La longa stòria ëd në Stat malavitos
La strage ëd Turin dël 1864
Dla strage ëd Turin, dël 21-22 stèmber 1864, gnun a në parla; ni ij lìber dë stòria, ni ij giornaj. Ëd cost aveniment che, a l'indoman dl'unificassion d'Italia, a l'ha vist ij soldà italian sparé a 'd gent completament disarmà e indifèisa, cò noi në soma pòch e i voroma savèine ëd pi. Ma për savèine ëd pi i l'oma trovà gnente ëd mej che lese un lìber stampà a Paris ant ël 1865 ( De La Varenne - La Vérité sur les Evénements de Turin en septembre 1864).
I l'oma trovalo motobin interessant e i l'oma pensà ch'a peussa cò interessé a dj'autri; për lòn ij l'oma fane na version digital për podèilo smon-e a tuti. La nòsta speransa a l'é costa: ch'a-i sìa quaidun, ne student ch'a deuv fé la tesi, për esempi, ch'a së smon-a për fé d'arserche, an manera da buté ansema dpi d'anformassion possìbil dzora cost episòdi dla nòsta stòria ëd piemontèis e d'italian.
Përché a-i é na còsa ch'a l'é motobin frapanta: la strage ëd Turin a l'é staita na strage dë Stat, dle stat italian, për la qual gnun a l'ha pagà, gnun a l'é stait condanà. Savèine quaicòs ëd pi ëd costa prima strage dë stat a peul giuté a capì përché për vaire autre stragi, ant j'agn pi davsin a noi, a l'é mai trovasse ël colpévol.
A l'é për lòn ch'i pensoma ch'a sìa important analisé a fond col capìtol dla nòsta stòria; për podèilo fé ij l'oma dabzògn che quaidun an daga na man.
M. Charles de la Varenne, La vérité sur les événements de Turin en semptember 1864,Librerie de la Société des gents de lettres - Paris 1865.