بابەت

دەستپێکا حەیرانوکێ

            وەکێ بو مە خرا یا دیار کو ئەڤ نامێت ئەڤینداران ئەوێت بەر بەلاڤ بوین دناڤ کور وکچێت کوردان ل هەمی دەڤەرێت کوردستانێ ب وی شێوەکێ کورت ولێکدای. کو شیای جهێ خو یێ بەرز بکەت دناڤ تۆر وئەدەبێ کوردی ئەوی زاردەڤ. ڤی رەنگی شوینا خو یا دیار وموکما کری دناڤ بەرا یار ولاو و گەنج وتولازێت کورد دکەڤندا ئو ئەم شین بێژین کو یێ بەر دەوامە حەتا نوکە بەس ب جێوازەکا نویتر وب شێوازەکێ جودا وڤاڤێر. دانەرێ ڤان حەیرانوکان چ کچ یان کور یان کەسەکێ دێ بیت یێ خو تەرخانکری بو ڤی رەنگێ حەیرانە، یێ شیای بوخو دەستپێکێت جوان ب ئەسەر بگریت بو ڤەهاندن ودارژتنا ڤان هەلبەستێت ئەڤینی بو ئێک ودو. وەکێ ئەم دزانن زۆربەی ژوان دەست پێدکەن بڤان هەر دو پەیڤان: کورو دینو ئو کچێ دینێ. بەلێ هەکە ئەم بهێین وسەحکەینە سەرکیا ڤان پارچە حەیرانوکان دبینن کو چەند دەستپێکێت دی ئەوێت دجان وتازە یێت دهاتین هەلبژارتن ژلایێ وان کەسان ڤە. ئەڤە چەند نمونەنە بو خویندەڤانی: ( ئەز، ئەم، ئەو، ئەڤ، ئەرێ، ئێڤاری – بەژنا – پائیزە – تو، تە – چومە، چیا، چ – حەیران یان حەیرانو – خوزی، خەمێت – دلێ، دلکێ، دونیا – رێکا – عەورەک – ڤێ – کورکو دینو، کچکێ دینێ – گوندێ، گولێ – لاوێ، لاوکو – من، مالا، مالکێت – ناڤێ، نە چە – هەرێ، هەی، هەکە – وەرە، وەیلا – یا ... ).

        پشتی ئەم سەحدکەینە پێشی وسەرەکیا زۆربەی ڤان حەیرانوکان، جهناڤان پترن ژخرا، جهێ خو یێ تایبەتێ کری ل ڤان دەست پێکان وەکی: ئەز، ئەم ، تو، تە، من، ئەو هتد...، کو یێت بوینە کلیلک بو بەرف چونا ڤان هەلبەستان ئەوێت دکەتینە دناڤ بەران وان ئەڤینداران دەما دکەڤتنە بەرانبەرێت ئێک ودو ئو روی ب روی دبون ل وان جهێت نهین ونەپەنی یان دەما ژێک دویردکەڤتن ژبەر گەلەک ئەگەران. ب ڤان پەیڤێت سەرەکی وتایبەت ئەو یێت کارین خو پێش نیاسکەن ئو خو جوان بینن بەر چاڤ بو ئێک ودو ب هەلویستەکێ خن وقەشەنگ. ئو بەردەوامی دایە وان کو بهێن دگەل وان وبهێتە ڤەگوهازتن ژئیکی بو یێ دی یان ژجهەکی بو یا دی بێ کو گەلەک گوهورین بکەڤیتی یان مەبەستێ ژبەر ببەت. لڤێرێ ئەم دشێین بێژن هەر پارچەک ژڤان حەیرانوکان یا سەر بەخویە ژیادی، ڤەقەتاندنا وان یان جوداکرنا وان نابیتە جهێ نە تێگەهشتنێ ژلایێ وات ورامانێ ڤە. چنکی یا هاتیە دارژتن دا کو نامەکا تایبەت بگەهتە وی یان وێ کەسێ بەرانبەر ئەوا بو وی یان وێ هاتیە دەست نیشان کرن وپێ گوتن.

           ئەڤە چەند نمونەنە ژوان دەستپێک وپێشیان ئەوێت پترهاتین ل سەرەکیا حەیرانوکێت کوردی کو ئەڤ حەیرانوک بوان هاتینە پێ ناڤکرن وبەر نیاسکرن:

كورو دینو

ئه‌ز دگه‌لیدا تو دگه‌لیدا

بایه‌ك هات وسێنگێ سپێدا

كورو دینو ئه‌ز بو ته‌مه‌

ژكه‌رب وركێت ڤی گوندیدا

کچکێ دینێ

ئەز چومە ڤى چیاکى چەندێ هوینە

گوهێ خو دابو قەب قەبا کەوینە

من پسیارکر ژهەڤال وهوگرا

گوتن یارکا تە دگەل مە نینە 

کور

ئەز ل سەر بانا دهێم ودنالم

ل بەر بانا دهێم ودنالم

یا ژخەلکی ڤە ئەز عەبدالم

بەلێ ئەز رەبەنێ خودێ عاشقێ

چاڤ وبریا ودێمێ ب خالم

کچ

ئەز نە گولم نەیا دیمە

ئەز کاغزا حبرێ سپیمە

ئەزا دایمە پیسە مێرەکێ گوری

حەتا مرنێ بێ هێڤی مە

کور

ئێڤاری دخوشن

دو زەری ئەسمەر دئاڤێدا دمەشن

داخازا کورکا کچکێت چاڤ رەشن

کچ

ئێڤاریە روژ چو ئاڤا

هند یێ ل سەرێ سویکا هند ل ناڤ ئاڤا

کورە لاوکێ دەلال ئەڤرو ئەز کوشتم ب ئاورێت چاڤا

کچ

ئەو کییە ژوێڤە تێ یو

شالا رەش ل پشتێ یو

دێ بتە زاڤایێ مالێ یو 

کور

ئەوا دهێت ژخەندەکێ

بەژن بلندێ بسک خەلەکێ

خودێ خراب ب کەتن مالا سەبەبکارا وڤێ فەلەکێ 

کچک دبێژیت

ئەرێ کورو کورێ مەتێ

من تو دیتی بن خیڤەتێ

من چاڤ ڤێکەڤت دل نەکەتێ

کچ

ئەڤ چ کانیە ل پشت ڤی بەری

من سویندا خاری ب پێغەمەری

هەکە دەلالێ دلێ من هات بچمە سەری

کور

بەژنا زراڤ، بەژنا تەرە

شەڤ تاری یە، گوندێ کەرە

رابە ب چینە پەرێ گوندی تە برامیسم پاشی وەرە

کچ

بەژنا بلند بلندی

یێ دهەژینیت لەوەندی

من لاوکێ گرتی ژئەڤی گوندی

 کچ

تو ل سەر بانا یێ دمەشى

ژخالا خەلکێ ڤە نەخۆشى

ما نزانن تۆ نەخۆشێ بەژنا 

بلندو هەردو چاڤێت رەشى

کور

تە چاڤ رەشێ ل بەر گلدانێ

بسک سۆرێ ل بەر بادانێ

دوهی پشتی بانگێ ئێڤاری

چاڤێ منێ ب مەمکێ تە کەت

یێ داکەتی ل بەر دەست ڤەدانێ

کچک دێژیت

چومە چەما چەم چ پەسارن

بهێن دکەم گولا گول بژارن

من نەدزانی کورکێت ڤی وەختی

چ دبێ قەولن دبێ قرارن

کورک دبێژیت:

چومە چەما چەم دشینن

چومە گولا بشکوژ نینن

من نەزانی کچکێت ڤی دەمی

لسەر چ قەول وقەرارا نینن

کور

چ سپێدەیە وەختێ چایێ

تە چاڤ رەشێ دەرمان دایێ

کچا خەلکی ئەزێ سوتیم

حالاندیم ل سەر دونیایێ

کچ

چ هاڤینە وەختی تیا

ئاخینکەک هاتبو ژبنێ پیا

خوزی من زانیبا

کا تە کی ژمن خوشتر دڤیا

کور

چیا دبلندن بێ دار نابن

شیڤ ونەهال دبێ دیپشک ومارنابن

کچ ژحەفت سالیێ پێڤە دبێ یارنابن

کچ

چیا دبلند تە نابینم

کاغزەکێ بنڤێسە دا بخوینم

پشتی تە ما ئەز سەبرا خو ب کێ بینم

کچ

حەیرانو لیسی لیسی

تە ڤەهاندی قەیتانا کیسی

ئەز یا تە بوم خودێ نە نڤێسی

کچ

خوزى ئەڤرو روژا خوتبە با 

رێکا تە ل بەر دەریکێ مالا مە با

دا من تێر بەژنا لاوێ خۆ دیتبا

پاشى بلا ڕۆژا قیامەتێ گورزەک زێدە با

کور

خەمکا ل من تیرکر

چومە دەری دوستێ هەڤیر دکر

چاڤێ من ب مەمکێ سپی کەت

من سلاڤا خودێ ژبیرکر

کچ

دلێ منو کاسکا چایێ

بەفر دباریت وەکو کایێ

دێ من ب دەنە مەحەمەدی کورێ سەدیقایێ

کور

دلێ من ودیسا دیسا

کوتر فرین چونە لیسا

 من حەیف ومخابن

لاوێت دەلال بێنە کوشتن ب دەستێت پیسا

کچ

رێکا رەزا ب هاتن وچونە

تە شەل شینو، شەپک جونە

وەیلا ل منێ کۆرێ ئەزێ

من نەزانی غەریبی دهونە

کور دبێژیت

عەورەک دهێتو پنی پنی

ل هنداڤ سەرێ من سەکنی

ئەز نزانم کا تو کچی یان بیژنی

کچک دبێژیت

عەورەک هاتو پنی پنی

ل سەر سەری من سەکنی

خوزیکا من زانیبا  تو عاشقێ چاڤێ منی

یان مێڤانێ مالا بابێ منی 

کور

ڤێ بارانێ چرکە چرکە

ماهینێ بینە جانیێ جلکە

کێ دیتی یە دەورێ حەفت زەمانا

کچ بو بابێ بویە ملکە

کچ

گوندێ مە گوندێ خێرا

ئیجاخا مالا بابێ منە کوما مێڕا

من حەیف ومخابن کچا ب دەن پیرەمێرا

کورک دبێژیت

گوندێ ل بەر گوندا

سه برا من ناهێت ل ڤان کاڤلا گوندا

ئەز دێ چمە سەر بانێ مزگەفتێ

بەرێ خو دەمە ناڤ تەنگ زراڤا وبەژن بلندا

کچ

لاوێ منو ره ش ته عله وو

تريێ ره زى باله ته وو

هه كه ئه ز نه مرم ئينشلا

دێ جانێ خوه گەهینمە تەوو

کچ

لاوکۆ دینۆ، ئه‌ز ب گۆری

ئه‌ز خو دخه‌ملینم وه‌کی حۆری

تو به‌ر خانیکێ مه‌ ڕا ل من نانێری ل من دبۆری

کور

 من یارەک دیت ل پشتا بانى

ئیشارەت دا من ب فیستانى

دێ لەزکە بدە من راموسانی 

تۆ یا بلەزى وئەز کاروانى   

کچ

من یا زانى تە ژنەکا خاستى

لحەوشا بابێ کوڕکی دیلانەکا بەستى

ئەز دێ چمە داوەتا لاوکێ خۆ

دەڤ بکەنى ودل شکەستى 

کورک:

مالا بابێ تە سەرێ گری

شکەلکەکێ خولیێ من پێوەرکری

هەرە من گرتی تو یا مری

کچک:

مالکێت مە ل چاربیا

چ رێ نا چنێ ژبەلگێت تەڤریا

پشتی لاوکێت نهێلیا

حەرامە ل من چوخێت سپیا

کچ

ناڤێ لاوکێ من بادینە

سەر چیارا تێم ناڤدا گیاکێ شینە

تو ب خودێ من نە ئێشینە

کچ

نەچە دەشتی دێ تاوی بی

نەچە زوزانا دێ باوی بی

هەرە باسکێ ئوزمانا دێ سوروسپی بی

کور

هەرێ کچێ کچا مەتێ

ئاگرێ خودێ ب خانی کەتێ

تە ئەز برمە هیلاکەتێ

کچ

هەرێ کورو کورێ مەتێ

یێ شرینە وەک شەربەتێ

چاڤ چونێ، دل نەکەتێ

کچ

هەی ژارو حەیرانی

ئەزێ ب کولێت تە بمرم

چاڤێت من درەشن ل کلێ سوبحانی

یارکێت ڤی زەمانی ب دەڤی دوستن ژ دلی کافرستانی

کور

هەکە بهاری کەسکاتی هێلا

هەکە زڤستانێ بەفر هێلا

هەکە هەمی یارا ئێک ودو هێلا

باوەر بکە ئەز چ جارا تە ناهێلم

کچ

وەرە دەرێ ژناڤ خولاما

سمبێل رەش وپەرێت نەئاما

دێ گوری تە کەم روحکا شرین

جوتێ برا، حەفت پسماما

کور

وەرە وەرە کچا مەلایێ

یا بێ شەرمێ بێ حەیایێ

دێ راموسانەکێ بدە من چ ل تە نایێ

کچ

وەیلا ل منێ بێ دەولەتێ

چیاکێ برجینی قرەپین کەتێ

دیتنا من ودەلالێ دلێ من هەتا روژا قیامەتێ

کچ

یا شەرمینم تۆ دزانى

تە ئاگر بەردا ڤى جانى

خەلک هەمى فەسادن 

لڤی دەورى لڤى زەمانى

کور

یا دهێتن ژبالاڤێ شل وملە

کەتا پاخلێ تژی رحان وگولە

لێ یار هات یا ژمن سلە

٢٤-١٢-٢٠١٧ دهوک

ئەحمەد عەلی حەسەن

دانەرێ حەیرانوکان کییە؟

    وەکی ئەم خر دزانین کو حەیرانوک جۆرەکە ژتۆری وفلکلورێ کوردیێ کەڤن، ئو ب چ رەنگا نا هێتە نڤێسین دبن ناڤێ کەسەکێ تایبەت ئو کەس نە شێت بیژیت من یێ دانای یان یێ ڤەهاندی ودارژتی ژپەیڤێت خو چنکی یا دیارە چ کەس نەشێن ڤێ بێژن ژبەر گەلەک ئەگەر وسەمەدان. ئەڤ جۆرە ژی وەک گوتنێت مەزنان نەیێ ئێکی یە ب تایبەت بەلێ یێ مللەتی خرێ یە، تۆرێ کوردی یە، کەلەپیرتێ مە هەمیانە. کوردێ کەڤن خودانێ ڤی تۆری یە. وەکی مە ل گەلەک جها یێ گوتی ونڤێسی کو گوتن پەیڤا پیرمەندێ مەزنێ کوردە، دارێژا مەژیێ پر زانین وتێگەهشتنە. بەلێ بەر وڤاژی ئەم دشێین بێژین کو دانەرێ حەیرانوکێ دبیت یێ سەرە بیت دژیێ خودا بەس یێ دل تەرە دهەست وهەلویستێت خودا. بەس وەکی دیاردبیت بو مە دەما ئەم هەستێ پێدکەین وبناڤ ڤان حەیرانوکان دا دچین بو مە ئاشکرادبیت کو حەتا رادەک وپلەکا بلند دانەرێ ڤان حەیرانوکان دبنە کور وکچێت ئەڤین وڤیندار، دلدارێ پەیڤا عشق وحەژێکرنێ یە، ئەون یێت ژان وئازار دیتن درێکا حەزا خو دا، ئەو دەزگر ویارن یێت نەگەهەشتینە ئێک ژبەر زۆر ئاستەنگ ورێگری کەتینە دناڤ بەینێدا واندا ئو ژئێک دویر ودرازبوین ئو ئەڤ حەیرانوک کرینە نامەکا کورت یا سێ، چار، پێنج، یان پتر کو نەبۆریبیت ژهەشت رێزا، ژبەر وێ چەندێ دا زی ب ساناهی بهێتە ژبەرکرن ئو بلەز ب هێتە ڤەگهوازتن ژئێکی بو یێ دی بشێوەکێ تازە وجوان.

       ئەگەر ئە بێین جان سەحکەینە زۆربەی ڤان حەیرانوکان یێت دهاتین بشێوێ گڤتن یان بەرانبەر روی بروی یان دویر ژئێک جودا جودا هەر ئێک ل رەخەکی ئو دهاتە ڤەگێران وڤەگهوازتن دناڤ بەرا واندا ب رەنگێ گوتنێ چ بستران یان بئاخڤتنێ ژئێکی بو یێ دی حەتا بەر بەلاڤدبو لنک خرا لگوندی یان لدەڤەرێ. رەنگێ ئێکێ دەست پێدکر بڤان هەردو پەیڤان: کورو دینو یان کچی دینێ. ئەڤ هەردو پەیڤە لنک وان جهێ خوشتڤیێ بو ئو حەزێبو. یان شینا وان لنک خرڤەکرێت ڤێ جۆری ئەدەبی ئەڤان دو پەیڤان جهێ خو یێ کری: کورک دبێژیت: یان کچک دبیژیت. دڤێ ئاهنگا ئەڤینێدا هەردوک  کچ وکور دبەشداربون دنڤێسین ودارژتنا وان رستێت حەیرانوکان، برەنگەکێ گڤت وگو، ئەو ڤیانا ژهەردو لایاڤە. بەلێ وەک یا دیار زۆر ژڤان حەیرانوکان یێت دهاتینە ڤەهاندن ژیەک لایێڤە چ کچ یان کور. کو ئەم دبێژین ئەڤینا ژیەک رەخ، بێ لایێ دی پێ ب حەسیێت وب زانیت، ئەو ڤیانا ڤەشارتی ونهینی ئەوا نەدهاتە دیارکرن ژبەر گەلەک ئەگەرا چ ژترسێ یان شەرمێ.

   ڤان حەیرانوکان ڤەکێشانا خو یا کێشای دناڤ بەرا هەردو دلداران ژدەست پێکێ ،دگەل بەرڤەچونێ ئو حەتا دگەهتە قویناغێت دویماهیێ چێ گەهشتبانە ئێک یان دویرکەڤتن ببا بارا وان، ئو لڤێرێ ژی راوستیان نە دکەتە ڤەهاندنا ڤان رستا ئو هەر دما ساخ و بەر دەوام ورەنگەکێ دی وجێواز دکەتە دشێوازێ واندا چ وەک گازندە، لێگرتن یان جڤین وشکاندن.

    دانەرێ ڤان حەیرانوکان نە دهاتە بەرنیاس کرن ژبەر گەلەک سەمەدا: ترس، بەر گازندە، شەرمزاری یان کرێتی بو هەردو لایان بێ جێواز. ئەڤە دهاتە کرن بدزی ڤە برەنگەکی نهینی ژدەرڤە ل رێکا بێری، ئاقاری، کارێ چەم وبستانا، شەڤبێریا ئو گەلەک دەلیڤێت دی ئەوێت دکەڤتنە بەر وان. لڤێرێ ئەم دشێین بێژن کو جحێل وتولازو گەنجێ کورد خودانێت ڤان کورتە هەلبەست وهوزانایە بتاتبەت.

بو نمونە ئەڤە چەند حەیرانوکێن ژهەر چار رەنگان:

١- گڤت وگوت دناڤ بەرا کچ وکرکیدا:

گڤتنا کورکی:

هه‌رێ گولێ، گول كه‌ڤری

 باكی لێدا سرێ بری

 تو لبه‌ندا من بای نه دمری

گڤتنا كچكێ:

ئه‌ز نه‌ گولم نه‌ نێرگزم

 كاغه‌زه‌كا حبر دزم

 لبه‌ندا ته ئه‌ز درزم

گڤتنا كچكێ:

چومه ریباری ریبارێ شینه

 یێت فێداتین جانی ومەهینە

 هەکە من شویکر توژی ژنێ بینه 

گڤتنا کورکی:

 چومه رویباری رویبارێ بەلەکە

یێت فێدا دهین پور ووەردکە

هەکە ته شوی کر مایێ خو دمن نەکە

٢- رەنگێ: کورو دینو ئو کچێ دینێ:

کچکێ دینێ  

ئەزکەوم کەوەکێ نێرم

بەرملکا ژوردا گیا دبژێرم

ئاشقێ چاڤ ژنکێت ب مێرم

کورکۆ دینۆ 

ل سەربانا مەشە مەش نەکە

ئاگرێ جگارا خۆ لمن خۆش نەکە

ئەز یا تە مە خۆ شاش نە کە 

کچکێ دینێ  

کچکێ دینێ دێ بلا بلا

هەرە ناڤ حەودا گولا   

دیتنا سەربانا تەناهیا دلا

کورکۆ دینۆ

بەژنا بلند بلندی

یێ دهەژینیت لەوەندی

من لاوکێ گرتی ژڤی گوندی

٣- کورک دبێژیت ئو کچک دبێژیت:

كچك دبێژيت

 ئه‌ڤ شه‌ڤه‌ شه‌ڤ مه‌غره‌به‌

 سویاره‌ك هاتی ره‌نگ عه‌ره‌به‌

 بابو برا بێژنه‌ سویاری

 ئه‌ڤ شه‌ڤه‌ مێڤانئ مه‌به‌

  کورک دبێژیت:

چ سال سالە سالا تری

خودێ مالا فەقیریێ خراب کری

حەتا من کارێ خوکر وگوستیل کری

خەلکی بەژنا بلند ژبابێ خاست ونەخت ڤەبری

٤- کچ یان کور:

کچ:

دایکا منێ تویا پێ گوتی

هنداڤ سەرێ من وەک بزوتی

توب خودێ کەی

نەبە سەبەبا دلێ منێ سوتی

کور:

سوتم سوتم بومە رەژی

من پا ڤێنە برکەکا تژی

دەردێ عەشقێ چەند گرانە

خودێ بکەتە رسقی وەژی

١٥-١٠-٢٠١٧ دهوک - ئەحمەد عەلی حەسەن  

     چنکی زۆربەی بەندێت حەیرانوکێ یێ دەست پێکری ب ڤان پەیڤان: کورو دینو ئو کچێ دینێ، چ ژلایێ کچێ ڤە یان کوری ڤە. ژبەر ڤێ گرنگیێ من حەزکر ئەز چەند نمونێت دی ب دەمە بەر چاڤێت خویندەڤانێ هێژا دا جهێ سودێ وبهایێ بیت.

کچێ دینێ

نە من مالە نە من حالە تە پێ بینم

نە من هەسپە نە ما هینە تە پێ ب رەڤینم

کورو دینو

قەلسێ ژمالێت قەلسا

تو یێ دترسی ژزیندان وحەبسا

کورو دینو

پائیزە دنیا ساربو

لاوکێ من ئێختیاربو

ژقەهرێ دەڤێ وی خواربو 

کچی دینی

کا هەرە بەر قودیکێ

سەحکە خو لێڤ لاستیکێ

هەی شەپیلکا پشیکێ

کورو دینو

دێ تو ل مالا بابێ خو روینە

ما دەم تە دل لسەر مار کرنا من نینە

گوتنێت خەلکی ل دویف من ب برینە

کچی دینی

ئەز ل ما لا خو نا رینم

گوتنێت خەلکی لدویف تە نا برینم

هنگی دراوستم تە ژپیسە مێرێ خراب بستینم

کورو دینو

کورو دینو ته‌ بو وه‌کر، ته‌ بو وه‌کر؟

ل به‌ر ده‌رێ خانیکێ مالا بابێ منرا بورى سلاڤ نه‌کر

ئه‌ز دزانم کراسێ من عه‌بدالا خودێ یێ دڕیای بو من شه‌رم ژخو کر

کچێ دینێ

من نە ژئەوێ چەندێ بوو

کراسێ تە لبەر من ئەتلەسێ شامێ بوو

به‌س چاڤێت گه‌له‌ک فه‌ساد ونه‌یارا ل من و ته‌ بوو

کورو دینو

لاوکو لەزێ بکە من ب رەڤینە

دێ چین زوزانا هێشتا هاڤینە

دلێ من وتە پڕ برینە

وەرە بوان دەستا بکەوینە

کچی دینی

جانى نازدارى ته نا ره ڤينم

نه يى كيم ئاقلم ئو نه يى دينم

دى جابەکا خێرێ بوته ئينم

ته كه مه بيك وخه ملينم

کورو دینو

 هندی ئەز ل ڤێ دنیایێ هەمە

 دلی من یێ پرب کوڤان وخەمە

تو دلێ من نەهێلە یا ن بوئاخێمە یان بوتەمە

کچێ دینێ

 ئەز حەیرانێ ئەوی دەڤی

 تە سینک هەیڤا چاردە شەڤی

ئەز دێ هینگێ تەرکا بەژنا تە یا بلندکەم

سەرێ چیایێ سیپانێ بیت زەڤی

کورو دینو

بيسته كى ل مالا مه رينه

 ده ستا دگەردەنێ وەرينه

 ده رد وژانا بكه وينه

خه ميت دلى بره ڤينه

کچێ دینێ

کچکێ دینێ، خەما نەخو دا پیر نەبی

تو کەمەرێ ب شدینە، دا ستویر نەبی

ما تو نزانی بابکێ تە تو یا دایە من، لێڤە نەبی

کورو دینو

بیستەکێ ل مالا مه روینه

ده ستا دگه رده نى ورينه

کوچک خالیه وچێ تی نینه

وه ختی دهێی تشتەکێ دگەل خو بینە

کچێ دینێ

کچکێ دینێ ئەزێ ب لەزم

گەردنا زراڤ ب هەلینە دا بگەزم

هەکە تو مریدى شێخێ تە ئەزم

کورو دینو

نەهێ مالا مە دوەختێ خودبێدا

خە لک خائینە دێ کە ڤیتە درێدا

نیڤ شە ڤێ ویڤە ژنوی وەرە

سەر خەم وخیالێن یارێدا

کچێ دینێ

کچێ دینێ وەرە دەرێ وەرە دەرێ

 تە کراس سورێ خزێم زەرێ

 ئەزێ تە بەم قوەتا خودێ بو ڤێ وەغەرێ

 دێ تە بەمە دەڤ مەلایێ پشتە دەرێ

کورو دینو

وەرە مال مە شەڤا تاری

من جهو بالگێت خو داناینە رەخ دیواری

هەکە دای وبابێ من گوت ئەو چێ بۆ

دێ بێژم ژنکا جیرانا مەیە هاتی مستکا ئاری

کچێ دینێ

كچێ دينێ ناڤێ ته‌ ب قيمه‌ته‌

سێنگێ ته‌ عه‌بدالا خودێ جەنه‌ته‌

ماچا ته‌ چه‌ندا خوشه‌ چ له‌زه‌ته‌

کورو دینو

کورکو دینو چومه گه‌لی گه‌لیێ كه‌مه‌كا

ژوردا دهێن وبرێت وه‌رده‌كا

من حه‌یرانێ خو دڤیت ژكه‌ربێت گه‌له‌كا

کچێ دینێ 

کچکێ دینێ دێ بلا بلا

هەرە ناڤ حەودا گولا  

دیتنا سەربانا تەناهیا دلا

کورو دینو

کورو دینو ئەز نەوێرم

 ئیجاخا مالا بابێ من تژی مێرن

 هەمی سەرێت رێکا دێ ل مە گرن

 دێ من کوژن ل تە ڤەشێرن

کچێ دینێ

کچێ دینێ گل وگشتێ

پارزینى پاڤێژە پشتێ

ئەڤینا دلێ من گەهشتێ 

کورو دینو

کرو دینو پاله‌و پاله‌ بلبولو

بکه‌ دورینێ ئه‌زێ بکه‌مه‌ ملو

دا ساخ بیت ئه‌و برینا‌ کولو

كچێ دینێ

كچكى دينى با دل هه‌وا

ته‌ ل پاخلێ هێکێت كه‌وا

مانه‌ به‌سه‌ ته‌ مالا من

خراب كر ب ڤان دره‌وا

کورکو دینو

کورکو دینۆ حەیران شکاکە

دێ تو رابە تشتویرا بەردە بەرخا داکە

کەنگى تە یارەکا دى گرت

من ئێخسیرێ بدەستێت خۆ بن ئاخ کە 

كچێ دینێ

که‌زیێت به‌سنا من چل وچارن

ل گه‌را دیلانێ ئەز هه‌ژارم

لێ ئه‌ز چ بکه‌م خه‌ما خارم 

کورکۆ دینۆ

کورکۆ دینۆ ئێڤارى دهینن

کراسێ کتانى سەرێ مەمکا دخورینن

خۆى وخیانى تەحلن خەلکێ بیانى دشرینن

كچێ دینێ

کچێ دینێ خو ب شه‌لینه‌

ئه‌وی له‌شی هێرڤه‌ بینه‌

له‌شێ من یێ بویه‌ ئاگر

ب ئاڤا خو ب ڤه‌مرینه‌

کورکو دینو

کانیا گوندێ مە ب رەونەقە

قەسرا بابێ لاوکێ من دو تەبەقە

خوزى مرادا دلێ من حاسل ببیت

پاشى مرن رێکا هەقە

كچێ دینێ

كچێ دينێ ئيڤارى ئيڤاريت هيننه

رسكيت مەرجانا ئەسلدا زەيتينینه

هه كه من ژبەر ته نەبیت تژى ئيجاخا بابێ من زه رينه

کورکو دینو

کانیا گوندێ مە یێ ب سرکە

ئاڤا ڤێدا دهێتو، چپک چپکە

هەچیێ حەیرانێ مالێ نە نیاسیت

سمبێل زەرە وهێشتا کوڕکە

كچێ دینێ

کچێ دینێ تو چوی ئەزێ مایێ

تە خاتر خاست من جاب نە دایێ

تە ئەزێ کریمە ماسیکەکا

بنێ حەفت بەحران ودەرمان دایێ

کورو دینو

کورو دینو کۆرێ بەختا

ئەزا ل گوندی تو ل مشەختا

وەرە من ژبابێ من بخازە

بابێ من شێخ تاهرە نا خوت نەختا

کچێ دینێ

که‌چێ دینێ، شۆخ وشه‌پالی

ئه‌و رۆژا تو نه‌ ل مالی

دلکێ من ژبه‌ر ته‌ دنالی

كورو دينو

كورو دينو خه‌ما من توی خه‌يالا ته ئه‌زم

به‌ژنا ته بوشتلا سپيندارا لئاڤا مه‌زن

دێ وه‌ره‌ رویكێت من بگه‌زه‌

ما تو نزانى بالاڤی مه گه‌رماڤی مه ئه‌زا ب له‌زم

کچێ دینێ

که زیێت به سنایێ چل وچارن

ل گه را دیلانی من هه ژارم

لی ئه ز چ بکه م خه ما خارم

كورو دينو

كوركو دينو بچين رێڤاسا بچين سه‌رى

كارێ خو بكه ژكه‌سك وزه‌رى

دێ وه‌ره‌ ده‌ستێ خو پاڤێژه‌

زه‌ندا من عەه‌بدالا خودێ

بچين زوزانا ژورى ل ناڤ كوچه‌رى

کچێ دینێ

کچێ دینێ رەش ئەسمەر

تو چوکێ خو دانە دا سەرێ خو دانمە سەر

تو ژدلێ خو بینە دەر کوڤانا

ئەز ژدلێ خو بینمە دەر کەسەر

كورو دينو

كورو دينو چومه‌ چه‌ما چه‌م قه‌رسى

من به‌رێ خودا حه‌ودا گولا يێ چرمسى

چ كه‌سێ من ل كولانێ ديت وژێ پرسى

ئاگر به‌ر بو دلێ ره‌به‌ن ده‌ما زانى ديكا ته‌ يا بويه‌ خه‌سى

کچی دینێ

کچی دینێ توا چوی ئەزێ مایێ

تە خاتر خاست من جاب نە دایێ

تە ئەزێ کریمە ماسیکەکێ

بنێ حەفت بەحران ودەرمان دایێ

کورو دینو

کورو دینو ئەز دینێ تە بوم تە ئەز دین کرم

خەمێت دلا ئەز پیرکرم 

روندکێت چاڤا ئەز کورەکرم

قەنجا ئەز خازتم ، خرابا برم 

کچێ دینێ

کچکێ دینێ رەشێ

ریحانێ ته کەزی رەشێ

بسک بادایێ

ته ئەز دین کرم بەردام دونیایێ

کورو دینو

کورکو دینو خوزی ئەڤرو روژا خوتبەبا

رێکا تە ل بەردەریکێ مالا مەبا

دامن تێر بەژنا لاوێ خو دیتبا

کچکێ دینێ

کچکێ دینێ رەشێ

ریحانێ ته کەزی رەشێ

بسک بادایێ

ته ئەز دین کرم بەردام دونیایێ

کورو دینو

کورکو دینو ئەز بو تە مە

عاشقا چاڤیت تە مە

خو تو چ بکەی هەر بوتەمە

 کچێ دینێ

که‌چکێ جانێ، دلبه‌رێ دینێ

به‌ژن منارا باژێرێ مێردینێ

ئه‌زێ ته‌ بخوازم ل ڤێ هاڤینێ 

 كورو دينو

كوركو دينوکچ چویە سەر کانیێ

مالا بلندە ل بانیێ

هەکە تە بڤێت هەرە بەراهیێ

کچێ دینێ

کچکێ شڤانم تو ببه‌ بێری

ئه‌ز وتو ب هه‌ڤ روینن سه‌رێ کێری

ئه‌ز ده‌ستێ خو دانم سه‌ر گه‌رده‌نا ته‌ یا زێری

كورو دينو

کورکو دینو پاله هیێ نه که پالەهی بەلایە

نه چه به ر بیده رێ ب غه برو کایه

ئه مێ بچین زوزانێت ژوری ب که یف وسه مایه

کچێ دینێ

کچێ دینێ ئه‌ز نه‌وێرم

ئه‌ڤینێ خه‌لک دکه‌ شه‌رم، ئه‌ز هو دنێرم

به‌ر هندی ئه‌ز ئه‌ڤینا خوه‌ ڤه‌دشێرم

كورو دينو

کێری ل بەر کێری

شەل شەپکێت حەیرانی مەرزێ نێری

کچک بەرچیە، کورک سکێری

کچکێ دینێ

کچێ دینێ نیڤ ژنى

تژى زەندا بازنى

بیکا میرێ مەزنى

كورو دينو

کەفی ل سەرا سێ نە

هەلال وبەیبین دبەرا تێنە

شاهدێت من وبەژنا بلند مەلائیکەتێت خودێنە

کچێ دینێ

کچی دینێ نێ بچیکى

تژى زەندا موریکى

بیکا میرێ بچیکى

کورو دینو

کورو دینو کورێ بەختا

ئەزا ل گوندی تو ل مشختا

وەرە من ژ بابێ من بخازە

بابێ من شێخ تاهرە نا خوت نەختا

کچێ دینێ

کێلە رەشێ شینە

خەملا هیتوتێ چنار وبینە

مرن ئەمرێ خودێ یە

ڤێری جهو مەوتنێ مە نینە

کورو دینو

کورو دینو دایک وبابا وەل مە کری

ب شەڤ ورۆژا ئەزا دگریم

ئاگرێ خودێ یێ ل دل ومێلاکێت من وتە هلکری

یێ لێ دبۆریتە ڤە ئاگر وگۆری

 كچێ دینێ

 کچێ دینی من دیت ئه‌ز دمرم

 ئه‌ز دشیشتم  وکفن دکرم

 ل سه‌ر داربه‌ستێ دکرم

 سێ جارا ل بەر مالا بابێ ته‌را

ئەز دئینام  ودبرم 

 ته‌ سه‌رێ خو دپه‌نجه‌رێرا تینا ده‌رێ

 ته‌ دگوت کورو تویێ جانی

 من دگوت ئه‌ز ژدوهی وپێر چێترم

کورو دینو

هه رئ كوركو تو ده لالی

شاشێ گرێدە ل گەل دەسمالی

ته هه ڤالا خو هێلا چوى مالی

کچێ دینێ

تە چاڤ رەشێ چاڤ مێکەوێ

سەرێ ڤێ سەحارێ دلێ من گرتیە خەوێ

بلا بابێ تە دەیدارێ بابێ من با

دا تە ستینم بەر گەرەوێ

١٧- ٩- ٢٠١٨- دهوک - ئەحمەد عەلی حەسەن