De heren van Kozen

De eerst bekende heer van Wijer is Frank van Wezemaal, bijgenaamd: De Bastaard van Wezemaal. Hij wordt vermeld van 1257 tot 1293 en overleed in 1296 of 1299. In de slag van Woeringen behoorde hij tot de lijfwacht van Jan I, hertog van Brabant. Op het einde van zijn leven werd hij heer van Wijer in het graafschap Loon. Zijn zoon, Arnold I, van de Wiere, de Vivirs, de Vivaria, wordt vermeld tussen 1313 en 1322.

In 1468 verkocht Jan van Nassau Wijer aan Adam de Kerckem. Toch kreeg deze laatste het goed pas definitief in handen in 1476. Op 16 october 1554 verhief jonker Adam de Kerckem, achterkleinzoon van de voorgaande, Kozen en Wijer. Hij was stadhouder van de leenzaal van Kuringen van 1581 tot aan zijn dood in 1591. Zijn figuratieve grafsteen is bewaard gebleven in de kerk van Neerharen, waar hij eveneens heer was. Het lijkt ons dus aangewezen in deze Adam van Kerckem de bouwer te zien van de huidige toren. In 1657 worden er verbouwingen uitgevoerd onder Arnold de Kerckem, gehuwd met zijn nicht Anna Maria de Kerckem, kleindochter van Adam. Arnold was burgemeester van Luik in 1661.

De eerste geschriften over Kozen dateren van 1230 toen Diederik van Altena het patronaat over de kerk van Kozen schonk aan de abdij van Averbode.

Hoe de eerste burcht van Wijer er heeft uitgezien is ons totaal onbekend: mogelijk gaat het huidige grote cirkelvormige omgrachte burchteiland nog terug tot de Wezemaals: Dominus Arnoldus (111) de Vivaria, miles, relevavit in nostra palatio Leodiensi, VI die januarii, domum de Vivaria (1365). Het huidig gebouw is echter niet ouder dan de 16de eeuw.

I. Frank de bastaard van Wezemael

Frank van Wezemael droeg het wapenschild van Wezemael en werd vermeld als leenman van Jan, Hertog van Brabant. Als lid van diens persoonlijke lijfwacht nam hij deel aan de slag van Woeringen in 1288, en uitblonk in moed en dapperheid. Op het einde van zijn leven werd hij heer van Kozen en Wijer in het graafschap Loon.

II. Arnold van Wezemael X Margareta van Meldert

Zijn zoon, Arnold I, van de Wiere, de Vivirs, de Vivaria, wordt vermeld tussen 1313 en 1322. Hij huwde met Magareta van Meldert (1331-1348). Er is slechts één zoon bekend, die zijn vader opvolgde: Arnold.

III. Arnold de Wezemael X Marie van Kersbeke

Arnold de Wezemael de Vivario volgde zijn vader op in 1364 en via aankoop werd hij in 1373 ook heer van Graesen.

Hij huwde Marie van Kersbeke waarmee hij 3 kinderen had. Zijn dochter Catharina volgde hem op

IV. Catharina van de Wijer X Thomas van Diest

Of Catharina ooit in Wijer heeft gewoond is niet bekend. Haar zoon Jan (van Diest) volgde haar op.

V. Jan van Diest X Joanna van Horne

Jan van Diest huwde in 1423 Joanna van Horne, Vrouwe van Haneffe en neemt de goederen van zijn ouders te Kozen over. Hij beloofde bij contract zijn dochter aan Jan van Loon, maar stierf reeds in 1424.

VI. Joanna van Diest X Jan van Loon

Joanna van Diest huwde Jan van Loon maar die stierf ook erg vroeg (1448). Zij hadden één dochter Joanna. Zij stierf in Wijer wat aantoont dat ze daar ook heeft gewoond.

VII. Joanna van Loon X Jan, graaf van Nassau

Dit echtpaar verkocht de goederen van Kozen en Wijer in 1468 aan Jonker Adam de Kerckhem voor 5000 Rijngulden. Dit zou uiteindelijk pas definitief gelden in 1476.

VIII. Adam de Kerckhem X Jeanne de Navaigne de Lixhe

Buiten heer van Kozen en Wijer was Adam de Kerkchem ook nog heer van Haneffe en Graezen.

IX. Renier de Kerckhem X Marie van Huldenberg

Adam wordt opgevolgd door diens tweede zoon Renier. De leenverheffing van de goederen gebeurde in 1485.

X. Renier de Kerckhem X Catharina de Mohr de Waldt

Renier wordt opgevolgd door diens zoon met dezelfde naam.

XI. Adam de Kerckhem X Walburgis de Horion