Korspelse schans

HISTORISCH:

Korspel was in de 16e en 17e eeuw een ‘herrewagen’ van Beverlo dat administratief was ingedeeld bij het Land van Ham. Het Land van Ham en zijn omgeving heeft veel te lijden gehad van de krijgsverrichtingen. Al in 1579 kwamen in de kerk van het zuidelijk gelegen Koersel circa 183 mensen om. In 1632 werden 70 à 90 ‘huislieden’ uit Beringen, het land van Ham en Tessenderlo door graaf Salazar afgeslacht. Tweeëntwintig lieden waren van Beverlo. In 1648 vonden in Meeuwen bij de slag van de ‘huislieden’ tegen de Lorreinen circa 85 boeren uit Beverlo en omgeving de dood (Mertens, 2005; zie hoofdstuk 3). In deze woelige periode ontstonden in de omgeving van Beverlo dan ook diverse gilden. Het St. Antoniusgilde van Korspel ontstond in 1645. Toch wordt de schans van Korspel, in tegenstelling tot de overige 2 schansen van Beverlo, veel minder vermeld in de archieven. Volgens Beverlo (1994) zou dit erop kunnen duiden dat er minder gevaar dreigde, mede omdat Korspel tamelijk achteruitgelegen was (RAAP-rapport, 2009).

De schans van Korspel werd opgericht onder Herman van Hoensbroek ter plaatse op 't Grootdonk. De grachten werden gevoed door het water van de Waterstraatbeek. De eerste vermelding dateert van 1607.

In het testament van Lambert Moons staat dat ’…item begeert hij testateur dat zijn huijs tot Corspel opde Schans staende succederen ende blijven sal sijne kinderen, waerin sijne huijsvr. contenteert’. Hieruit kunnen we opmaken dat de schans van Korspel al in 1607 bestond en er huisjes op stonden. Een testament uit de 17e of 18e eeuw geeft ook een verwijzing naar de functie van de schans (z.n.,1994). Hierin wordt ‘het schanshuijs op de schanse tot Korspel’ overgemaakt opdat de persoon ‘haer vlucht daer in hebben’.

Overige vermeldingen geven informatie over de omgeving waarin de schans werd opgericht (z.n.,1994). In 1617 wordt vermeldt dat ‘…gelegen tot Corspel achter die Schanse, o.w. en n. die gemeijn heijde, z. de Blacke wijers’. In een bron uit 1655 staat geschreven ‘…een stuck broecx, gelegen aan die Corspelsche schantse tot Beverloe’. De vermeldingen ‘broeckx’ (broek) en ‘Blacke wijers’ (wijer = vijver) geven aan dat de schans van Korspel lag in een zeer natte omgeving. (De schansen, samenwerkingsverband van heemkundige kringen).

De schans werd beschermd (HBVL: 16.03.18).

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Kaart: in de atlas der buurtwegen is de omgrachting nog duidelijk waarneembaar ten noorden van het gehuchtscentrum.
• Kaart: militaire kaart Vandermaelen (1851). De schans van Eindert is duidelijk weergegeven, deze van Korspel niet.
• Satellietbeeld: heden rest enkel nog de oude perceelsvorm.
• Kaart: Overname kadasterplan 2001
• Kaart: Luchtfoto
• Kaart: topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg)
• In 2009 werden 7 schansen onderzocht door het Archeologisch Adviesburo RAAP in opdracht van het agentschap R.O. Vlaanderen. De resultaten van de meetgegevens voor Korspel zijn weergegeven.
• Kaart: visualisering van niveaus.
• Kaart: omgevende percelen
• Snede: N-Z snede
• Snedes: O-W snede (in twee delen).
• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (01.01.2012) rechts: de schans is nr. 1446, de vroegere gracht nr. 1445.