چیە حەیرانوک؟
حەیرانوک: رەنگەکێ زورێ کەڤنە دناڤ تور وکەلەپورێ فلکلورێ کوردیێ دیروکیدا. هوزان وهەلبەستێت حەیرانوکا دهێنە ڤەهاندن ب هەستەکێ پاقژ وبژین ژلایێ گەنج ولاو وتولازێت وکیژن کوردان یێت ب دلەکە پڕئەڤین ئێک ودو ڤیاین وحەژێکرنا وان گەهشتیە وێ رادەی کو نەشیاینە ب گەهنە ئێک ودو بەر گەلەک ئەگەران،چ ژبەر هەژاریێ وبەلنگازیێ یان ژبەرئاستەنگێت جڤاکی یان ژبەر دەیباب وئەندامێت خێزانێ وەکی برا وپسماما وهندەکێت دی وەک فەساد ونەمامان.
هەلبەست وهوزانێت حەیرانوکان دهێنە لێکدان وڤەهاندن دا ب هێنە بێژتن وگوتن ب رەنگەکێ سترانبێژی بو دیارکرنا جانیێ وخەریبیێ ودویریێ، وئەڤیندار خو ب یار وخوشتڤیا خو ڤە دنیسینیت. وهندی بشێت دێ جان وخوشکوک وتازەتیا وێ پێش جاڤکەت دهوزانێت خودا.
دڤی جورێ هوزانادا یێت هێنە بێژتن وگوتن سەرئەزمانێ دلدارا تێدا دیاروئاشکرا کرن کا چەند هەست وهش ووژدان هەیە، دەتە بەرچاڤکرن بویارا خو ب هەستەکێ راست ودرست ژرەوشا خو یا تایبەت دناڤ بەرا وی ویارێدا، وان تشتێت گیانی ورەوشتیێت وێ. ڤان هەمی تشتێت پر خەم وکوڤان ودڵسوژی ودویرڤەبوون دەتە پێش چاڤ دەما ڤیانا وان یا بێ خش وچەپ وچیربیت.
ئەڤە چەند تایبەت مەندیێت ڤی رەنگێ هوزانێت دلداری یێت پێش نیاس ل نک کوردان ب ناڤێ حەیرانوکان: پاقژی وناموسی، خو دویربون ژرەوشتێت پیس وخراب، بلندکرنا هش وژان وخەم کوڤان وئاخینک وئێش وگازندان. ئەڤان هەمیا پێش کێش دکەت ب جورەکێ گازیێ ب روی ب روی دگەل یارێ و بارا پتر ئێکە، و بابەتەکێ لێکدایە، و رامانا پەیڤێت هوزانێ درەسن ورەوانن دگەل ڤان ژی دڤێت کچا ئەڤیندار یا پشک دار بیت دڤێ وێنەیدا دا دلدارێ وێ ب کارێت ب درستی هەستێت خو بو دیارکەت دگەل وێ، داجهێ باوەریێ ل نک پەیدابیت بو بەر دەوامیا ئەڤینیا وان.
ئەز دشێم بێژم وەک دیفچون ژلایێ من ڤە کچکێ بارا پتر یا بەشدار پشکداربو دڤێ ئاهنگا ڤین وئەڤینداریێدا وئەز دبێژم شێواز وهەستێت کچێ پتر وجوانتربون ژکۆران. ئو ل سەر ڤێ چەندێ دڤێت گەلەک بابەت ودیفچون وتێبین ولێکولین ب هێنەکرن بو پتر رونیێ وگرنگێ ب دەنە ڤێ رەنگێ تۆرێ پر بها. گوتن ل ڤێرێ یا گرنە ئەز بێژم کو کچ وکۆرێت کوردان ئەڤ رەنگە کەلەپۆرە ب شێوەکێ تازە وزۆرێ جوان یێ ئینایە پێش جاڤێت مە. هیڤیا مە ئەوە بسپۆر ورەوشەنبیرێت مە گرنگیێ ب دەنە ڤی بابەتی دا بهێتە پێش وبەرنیاسکرن ل ڤێرێ و ل جیهانێ.
دڤی مالپەریدا من یی تەرخانکری بو بەرچاڤکرنا چەند رەنگ وجورێت حەیرانوکان ئەوێت هاتینە گوتن وڤەهاندن دناڤ بەرا کچ وکورێت کورداندا، هندەک سێ رێزن ،چار رێزن و پێنج رێزن وپترتر، ب ەرنگەکێ بەرانبەر وەک گفت وگوت یان جودا جودا و ب شێوەکێ رەسن ورەوان وتازە.
٢٠ /١٠ /٢٠١٦ دهوک - ئەحمەد عەلی