Kwamol

ALGEMEEN:

Straat: Pastoriestraat

Oppervlakte: 50a 80ca

Waterbevoorrading: Bosloop

Oudste vermelding: - Oprichtingsjaar: 1636

Terreinkenmerken: Het terrein is bebost.

Lambertcoördinaten: X: 206.296 Y: 198.600

HISTORISCH:

De schans van het Oosthamse gehucht Kwamol (kadastrale nummers B4/1275 en 1277) bevond zich op 400 tot 600m ten noorden van de bewoningskern in een laaggelegen, moerassig terrein, grenzend aan de Bosloop. Deze beek werd bij de oprichting gedeeltelijk uitgediept en verbreed om op te gaan in het zuidelijke deel van de schansgracht. De westelijke helft van de schans werd tijdens de jaren zeventig volledig afgegraven en ligt beduidend lager. Het resterende deel toont nog duidelijk sporen van de vroegere gracht en de hoger gelegen schanswal en binnenoppervlakte. Op 17.04.1636 werd door heer Willem Hoen van Hoensbroek vergunning verleend voor de schans.

Na de sIag op DondersIag wilden de Lorreinen eveneens de schans van Kwamol plunderen. Zij werden echter door de schansverdedigers teruggedreven en Ieden daarbij verliezen. 0ok in 1650 werd de schans bezocht door de Loreinen. Nu kwam het niet tot een gevecht gezien de aanval werd afgekocht door levering van hespen, eieren, boter, brandewijn, boekweit, koren, een kalf, een schaap en rundvlees.

N(o)t(ariu)s p(u)b(licu)s, 1676. - 678. 16 november 1676 (folio 451r.).

Den eerw(eerdichsten) heere prelaet, et(cera), Quaetmoll schanse

Op heden den 16. novembris xvix. sessentseventich comparerende voor mij Simon Beckers, openbaer notaris, ende den getuyghen ondergenoemt, den seer eerw(eerdighen) heere Servaes, abt des godtshuys Everbode, indier qualiteyt grontheer van Quaetmolle, lande van Hamme, insiende desen troubelen ende miserabelen tijt, ende vuytt compassie ende medelijden van sijne ondersaten, ten versoecke vanden eerw(eerdighen) heere Wouter Meeuws, pastoor alsnu tot Oosthamme, heeft geconsenteert ende gemachticht, soe hij consenteert ende machticht midts desen, dat den voorseyden h(ee)re pastoor, soo voor hem als voor sijne naercomelinghen, sal cederen ende transporteren die (schanse) plaetse van de schanse ende de voorschanse (volghens de assignatie vanden voorseyden heere pastoor), tot Quaetmolle geleghen, wesende pastoraele goederen, tot behoeff en(de) gebruyck vande inwoonders van Quaetmoll, om huysinghen daer op te bouwen ende daer op te vluchten met hunne meubelen en(de) bestialen, midts gevende jaerlijcx twelff guldens B(ra)b(a)nts, Luycxe evaluatie, aenden voorseyden heere pastoor ende aen sijne naecomelinghen, vallende jaerlijcx te Kersmisse ende d' eerste jaer te vervallen xvic. sevenentseventich en(de) soo vervolghens, soo langhe als de ondersaeten sullen hebben wooninghen op de schanse, ende die gebruycken tot hunne vluchtplaetse, alles op conditie naervolghende, te weten dat den eerw(eerdighen) heere pastoor sal hebben de weyde van de schanse, de vischerije ende het hout dat daer op sal wassen sonder nochtans de beschadinghen ofte te hinderen den vrijdom vande schanse, noch op conditie dat de sa[u]vegarde, dewelcke de gemeynten sullen crijghen voor de schanse ende betaelen, oock sal hebben eene waeckende ooghe opt huys vande pastorije, waerteghens den eerw(eerdighen) heere pastoor voors(chreven) sal geven aende sauvegarde, alsdan wesende inde pastorije, cost en(de) dranck ende aen peerthoye, maer de gemeynten sal gehouden sijn te dien die haver ende de sauvegarde te betalen, begheerende den seer eerw(eerdighen) heere abt bij mij n(o)t(ari)s hyer aff gemaeckt te worden acte, een oft meer in behoorlijcke formen, belovende, etc(etera), v(er)bindende, etc(etera), renuntierende, etc(e)t(era), actum ter p(rese)ntien van Huybrecht Pulinx en(de) Geerart Hermans, getuygen hyer over geroepen, en(de) heeft den seer eerw(eerdighen) abt mette getuyghen beneffens mij notario dese minute onderteeckent jaer, maent, dagh als boven.

F(rater) Servaes, abt van Everbode , Hubert Pulinx, G. Hermans, Quod attestor.

Simon Beckers, openbaer notaris

De akte van 16.11 wordt bevestigd op 26.11.1676 door abt Servaes.

Simon Beckers, openbaer not(ari)s.

26 november 1676 (folio 453r.) : Consent vanden seer eerw(eerdighen) h(ee)re abt nopende de schanse tot Quaetmoll.

TOPONYMIE: De Schansstraat die oostelijker ligt is slechts een benaming uit de zeventiger jaren.

SCHUTTERIJ: ?

KARTOGRAFISCH: (Google+)

De figuratieve kaart van landmeter Cornelis Lowis (abdij Averbode) toont de Kwamolse schans met een zestal grotere huisjes en één kleintje, hetgeen wel eens een bakhuis zou kunnen zijn. Natuurlijk kan de accuraatheid van deze schets betwijfeld worden.
Voor het overige werd de schans tijdens het Ancien Regime niet meer afgebeeld. Zelfs op de Ferrariskaarten komt ze niet voor. In de atlas der buurtwegen is ze dan wel weer herkenbaar (rechts).
Overname kadasterplan 2001 + Luchtfoto en topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).
Satellietbeeld: zowel de Norbertijnenpastorie (rechts boven) als de Kwamol-schans (links onder) zijn omlijnd.
Kaart: uittreksel uit het digitaal kadasterplan met de site van de oude pastorie onder de nrs. 1080g, 1080h, 1078f. De voormalige schans bevond zich op perceel nr. 1277b

BIBLIOGRAFIE & INFO:

Algemene gegevens en plannen in samenwerking met M.Wouters, Ruimte & Erfgoed, afd. Limburg.
Bertrands D. (1994) "De schansen: historische studie der schansen in Beverlo, Meerhout, Oostham, Kwaadmechelen, Olmen, Heppen, Vorst en Koersel": Schansen van Ham: p.25-29
Belang van Limburg: 16.03.1990: Kwamolse schans geeft geheimen stilaan prijs, D.M.
Flor Vanloffeld, Bloedsporen door Limburg, Rampzalige 17de eeuw, Heemkring Eisden, 1988.

Google Sites

Report abuse