Gelierenschans

HISTORISCH:

In de schansenperiode was Gelieren een van de grootste en belangrijkste gehuchten van Genk en had dus ook zijn schans waarvan oorspronkelijk enkel de ligging kon vermoed worden. Indien men de inplanting van het gehucht en de bodemgesteldheid (nu nog) bestudeert, is het niet moeilijk daar een schans te situeren. De twee delen van het gehucht, Neerzij en Hoogzij, zijn van elkaar gescheiden door de wat lager gelegen bovenloop van de Dorpsbeek met moerassige omgeving. Een meer geschikte plaats is moeilijk denkbaar. Het bleef bij vermoedens tot in 1974 de heer Rernans-Bollen ons wist te vertellen waar de schans juist gelegen had. Dat was tegen de Dorpsbeek op het einde van de steeg, vertrekkende tegenover de boerderij van Steyfkens.

De schans werd eerst gedeeltelijk ingenomen voor de aanleg van de spoorweglijn en daarna nog meer voor de aanleg van de Europalaan, zodat er slechts weinig overschiet en er ter plaatse niets meer te zien valt. Op de plannen van de Atlas der Buurtwegen (1845) vinden wij een tekening van een onregelmatige rechthoek midden in een groot perceel dat ook een vijver of een moeras kan zijn, palend aan de Dorpsbeek. Deze schans is erg klein voor een toen tamelijk groot gehucht.

Uit de geschreven bronnen vernemen we:

• in 1601 werd er vlees gestolen uit de woning van Jacob Bergmans van Gelieren, woning die gelegen was op de schans. Mogelijk was Jacob er wachter?
• in 1633 was Gord Brox burgemeester (schatheffer) van Gelieren en noteerde: "gegeven aan 's Heeren soldaten op die brugge 14 st. " als uitgave voor een sauvegarde,
• id." op gen Smeermaese om een sauvegarde voer onss schans",
• id. "tot Suetendael gewest om een sauvegarde te krygen voer ons schans",
• nog in 1633 was Tewis Truyen schansmeester van Gelieren. Een uitgave van 1 gulden staat voor hem vermeld.

(grotendeels overgenomen uit Heidebloemke Genk, Schansennummer, 1974/2 en Heidebloemke Genk, 2004/1)