Tongeren (Betho)

Beschrijving: de donjon van Betho is in baksteen; daarvan is nu niets meer te merken sedert de bekleding, nog vóór het aanbrengen van de 17de-eeuwse vensters, met een nieuw mergelstenen parement. Daardoor zijn bepaalde primitieve openingen alleen aan de binnenzijde te zien; van andere, zoals het oude keldergat (a) met ijzeren raster, is de oude kalkstenen om raming achter het nieuwe parement nog waarneembaar. Van de kelder (0) werd het houten plafond vervangen door een betonplaat. Het binnen parement werd grotendeels vernieuwd en de vloer zo sterk opgehoogd dat men er nu van in het portaal (b) kan in afdalen. We nemen aan dat men hem in het begin via een nu niet meer zichtbare steektrap bereikte, vertrekkend vanaf het nissen complex (c) op niveau 1. Vanaf de rechthoekige donjoningang met twee klembalken vertrekt een bakstenen overwelfde steektrap met houten treden naar een door een spleet (d) verlichte overloop tot op het ontvangstniveau (1). Hij loopt ook verder langs een draaitrap tot op niveau 2 (e). Op niveau 1 was er een klein segmentboogvormig venster (f) in een dito nis, origineel met twee zitbankjes. Ook de aankomst van de primitieve keldertrap (c) was door een spleet verlicht. De grote muurkast (g) interpreteren we als een venster of een verbouwd werpgat (?) boven de ingang: er bestaat ook nu nog een erker boven de 17de-eeuwse ingangsdeur van het kasteel op de binnenkoer. Het huidige niveau 2 is te laag: op de oorspronkelijk hogere vloer wijzen nog de verdunning van de muur en één balkgat (h). We nemen aan dat de trap toen zal verder gedraaid hebben tot op het niveau van het oude residentieel niveau (2). Hier bevinden zich twee grote spitsboogvormige nissen (i) en een latrine 0), waarschijnlijk van het uitkragende type. Een t.o.v. het mergelstenen binnenparement enigszins verzonken kalkstenen rondboogdeur was er de ingang van. Deze hangt nu halfweg ter hoogte van de posterieure vloer (k) van het huidige niveau 3. Deze verdieping bewaart belangrijke resten van de muurschildering: rond de spitsboognissen en de latrinedeur een rode band; op de muren en in die nissen rode versierde valse voegen (Fig. 128); in het boogveld van de nissen rode cirkels. Het nachtelijk niveau, te bereiken met een houten trap, werd in de 17de eeuw vervangen door een bakstenen zolderverdieping.