Eksel

De eerste vermelding van Eksel in geschiedkundige documenten dateert uit 700 toen de Heilige Lambertus en later Sint Willibrordus heel de Kempen bekeerden tot het Christelijk geloof. Van die tijd dateert ook de oud gekende benaming Ochinsala, de basisbenaming van het gehucht Hoksent aan de rivier de Dommel. Met Ochinsala wordt vermoedelijk bedoeld 'de woonplaats van Oko' (J. Mansion), hoewel anderen denken dat de etymologie teruggaat op 'agnis + lauha' (ekster + bosje op hoge zandgrond). Op 27 juli 710 schonk de non Berthilindis al haar goederen, gelegen in het Hoksent, aan de H. Willibrordus die er een kapel bouwde. Mogelijk stond er eerder op deze locatie een heidens heiligdom. Deze van oorsprong houten kapel zou het oudste kerkgebouw zijn geweest van Zonhoven tot Bergeyk (nu in Nederland). Omdat deze goederen werden overgemaakt aan de abdij van Echternach werd de kapel geen parochiekerk. De abdij van Sint-Truiden bezat sinds de 8e eeuw veel uitgestrekter goederen onder de heerlijkheid Ochinsala, waar nu het hedendaagse centrum van Eksel ligt.

In de 11e eeuw wordt Eksel vermeld als Ekinsala, in 1153 als Hecsele. Later behoort Eksel toe aan het graafschap Loon, daarna aan het prinsbisdom van Luik.

Op 16 juni 1725 werd op de heide aan de grens nabij Ham Leyn Wecks, de laatste, uit Eksel afkomstige 'heks' van Limburg, gewurgd en verbrand.

Vanaf 1762 maakten de Bokkenrijders de Kempen en ook Eksel onveilig. Deze bende leefde van diefstal, chantage door middel van brandbrieven en brandstichting. De bende werd bestreden met een ongemeen bloedige repressie, vooral in het noorden van Limburg, waar Drossaard Joannes Mathias Clerx (1759 - 1840) uit Overpelt, Luitenant-Drossaerd van het ambt Stokkem, meer mensen liet berechten dan er ooit Bokkerijders waren geweest (een vijfhonderdtal in totaal). Clercx woonde op het domein Hobos, op de grens tussen Eksel en het Overpeltse gehucht Lindelhoeven. Het domein bestaat nog altijd en de omgeving werd in 2000 beschermd als landschap. In de bronnen wordt hij soms aangeduid als Drossaerd Clercx van Eksel. Dezelfde Clercx nam tijdens de Franse Revolutie de leiding op zich van het plattelandsverzet tegen de sansculotten.

  • Op 7.03.1629 verwijst een akte naar een octrooi van 1581-1612 waarin de inwoners van Exel wordt toegestaan om een schans te bouwen.

In Eksel waren er twee schansen:

De Hoxenterschans

De Lochterschans