. كمبود روغن در مخزن روغن

2. كثيف بودن روغن

3. گرفتگي فيلتر روغن

4. خرابي تنظيم كننده فشار روغن

5. شكستگي لوله هاي روغن رسان

6. نا مناسب بودن نوع روغن

ج ) عواملي كه ديگر باعث بالا رفتن حرارت كمپر سور مي شود :

1. بار بيش از حد

2. سفت يا شل بودن تسمه پروانه – سفت بودن يا طاقانها

فشار خروجي هواي كمپر سور كم مي شود :

1. گرفتگي فيلتر هوا

2. شكستگي سوپاپ ورودي

3. خرابي تنظيم كننده فشار هوا

4. شكستگي يا سايدگي رينگهاي پيستون

5. خرابي فشار سنج لوله خروجي هوا.

علت كم شدن فشار روغن كمپر سور

1. سطح روغن در مخزن كمپر سور كم است

2. گرفتگي صافي پمپ روغن

3. نا مناسب بودن روغن

4. خرابي پمپ روغن

5. خرابي تنظيم كننده فشار روغن

6. خرابي فشار سنج

7. شكستگي لوله هاي ورودي و يا خروجي روغنكاري.

دستگاه مولد برق(ژنراتورها):

بعضي از كارخانجات بهره برداري در نقاطي قرار دارند كه نمي توانند از برق اصلي استفاده كنند و يا بعلت بد مسافت اين كار مقرون بصرفه نباشد و يا اينكه به عنوان رزرو د رمواقع ضروري مانند قطع شدن يا خروجي line اصلي برق از ژنراتور بايد استفاده كنيم .محرك هاي دستگاههاي مولد برق ممكن است بوسيله گاز يل گازوئيل بحركت در بيايند كه بستگي به سوخت آنها دارد.

طريقه بكار انداختن دستگاه مولد برق و عوض كردن آنها:

قبل از بكار انداختن دستگاه بايستي تمام كليد هاي برق off باشند .

1. پس از بكار افتادن ، فركانس برق تنظيم شود اينكار از طريق كم و زياد كردن سرعت قوه محركه انجام مي شود .

2. مقدار ولتاژ برق تنظيم شود اين كار بوسيله (governor) كه روي صفحه جلو دستگاه قرار دارد انجام پذير است .

3. دسته وصل كننده جدا كننده برق دستگاه (isolation switch) on شود .

4. بعداز آنكه تمام قسمتهابررسي شود بايستي تمام كليد هاي بسته off بترتيب اهميت كار آنها و بتدريج on شوند . در صورتيكه اين كليد ها سرعت وصل شوند دستگاه محرك مولد بعلت با زياد از كار خواهد افتاد . دسته جدا كننده برق (isolation switch) براي آن كسيكه اگر قبلاً از جاي ديگر و يا از دستگاه مولد برق ديگري برق گرفته شود آن را قطع شود و از طريق دستگاه مولتد يكه بكار افتاده برق مورد نياز تأمين گردد.

ز) آزمايشگاه كارخانه: (test room)

در هر واحد بهره برداري آزمايشگاههاي كه انجام ميشود به صورت زير است:

1. گراويتي (چگالي – وزن مخصوص)

2. نمك

3. ميزان گاز هيدروژن سولفوره (h2s)

4. ميزان شن و ماسه (sand test) (ppm 10 هر هزار بشكه )

گراويته (وزن مخصوص): نسبت وزن مخصوص نفت را به وزن مخصوص آب در شرايط مساوي گراويته يا چگالي مي گويند .

ظروف نمونه گيري :

اين ظروف 2 نوع مي باشند :

1) ظروف تحت فشار پمپ هاي نفتي و يا گا زمستقيم از اين نمونه مي گيرند

2) ظروف بدون فشار (شيشه هاي 16 اينجي – قوطي يك ليتري حلبهاي 4 ليتري)

محلولهاي نمونه گيري نفت در كارخانه بهره برداري :

1) چند راهه مني فولد

2) مراحل سوم سنگها

3) تانكها لين خروجي نفت

4) خط اصلي (m.o.l)

5) خروجي برج تفكيك

وسايلي كه براي آزمايش چگالي در كارخانه بكار مي روند:

1) هيدروميتر يا چگالي سنج

2) استوانه مدرج (شيشه – پلاستيك مدرج )

3) حرارت سنج يا ترمدميتر

4) كاغذ كف گير يا كهنه تميز

5) كوپل همراه يخ

روش اندازگيري گراويته نمونه :

در ابتدا شير نمونه گيري را باز كرده تا نفت از خط لوله وارد سكون شود و با پر شدن سيكلون بطوريكه گاز از بالاي آن آزاد شود و نفت جريان داشته باشد با زمانيكه نفت قبلي كاملاً‌drain شود و نفت تازه وارد سيكلون شود بعد شير مربوط به جريان نفت داخل كوپل را باز مي كنيم و نفت از درون لوله هاي مسي كه در اطراف آن يخ گذاشته است براي اينكه دماي نفت ما را به شرايط استاندارد و يعني f600 برساند وقتي دماي نفت ما به f600 رسيد . بعد هيدروميتر (چگالي سنج) را داخل استوانه حاوي نمونه نفت قرار مي دهيم و (level) نفت هر قسمت از هيدروميتر قرار گرفت مقدار گراويته ما مي باشد

2-نمك (salt):

يكي از مهمترين آزمايشي كه در هر كارخانه بهره برداري انجام مي گيرد تست نمك مي باشد اين كار هر 4 ساعت يكبار صورت مي گيرد.

دستگاههاي سنجش نمك موجود در نفت:

1- نورسنجي با استفاده از فيلم متوميتر

2- شيمياي( با استفاده دستگاه حرارتيip )

قسمتهاي مختلف يك فيلم فتوميتر :

1- شير ورودي گاز

2- شير ورودي هوا

3- لوله مكنده نمونه

4- گيج فشار هوا

5- كليد قطع و وصل يا تنظيم استاندارد

6- صفحه مدرج

7- كليد قفل كننده گالوانوتر

8- كليد تنظيم صفر

9- محفظه مخلوط كننده

10-درين محفظه مخلوط

10-سرپوش شعله و صفحه سديم

روش تست نمك : حد مجاز نمك : (8- PTB يا 24 گرم در متر مكعب )

ابتدا شيشه مربوط به گرفتن نمونه را بوسيله گازوئيل 2 مرتبه تميزشسته و بعد بوسيله هوا آنرا خشك كرده و دوباره بوسيله الكل آن را شسته بعد از اين مراحل شير مربوط به نمونه گيري را باز كرده به طوريكه مقداري باز باشد تا نفت روي نمونه گيري خارج شود بعد از آن 2 بار از نفت خط لوله ظرف را پر كرده و خالي مي كنيم سپس نمونه مورد نظر را مي گيريم .

بعد با نوشتن مشخصات نمونه يكي از شيشه ها را به اراده شيمياي داده و يكي را با خود به اتاق تست (test room) پرده و در آنجا با روشن كردن دستگاه (فيلم فتوميتر) به اين طريق كه هوا را به اندازه (12-10) پوند و گاز را كمي بازمي كنيم و ابتدا شمعك دستگاه را روشن مي كنيم بعد از آن كه شعله پرنگ آبي شد. مقداري از نمونه استاندارد كه اداره شيميايي آن را به كارخانه داده براي كاليبرت كردن دستگاه مي باشد بوسيله مقداري تولوئن سوزن مكنده دستگاه را تميز مي كنيم و سپس كليه تنظيم استاندارد را روي صفر قرار مي دهيم و نمونه استاندارد را زير سوزن مكنده قرار مي دهيم وكليد را روي بحدر دلخواه تنظيم مي كنيم (معمولاً 8) و سپس نمونه ي نفت اصلي را زير سوزن قرار دهيم و عددي نشان مي دهد . و اگر مقدار آن بيشتر از 8 باشد مقدار نمك ما بالا رفته بايد Rate چاه مورد نظر را كم كرد و يا با تعويض كاهنده مقدار نمك را كم كرد و اگر كم نشد مجبوريم چاه را ببنديم .

نوع نفت در مناطق نفت خيز