Artificial Key to Family

รูปวิธานคืออะไร?

รูปวิธาน (dichotomous key) เป็นวิธีการหนึ่งที่นักอนุกรมวิธานใช้เพื่อระบุว่าพืชที่ต้องการศึกษาอยู่ในระดับทางอนุกรมวิธานกลุ่มใด รูปแบบของรูปวิธานจะให้ผู้อ่านแผนภาพพิจารณาข้อความระบุชนิดครั้งละสองข้อความ เพื่อเลือกข้อความที่ตรงตามลักษณะสัณฐานของพืชที่สนใจมากที่สุด หลังจากเลือกข้อความที่ต้องการแล้วจะมีเครื่องหมายนำไปสู่ชุดข้อความอื่นไปเรื่อยๆ จนถึงกลุ่มพืชที่ตรงตามการเลือกข้อความของผู้อ่าน รูปวิธานจึงเหมาะสำหรับการระบุชนิดพืชโดยคร่าวตามสัณฐานวิทยา โดยเฉพาะการระบุชนิพืชในภาคสนามซึ่งไม่สามารถระบุชัดเจนได้ด้วยวิธีทางพันธุกรรม

ข้อควรรู้เกี่ยวกับรูปวิธาน

การใช้รูปวิธานเป็นวิธีที่ดีที่สุดที่สามารถใช้ในการระบุชนิดพืชได้ในทุกระดับ ตัวอย่างพืชที่จะใช้ในการระบุชนิด นิยมใช้ตัวอย่างพืชสดซึ่งควรมีส่วนของใบ ดอก ผล และเมล็ด ครบถ้วน ถ้าเป็นไม้เนื้ออ่อน หญ้า หรือพืชจำพวก กก ควรมีส่วนของรากด้วย ตัวอย่างพืชที่มีความสมบูรณ์เช่นนี้ จะส่งผลให้การระบุชนิดพืชมีความถูกต้องสมบูรณ์มากที่สุด

การพิจารณาตัวอย่างพืชก่อนเริ่มทำการระบุชนิด

1. พิจารณาว่าตัวอย่างพืชเป็นพืชที่มีเนื้อไม้หรือไม่มีเนื้อไม้ (พืชล้มลุก) ถ้าเป็นพืชที่ไม่มีเนื้อไม้ มีอายุปีเดียว (annual) หรือหลายปี (perennial)

2. พิจารณาดูส่วนดอก ตลอดจนการเรียกชื่อแต่ละส่วนของดอก

3. นับจำนวนกลีบดอกและกลีบเลี้ยง

4. พิจารณาว่ากลีบดอก และ/ หรือ กลีบเลี้ยง มีการเชื่อมติดกันหรือแยกกัน

5. นับจำนวนของเกสรเพศผู้ (stamen) ตลอดจนสังเกตการเชื่อมติดกันของเกสรเพศผู้ ลักษณะการติดของก้านชูอับเรณูและอับเรณู และความยาวของก้านชูอับเรณู

6. นับจำนวนของเกสรเพศเมีย (pistil)

7. ลอกส่วนของวงกลีบรวม (perianth) และเกสรเพศผู้ (stamen) ออก ตัดส่วนของรังไข่ตามแนวขวาง นับจำนวนของ lucule, ออวุล (ovule) ตลอดจน พิจารณาตำแหน่งและลักษณะของพลาเซนตา (placenta) ในเกสรเพศเมีย

8. ตัดส่วนของดอกตามแนวยาว พิจารณาตำแหน่งของรังไข่ และการเชื่อมติดกันของวงกลีบรวม

9. พิจารณาชนิดของใบ การจัดเรียงตัวของใบ และการจัดระเบียบของเส้นใบ

10. พิจารณาลักษณะของผิวใบและเนื้อใบ

แสกนคิวอาร์โค้ดหรือคลิกที่ลิงก์ในภาพข้างบน แล้วมาระบุวงศ์พืชกันเถอะ!