Kauliller- of Rakerschans

HISTORISCH:

In Kaulille was er een schans aan de N.O. -zijde van de huidige Raakstraat, tussen de Schansweg en de Rakerbeek. Zij was eigendom van de gemeente en was ca. 1ha 43a groot. De oudste benaming ”ons forte” (1637) stamt uit een akte tussen de gemeente en pastoor Goirt a Ligno (Godefriedus Vandenhout) voor de aanvraag om de toelating een woning te mogen bouwen op de schans, maar geen schuur. De grond bleef eigendom van de gemeente (Gicht van Pelt 1637).

In het jaar 1640 werd de schans viermaal genoemd in verband met het leveren van goederen en voedsel aan fouragerende vreemde troepen (RAH. Burgemeesterrekeningen 1639-1817).

In 1653 kreeg pastoor Vander Straeten van de gemeente de toestemming om een woning op de schans te betrekken. Uit 1700 dateert een document waarbij wordt overeengekomen dat de pastoor op de schans woont.

Het bevolkingsregister van Kaulille vermeldt met als adres Raak, pastoor Joannes Vandyck (°1779-+1858) als bewoner. Pastoor Houtappels huurde de schans voor zes jaar in 1790. Omdat er over die langere periode een pastorie was werd de site ook gekend als 'de oude pastorij'. Wanneer de schansenperiode voorbij is blijft de schans wel in gebruik als grond voor de pastorie. De oude pastorie op de schans werd in 1868 verkocht.

De schans is nog duidelijk zichtbaar op de stafkaart van het Dépôt de la Guerre (1878). De grachten rondom werden in de jaren 1870 gedempt.

Extra informatie is terug te vinden in het artikel: Fons Evens, De Klaveren Heer - Jaarboek 2011, De Schans van Kaulille, Heemkundige Kring Kaulille vzw.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Kaart: Uittreksel van de Atlas van De Ferraris met weergave van de Rakerschans ten oosten van Kaulille.
• Kaart: Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen.
• Situering van de schans rechts tov. het centrum van Kaulille.
• Kaart: Atlas der Buurtwegen. Detail van de schans.
• Kaart: militaire kaart Vandermaelen (1851)
• Kaart: Topografische kaart uit 1877.
• Wanneer men de hogere vier kaarten bekijkt komt de schans telkens met de rechterhoek tegen de Raakstraat. Volgens De Ferraris grenst de schans zelfs volledig aan de straat. De zuid-westelijke grens (aan de zijde van de Raakstraat) blijkt dan ook niet overeen te komen met de huidige perceelsgrenzen.
• In een uitgebreid artikel in het jaarboek 2011 van de lokale Heemkundige Kring (De Klaveren Heer) gaat Fons Evens uit van een schans die volledig is gelegen op het perceel 260f. De grootte als voorgesteld op naastliggende intekening op het kadasterplan is hierop een correctie van Fons Evens. Hierbij werd uitgegaan van een verschuiving van de Raakstraat (zwarte streeplijn) zoals deze op een oud kadasterplan is voorgesteld (kaart rechts).
• De verschoven wegbedding komt echter niet overeen met de voorstelling in de atlas der buurtwegen (=oranjelijn).
• De eerder vierkante vorm verschilt nog van de meer rechthoekige vorm in de oudere kaarten en de rechter voorhoek grenst niet aan de Raakstraat.
• Een alternatieve intekening is weergegeven dmv. een paarse omlijning op het kadastraal plan rechts. Hier komen de afmetingen van de schans meer overeen met deze van de voorstelling in de Atlas der Buurtwegen (rode lijnen = oude Raakstraat).
• Maar de juiste begrenzing aan de zijde van de Raakstraat blijft dus was giswerk dat zou moeten gestaafd door vb. grondboringen.
• Foto (M.Driessen): oude pastorie van Kaulille gebouwd op de schans in 1830, gebruikt als pastorie tot 1869, afgebroken in 1969.
• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan van 2012. Als plaatsbenaming is weerhouden: 'Op de Schans'. De voormalige schans bevond zich op het perceel: 260f (met doorgang naar de Raakstraat). Op oudere kaarten lijkt de schans nauwer aan te sluiten op de weg. Behoorden de percelen 263g, 263f, 263e ook (deels) bij de schans?