جۆر وژمار
جۆرێت حەیرانوکان
نڤێسینا: ئەحمەد عەلی
هژمارا رستێ دناڤ حەیرانوکێدا
وەکێ دهێتە گوتن و ئەم ل سەر ڤێ چەندێ یێت ئاکنجینە کو حەیرانوک رەنگەکێ هوزانێ یە ئو ئەڤێ چ گومان تێدا نینە ژبەر گەلەک
ئەگەران. ژبەر ڤێ چەندێ هەلبەست چ کورت یان درێژ دکەڤتە دبن خانا هوزانێ یان شعرێ چنکی ئەڤ خسلەتە یێت تێدا هەین، چ ئەو پارچا
هوزانێ دو رێز یان دو پەیت بن یان پتربیت. ئەڤە ژی دهێتە دانان ل سەر رێز ورستێت حەیرانوکان. هەر وەکی مە گوتی ل هندەک جهێت دی
کو حەیرانوکێت کوردی کورتە نامەکە دناڤ بەرا دو کەسێت ئەڤیندار بو ئێک ودو ڤێ هەستێ دیاردکەن چ دەما دکەڤنە بەهەمبەرێ ئێک یان
دەما دمینن پتنێ ئو ڤان جورە هەستا بو ئێک دیاردکەن. چنکی نامەکا کورتە دا ب ساناهی و برەنگەکێ پرهێز وهەست بگەهیتە وان دلداران.
هەلبەستا حەیرانوکێ یا هاتیە دارژتن وڤەهاندن ژدو رێزا ب رەنگەکێ کێم ئو حەتا دگەهیتە دەهان ئو ئەگەر بوری بیت نەگەهشتینە مە
ژبەر زۆر ئەگەران. ئێک ژوان وەکی مە دیارکری کو ئەڤ رەنگە هەلبەست یا کورتە ئو دڤیت ئەڤ خەسلەت تیدا هەبن: کێشەر وسەروە وبیر
یان واتە وناڤەروک وشێواز ژپەیڤێت لێکدای ژهەمی لایێت جان وتازەتێ ڤە کو بێتە ژبەرکرن ب لەز ترین دەم دا بهێتە ڤەگوهازتن ژدەڤی بو
دەڤی ئو گوهورین نە کەڤتە تێدا دا مەبەستا وێ ژێ نەچیت وبەرزەنەبیت.
حەیرانوکێت دو رێز
ئەڤنە ئەو حەرانوکێت دو رێز یێت ب دەست من کەڤتن حەتا نوکە من هێڤی یە هوین سود وخوشیێ ژێ ببینن ووەرگرن:
دو رێز
کور دگەل کچێ
تو ل سەر دەڤی ل من ئاشقی
تو ل بن دەڤی ل من منافقی
کور دگەل کچێ
من کەپروکەک چێکر ژبەلکێت هنارا
سەر سێنگێ یارێ کر خەوەکا نازدارا
کور
کچکێ نەزانێ رابە هەرە میسلێ خو بدە رەڤانێ
عەزیزا دلێ منێ نە ئینە سەر خو ناڤێ بەردانێ
کور
هەیڤا گوندێ مە ل چاردەێ هەلاتی
خوزی وان زانیبا زکاتا مەمکا ل کی ژمە کەتی
کور
کچێ دینێ بەژن بلندێ شڤی شڤی
بەلێ کا بو من بێژە دێ جێهکێت خو ل کیڤە دانی ، ل کیری نڤی
کچ
ئەز چەند جارا هاتمە مالا بابێ تە تو نە ل مال
وەیلا گوندێ خر وخالی تە ئەز کرمە پیژنەکا هزار سال
کورکو دینو
کورکو دینو ، تو درەوینی
نە تو شێری نە تو مێری بڤان ئاخڤتنا تو چنینی
کور
تە کراس کتانێ کورتەک قوماشێ
راموسان دخوشن ل سەر پرکا گرگاشێ
کور
کچێ جانێ دا بچینە ئوزمانا ل بنێ رەزی
ب چینە ژڤانێ ب هێجەتا پەزی
کور
هێڤە هێڤە دەلو لو هێڤە
تە عەمرێ خو بر ب ژنێت مێرڤە
کور
بەژن بلندێ وەکی هێسترێ
ئەز ناگەهم بەژنا تە ئەگەر بچم سەر پێسترێ
کورک دبێژیت
ئەڤ زڤستانە چەندا ب ئێش وژانە گەلەک
یا خەریبیێ دبارینیت سەر من وچاڤێت بەلەک
کورکۆ دینۆ
نە تەبتی نە تەبتى کورکو دینو نە تەبتى
تە چییە ل دەرێ خانیێ بابێ من دخەبتى
کور:
کچکێ دینێ تە چاڤ رەشن
ژبەر کلدانێ بسک سورن دگەشن
کچێ دینێ
نە من مالە نە من حالە تە پێ بینم
نە من هەسپە نە ما هینە تە پێ ب رەڤینم
کورو دینو
قەلسێ ژمالێت قەلسا
تو یێ دترسی ژزیندان وحەبسا
حەیرانوکێت سێ وچار وپێنج رێز دمشنە ودزۆرن، من هندەک یێت ژێ گرتن بو نمونە، بەلێ ژشەشێ وێڤەتر گەلەک دکێمن ژبەر وان ئەگەرێت مە پێش چاڤکرن ل ژۆری:
حەیرانوکێ سێ رێز
کچ
لاوكێ دلێ من كه‌وێ له‌نگه
به‌ژنا بلند شوخو شه‌نگه
وه‌رن داوه‌تا لاوكێ من بكه‌ن لمه دره‌نگه
کور:
هەی کچکا، ل سەر بانی
یا دبژێریت، ئەوی دانی
من تو دڤێی، ما تو نزانی
کچ:
ئو کورکێ ل بەر دەری
تو ب زڕە وەکی کەری
ما هەمی کولاڤ دچنە سەری
كور:
ب شه‌ڤێ دنڤم خه‌ونا دبینم
ده‌ستا ل دور گه‌رده‌نا یاركا خو دوه‌رینم
سپێدێ رادبم شه‌رمزار ودره‌وینم
کچ:
بهار هات وبهارا لینگی
بزنەکا سەرئاڤێ دهێت کارێ لبەر سێنگی
خوزی من لاوکێ خو دیتبا ب رویڤنگی
کور:
کچکێ دینێ، خەما نەخو دا پیر نەبی
تو کەمەرێ ب شدینە، دا ستویر نەبی
ما تو نزانی بابکێ تە تو یا دایە من، لێڤە نەبی
کچ:
ئەز دێ چمە سەڕێ هەر سێ گرا
ئەز دێ بەرێ خو دەم رێزێت کەپرا
ئەز نەمینم بو خویشکێت بی برا
كور:
كچێ دينێ ناڤێ ته ب قيمه‌ته
سێنگێ ته عه‌بدالا خودێ جەنه‌ته
ماچاته چه‌ندا خوشه چ له‌زه‌ته
كچ:
هه‌رێ مێڤانو مێڤانێ مێ خێرێوۆ
ههكه تو مێڤانی هه‌ره كوچكا مێ مێوۆ
ههكه تو رێڤينگی هه‌ره به‌ر ريتكێوۆ
كور:
ئهز نه مێڤانم ناچمه كوچكا مێ مێوۆ
ئهز نه رێڤێنگم نا چمه به‌ر ريتكێوۆ
ئهز مێڤانێ سنگ به‌رێت ته زه‌ريێوۆ
حەیرانوکێت چار رێز
كورك:
ئه‌گه‌ر تو نان پێژی ئهز برسيمه
ئه‌گه‌ر تو ئاڤ كێشی ئهز تێنيمه
ئه‌گه‌ر تو جوت مه‌مكێت خو دفروشی
ده‌لالێ بخودێ ئهز مشته‌ريمه
كچك:
چومه بالاڤێ من بالاڤ نه‌كر
هات مه ڤه ژبالاڤێ من كار نه‌كر
لاوكێ من هه‌ل بوری
كۆری ئه‌زێ سلاڤ نه‌كر
کورک:
من تو ديتی ل سه‌ر بێده‌رێ
ددان مه‌زنێ دفن كه‌رێ
هه‌كو تو حه‌فت مالو مێرا بكه‌ی
دێ هه‌ر بێژی خوزيكێت مێرێ به‌رێ
کچک:
هه‌رێ شڤانو شڤانێ په‌زی
ئاگره‌كی هه‌لكه ده‌ستێت من ته‌زی
دابچینه كانیكا دانگا مالا
ده‌ڤێ خو پاڤێژه روكێت قورمزی
کورک:
کچێ دینێ خو ب شه‌لینه
ئه‌وی له‌شی هێرڤه بینه
له‌شێ من یێ بویه ئاگر
ب ئاڤا خو ب ڤه‌مرینه
کچک
کانیا گوندێ مە یێ ب سرکە
ئاڤا ڤێدا دهێتوو چپک چپکە
هەچیێ حەیرانێ مالێ نە نیاسیت
سمبێل زەرە وهێشتا کوڕکە
کورک
مە رەزەک هەبو ژملا وێڤە
هەمی وەختا تری پێڤە
ئەشق وئەڤینا یارا من گەلەک ژدل بو
خەلک وعالەم سەبەبن، هێلا ب رێڤە
کچک
تو ل سەر بانا یێت مەشى
ژخالا خەلکێ ڤە نەخۆشى
ما نزانن تۆ نەخۆشێ بەژنا
بلندو هەردو چاڤێت رەشى
کورک
کچێ دینێ تو چوی ئەزێ مایێ
تە خاتر خاست من جاب نە دایێ
تە ئەزێ کریمە ماسیکەکا
بنێ حەفت بەحران ودەرمان دایێ
کچک
دایک وبابا وەل مە کری
ب شەڤ ورۆژا ئەزا دگری
ئاگرێ خودێ یێ ل دل ومێلاکێت من وتە هلکری
یێ لێ دبۆریتە ڤە ئاگر وگۆری
کورک
چومە چەما چەم چ دشینن
چومە گولا بشکوژ نینن
من نە زانی کچکێت ڤی دەوری
ل سەرچ قه‌ول وقرارا نینن
حەیرانوکێت پێنج رێز
کچ
پشتا گوندێ مە ب نوکە
بەرێ گوندێ مە ب نوکە
بەژن و بالا لاوێ من خشکوکە
سەد خوزیکێت وێ رۆژێ
لاوێ من دبتە زاڤا ئو ئەز بوکە
کور
بێ مال بێ مال
چیا دبلند پەدار پەدار
پۆرا دەلال کرە گازی کرە هەوار
دەما بەینا من وبەژنا دەلال
چەندا خوش بوسالا ئەڤ سال
کچ
وەرە مالا مە شەڤەکێ
دا بۆ تە ب لێنم ساڤارەکێ
دێ کەمێ قەلى وروینێ پائیزەکێ
هەکە دەیبابێن من گوتن کانێ
دێ بێژم کتکێ خارن بن تەبەقکێ
کور
ئەزێ هاتیمە مالا بابێ تە دەر ڤەنەبو
من هندی گازی کرە عەزیزا دلێ خوە
یا دخەو بو ژخەو را نەبو
عەزیزا دلێ منو تە دلێ من کرە پیش وپەلخێ
ڤێ پائیزێ، گوری لێ چو بای لێ دابو
کچ
حەیرانو دابچینە ئاڤسک
ئەز دێ دەمە تە قەلپان
توژى بدەمن گەڤسک
تو بدە من چوتێ سمبێل
دێ دەمە تە چوتێ بن بسک
کورک:
کچکێ تو یا دینی
تو ل سەر سویک وبانا
بسکێت خو ل من من دهژینی
من بوخو ئێکا دیتی
یێت وەکی تە نا دەم بمزگینی
حەیرانوکێت شەش رێز
کچ
هەرێ دایێ دينێ
ل غه ريبيا ل من هندابى
سه برا من نه هات ده لالێ
دلێ من رەبەنێ نەل کاڤلا گوندابی
خوزی ژخێرەکا خودێرا
من ديتبا دەلالێ دلێمن به يدابى
کور
بێ مال بێ مال
چیا دبلند پەدار پەدار
پۆرا دەلال کرە گازی کرە هەوار
دەما بەینا من وبەژنا دەلال
چەندا خوش بوسالا ئەڤ سال
کەفتینە دو دلێت سار
کچ
ئێڤاره ئيڤاريه‌كا خێرا
مه‌له كه‌ڤتن مزكه‌فتا
قه‌شه بون ره‌به‌نێت كه‌ڤنه دێرا
ئهز دێ هينگی به‌ژنا بلند هێلم
ل سه‌ر سێنگێ من عەبدالا خودێ
ببيت قرينا ته‌ڤر وبێرا
کور
برەکا عەگیدان وخوشمێرا ل باسکی مەحمیدان تێنە
کچکا مەزن دبێژتێ ئەڤە قولچیێت پەزینە
کچکا ناڤێ دبێژتێ ئەڤە دزێت بەرێنە
کچکا بچیک دبێژتێ هوین هەر دو درەوا دکەن
ئەوێ بەراهیێ لاوکێ منە، یێت دویف را
هەمی خولام وخلمەتکارێت وینە
کچ
ناڤێ لاوكێ من عهمهرە
تڤهنگا ل ملی ماویزهره
قوندرێ بێخه، ب گورێ وهره
ههكه گەوراته یا دڕیایه
ئهز دێ ئاڤچین كهم
ب ئاڤرمیشێ سۆر وزەرە
کور
بەژنا تە زراڤە
مینا تاکێت شەنگە بیا
تە کرمە لاوە ك هارودین
بەردا مە دول و گەلیا
من سویند خاریە توبو من بی
یان نەچیە پشت چ پەریا
حەیرانوکێت حەفت رێز
کچک دبێژیت
چ خوش پائیزە، خوش پائیزە
مێڤانەک هاتیە مالا بابێ من یێ عەزیزە
دێ بو لێنم برنجێ قەرە داغێ، دونێ هیزە
هەکە قایل بو یان قایل نەبو
دێ بو ئینم کاکلکێت گویزە
هەکە قایل بو یان قایل نەبو
ژنیڤ شەڤ پێدا وەرە لسەر
سینگێ من بلەییزە
کورک
شینە شینە، زاخوکێ شینە
ژخێرا خودێرا من زانیبا
کا کی ژپیرە ژنێ ل من کرینە نفرینە
دا چمە سەر تەنیرکێت سندی وگولیا
کەپرۆکەکی چێکەم ژدارێت کفرینە
دا بێنکەمە کولیلکا رێلێ جاهێ دەستەکی
سیسنان وهەلال وبەیبینە
حەیرانوکێت هەشت رێز
كچك دبێژيت
ئه‌ڤ شه‌ڤه وهره بال مه ب مێڤانی
جهەكی بوته چێكه‌م
ل دانكا مالێ ل نيڤا خانی
دێ بوته ڤەكوژم مهێ دگه‌ل به‌رانی
وه‌ختێ دايك و بابێت من گوته من
تويا دین بوی، تو نه زانی
دێ بێژم بوچی خه‌لك وعاله‌م زه‌وجين
ما به‌ينا من ولاوكێ من بويه كافرستانی
کورک دبێژیت
کچێ دینی من دیت ئهز دمرم
ئهز دشیشتم وکفن دکرم
ل سه‌ر داربه‌ستێ دکرم
سێ جارا ل بەر مالا بابێ ته‌را
ئەز دئینام ودبرم
ته سه‌رێ خو دپه‌نجه‌رێرا تینا ده‌رێ
ته دگوت کورو تویێ جانی
من دگوت ئهز ژدوهی وپێر چێترم
كچك دبێژيت
دلێ من دلکەکێ رەندە
ژارۆ دلو، دلکەکێ رەندە
شڤێدی نە شەڤا دی من لاوکێ خو دیت ل ئەیوانا ژۆری
نە مانەڤە خولک ورویبار ورەنگە
ئەزێ هنگی تەرکا دو چاڤێت رەش وبەژنا زراڤ کەم
حەتا من داهێلنە قەبرەکێ تاری وتەنگە
ل سەر سێنگێ من خوش بێتە ڤە زرێنا تەڤر وبێرا
بهاڤێتە هەستی وەرصلێت من ژەنگە
کورک دبێژیت
ئەز ل سەر بانا، تو ل سەر بانا
ئەز نا حەوینم، هەستی گرانا
دگەل وە ناکەم یاری وترانا
یان وەکی مە بن، یان وەکی وانا
لسەر ڤێ ئاخێ چ جار پێک ناهێین
وەرن دا بچینە تورک وئیرانا
دێ لوێرێ حەل کەین پرس وقەیرانا
دژمنێت هەڤ دو، دوستێن جیرانا
حەرانوکێت نەه رێز
کچک:
ئێڤارە، ئێڤارە رۆژ نەما
برەکا سواران وعەگیدان
ددەرێ خانیکێ مالا بابێ من بو نە جەما
هندا گوت: قولچیێت تویتنێ نە
هندا گوت: موغلاجیێت بەرێ نە
هندا گوت: خازگینێت بەژنا تە نە
هەکو چاڤێ من ڤێکەت
پشتا من شکەست جەرگێ من سوت
روحا شرین ل قالبێ من نەما
کورک
ئەزێ ناچمە مەقلیبێ شێخا
مەقلیبێ سوتی ئەز ل هێرە نابم دێ مالا خو بارکەم
دێ چمە وی گوندێ هزار جوتی
ئیشەللا چ کەسێ مابەینا من وبەژنا بلند
چاڤێت رەش وبەلەک ئەنیا کال وکوڤەر باخڤیت
ئەز دل ناهێلم چ نفرینا لێ بکەم
بو خاترا خودێ ونەبیێ ئومەتێ
ئاخلێڤێ لێ بمریت شڤانێ پەزی چریا ئێکێ
لێ بمریت هەردو گایێت جوتی
حەیرانوکێت دەهان رێز
کچک دبێژیت
حه يرانێ منو ئەز دزانم
نه هاڤينه نه پـائيزه نه بهاره
كينێ بابێ من ريحانێ
چوارده ستينا يێ سياره
بابێ من خورتەکێ زه نگينه
گەلەکی ب زولمه گه له كێ مالداره
من سويندا خارى ب ئاخا وه لاتى
ئه ز چ جارا ناچم جهێ وان جارە
هه تا پێش چاڤێت هه ميا وان سمبێلێت ره ش سوسنى
وه يله منێ نەقلەکا دى پاڤێژمه وێ خالا لبن گوهارە
کورک دبێژیت
حه يرانێ گازى دكه تێ روحانا منێ
ئه ز دزانم نه هاڤينه، نه پـائيزه، نه بهاره
كينێ بابێ ته رحانێ، چوارده ستينا يێ سياره
بابێ ته رحانێ، خورته كێ گه له كێ زه نگينه
گه له كێ ب زولمه، گه له كێ كوباره
من سويندا خارى ب ئاخا وه لاتێ
چ جارا ئه ز ناچم ژڤان وارا
ئه زێ دێ پێش چاڤێت ڤان هه ميا
سمبێلێت زه رێت، زەر سوسنى
وه يله منو نەقلەکا دى پاڤێژمه
ئەڤێ خالا کەتیە ل بن گوهارا
٥-١١-٢٠١٧ – دهوک - ئەحمەد عەلی
ئەڤ بابەتە یێ هەی ل بنی ب شێوێ (PDF).
ahmed_ali_h@yahoo.com