Lanaken (Neerharen)

Lanaken, Neerharen

In een leenverheffing van 1457 wordt de heerlijkheid Neerharen vernoemd als: altum et bassum dominium, castrum, villa et bona de Haren, cum ejorum pertinentiis sitis prope monasterium de Hocht ... Vóór de 14de eeuw was de heerlijkheid een allodium. De heren maakten zich echter vazal van de graaf van Loon, op voorwaarde hun oude gebruiken te mogen behouden.

Er is dus sprake van een versterking. Zij moet in de kasteelweide gestaan hebben, waar in de 19de eeuw nog een verhoging met ruïnen te zien was, en verhief zich dus op het domein dat bij de gekende Romeinse villa van Neerharen behoorde.

De inventaris van het Bouwkundig Erfgoed vult aan ivm het latere waterkasteel: Het thans verdwenen waterkasteel, ontstaat waarschijnlijk in de vroege middeleeuwen als versterking bij de nog bewoonde Romeinse villa. Het kasteel wordt in de bronnen vermeld vanaf XIII; bij de belegeringen van Maastricht slaan in 1568 de hertog van Alva, en in 1632 generaal Santa Cruz er hun hoofdkwartier in op; bij de aansluitende verovering van Maastricht door Frederik-Hendrik van Nassau wordt het dorp verwoest. Dit gebeurt nogmaals in 1707 tijdens de Spaanse Successieoorlog. Mogelijk naar aanleiding van deze gebeurtenissen is het kasteel reeds in 1708 ruïneus, de hoeve was door brand vernield. Toch is de eigenlijke herenwoning in 1794 nog bewoonbaar. De Ferrariskaart toont een 8-vormige omgrachting, met een gebouw in elk deel, tgov. elkaar. In de Atlas van de Buurtwegen (1846) worden geen gebouwen meer getoond, alleen de vorm van het geheel is nog in de perceelsafbakening af te lezen. Tot midden XIX zijn de runes zichtbaar in het landschap.